Joodse gemeenschap twee jaar na de aanslag: 'Tegenwoordig is iedereen een doelwit'

Twee jaar na de aanslag op het Joods Museum is het leven van de joodse gemeenschap in Brussel duidelijk veranderd. Beveiliging staat nu centraal, maar antisemitisme blijft een probleem. Een 300-tal joden liet België het afgelopen jaar achter zich, al spelen economische argumenten daar een rol.

De beveiliging van Belgische joden en joodse symboolplekken, heeft sinds de aanslag aan belang gewonnen. “Ons leven is er nu wel degelijk veiliger op geworden,” zegt Serge Rozen van het Coordinatiecomité van de Joodse Organisaties van België (CCOJB) aan BRUZZ. “Op zich is dat een goede zaak. Anderzijds is het wel jammer dat we dergelijke beveiliging nodig hebben. Na de aanslag op het museum was het toch even schrikken om plots militairen in het straatbeeld te zien opduiken. Nu is dat bijna een vanzelfsprekendheid.”

De aanslag is een soort wake-up call geweest, maar niet voor de joodse gemeenschap zelf. “Het onveiligheidsgevoel onder joden leefde al lang voor de aanslag. Het is pas sinds 24 mei 2014 dat ook de buitenwereld dat besefte en er iets aan is gebeurd”, vertelt Rozen.

Na de aanslag in het Joods Museum is er nog vanalles gebeurd: de aanslagen in Parijs en Brussel waren nog veel verwoestender en angstaanjagender dan die in het museum. Het klimaat na die aanslagen is dan ook helemaal anders, aldus Rozen: “De bedreiging is nu veel meer gespreid. Bij de aanslag in het Joods Museum was de joodse gemeenschap het enige doelwit. Bij de aanslagen van 22 maart was eigenlijk iedereen een potentieel target.”

Antisemitisme
De beveiliging mag dan wel fors verbeterd zijn, toch neemt dat het antisemitisme niet weg, dat volgens Rozen nog altijd omnipresent is in de Belgische samenleving. “Dat begint al in het onderwijs. Heel wat joodse leerlingen moeten van school veranderen vanwege anti-joodse gevoelens, zeker in Brussel. Dat is al een eerste stap in het afscheid nemen van de Belgische samenleving.”

Want nog altijd vertrekken joden uit België. Rozen schat dat er het laatste jaar zo’n 300 Belgische joden geëmigreerd zijn. Al komt dat niet alleen door het antisemitisme of terreurdreiging: “Veel jonge mensen uit de joodse gemeenschap zien Europa niet langer als een continent van de toekomst. Economische redenen spelen daarbij een belangrijke rol. Maar ook de bedreiging van de steeds groeiende moslimgemeenschap speelt mee”, aldus de voorzitter van het CCOJB.

Hoe kijkt Rozen naar de toekomst? “Ik ben optimistisch: een samenleving waarin alle gemeenschappen vreedzaam samenleven is nog steeds mogelijk. De joodse gemeenschap heeft zeker nog een toekomst in België, maar voor die toekomst ben je wel afhankelijk van de omgeving. Die is voorlopig niet zo zonnig.”

Rozen verwacht dat de overheid daar een grotere rol in speelt, bijvoorbeeld door antisemitisme strenger aan te pakken, in scholen en zelfs op sociale media. Ook aan de relatie met de moslimgemeenschap is nog veel werk: “Er zijn zo’n 30 à 40.000 joden in België. De moslimgemeenschap is 15 keer groter. Het is moeilijk om die banden op korte termijn te verbeteren. Maar de relatie moet beter worden. Ook vanuit de moslimgemeenschap weerklinkt die wens, maar dat zou eigenlijk nog luider en krachtiger moeten zijn.”