Julien Meganck (Gomb): 'Er ís nog handenarbeid'

Middenklassewoningen bouwen en bedrijven aantrekken: de Gomb speelt als overheidsbedrijf een belangrijke rol in de Brusselse economie. Die slaagt er maar niet in te matchen met de arbeidsmarkt. "Jammer dat we werkzoekenden uit Vlaanderen moeten halen," zegt Gomb-topman Julien Meganck.

D e Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor Brussel (Gomb) staat voor grote uitdagingen. Ze moet bedrijven aantrekken terwijl de industrie in Brussel afkalft. Volgens de laatste schattingen verdwijnen er tussen 2011 en 2017 in de industrie 3.700 banen. De dienstensector neemt het overtuigend over: er komen in dezelfde periode maar liefst 44.000 jobs bij in de diensteneconomie. Tegelijk moet de Gomb woningen bouwen terwijl de grond steeds schaarser wordt.

Julien Meganck (Open VLD) is sinds 2004 gedelegeerd bestuurder bij de Gomb. Hij kent het klappen van de zweep. Hij heeft een goedgevuld cv als manager en voorzitter van beroepsfederaties. Maar zijn eerste job in Brussel was een sociale. "Toen ik begin jaren 1980 uit Parijs in Brussel kwam wonen, heb ik me beziggehouden met jongeren die door de nieuwe wet op de leerplicht op straat terechtkwamen. We gaven ze een opleiding met de focus op de praktijk. We leerden ze carrosserie, zeefdruk, elektriciteit..."

"De jongerenwerkloosheid blijft vandaag hoog. De gebrekkige talenkennis is de boosdoener. Actiris sluit met de VDAB akkoorden om mensen uit de Rand naar Brussel te halen, terwijl hier zoveel werklozen zijn. Dat is schrijnend."

Brussel wordt nog meer dan vroeger een dienstenstad. Hoe kan de Gomb zich in die context positioneren?
Julien Meganck: "Het is naïef om te geloven dat er nog fabrieken zullen komen. De Gomb heeft zich al langer aan de tertiairisering aangepast. Zo mikken we op de voedingsnijverheid en op niet-materiële diensten als informatica en de audiovisuele sector. Daar is wel degelijk werk voor laaggeschoolden, zeker in de voeding, maar we heb­ben ook bedrijven die zich uitslui­tend bezighouden met verpakkingen, bij­voorbeeld voor grote parfumwinkels. Het materiaal komt binnen, wordt verpakt en geëtiketteerd. Dat is handenarbeid waar geen grote diploma's aan te pas komen."

De laaggeschoolde werkloze kan daar dus zeker aan de slag?
Meganck: "Ja. Elk bedrijf waarmee wij een huurovereenkomst afsluiten, is trouwens verplicht om eerst bij Actiris aan te kloppen. Dat wil daarom nog niet zeggen dat ze verplicht zijn om een Brusselse werkloze aan te werven."
De Brusselse regering mikt op meer banen in de groene economie. Is dat realistisch?
Meganck: "Ja. Op de Tivoli-site komt er een onthaalcentrum voor spin-offs die met milieuvriendelijke technologie bezig zijn. Alleen groene bedrijven kunnen zich er vestigen."

Maar hoe krijgt u ze in Brussel?
Meganck: "Het is aan Brussels Invest om hier ruchtbaarheid aan te geven. Groene bedrijven krijgen een aanzienlijke korting."

Toch staat het openen van bedrijventerreinen niet garant voor succes. De voormalige tabaksfabriek BAT in Molenbeek is puik gerenoveerd, een jaar geleden geopend, maar raakt maar niet verhuurd. Er staat nog tienduizend vierkante meter leeg.
Meganck: "We merken dat bedrijven niet graag etages huren. Ze verkiezen de gelijkvloerse verdieping. We zullen daarom in de toekomst meer gemengde sites ontwikkelen met bedrijven beneden en woningen op de verdiepingen. Het succes van gemengde woon-werksites blijkt uit de herinrichting door de Gomb van de voormalige De Lijn-site in Anderlecht. De woningen én bedrijfsruimtes gingen er weg als zoete broodjes."

De Gomb is sinds een jaar gedeconsolideerd: de schulden komen niet meer in de Brusselse begroting terecht. Jullie zijn een overheidsbedrijf. Hoe kon Europa hiermee akkoord gaan?
Meganck: "Dat ging tot onze eigen verbazing wonderlijk snel. We voldoen aan de voorwaarden: we ontwikkelen een economische activiteit en meer dan de helft van onze middelen zijn eigen inkomsten. Het is er ons niet om te doen schulden te maken of leningen aan te gaan, wel om overschotten op de jaarrekening te kunnen overboeken naar het volgende jaar. Door de deconsolidatie kunnen we onze middelen flexibeler inzetten."

Iets heel anders. Leefmilieu Brussel maakt een kadaster van vervuilde sites. Die liggen vaak in gebieden waar de Gomb opereert.
Meganck: "Klopt, maar de meeste terreinen van de Gomb zijn gesaneerd. We hebben hiervoor de Vlaamse normen gehanteerd, en die zijn heel wat strenger dan de Brusselse. We hebben dus niet op Leefmilieu Brussel gewacht om onze terreinen te saneren."
"Maar het kost ons handenvol geld en de door de overheid beloofde middelen zijn er niet altijd gekomen. Op het terrein van Bulex in de Birminghamstraat bijvoorbeeld zaten we met een zeer zware historische vervuiling. De sanering heeft ons anderhalf miljoen euro gekost. We proberen dat te verhalen op de historische vervuiler. Maar dat is een juridisch steekspel. Er is nog altijd geen uitspraak van de rechter."

Tegen 2015 zal de Gomb zo'n 3.700 woningen hebben neergezet. Die zijn erg in trek, maar ze zijn een druppel op een hete plaat: ze vormen minder dan twee procent van het Brusselse woningbestand. Te weinig om de woonmarkt in bedwang te houden?
Meganck: "Niet akkoord. Zeker sinds we een btw-tarief van 6 procent hebben verkregen, is de prijskloof tussen een Gomb-woning en een woning op de privémarkt aanzienlijk. De privésector kan niet anders dan daar rekening mee houden. Zeker in de wijken waar wij actief zijn."
"We overwegen intussen een nieuwe formule die ons in staat moet stellen om met hetzelfde budget meer Gomb-woningen te bouwen. Dat kan door grond in erfpacht te nemen en daarop te bouwen. Zo hoeven we geen dure grond te kopen. Er zijn succesvolle voorbeelden uit Nederland waarop we ons kunnen inspireren."

In maart stopt Mireille Francq, mevrouw Hermanus, als topvrouw bij de Gomb. Het einde van het Hermanus-tijdperk bij de Gomb?
Meganck: "Merry Hermanus zelf is als Gomb-voorzitter al een tijdje weg. Maar er was inderdaad een periode dat de Gomb niet alleen een Franstalig bastion was, maar ook een PS-bastion. Politisering was gemeengoed. Bij de Gomb had je als PS'er een streepje voor, zeker als je uit Jette (de gemeente van Merry Hermanus, SVG) kwam. Gelukkig is die periode voorbij."