‘Kunstenaar werkte met rolkwast van vijf meter’

Met het nieuwe jaar zijn muurschilderingen van het type terreurkunst opgedoken. Een ‘onthoofding’ aan de Vlaamsepoort en een ‘gevild lijk’ aan de Brigitinnenstraat. Dat de street art, in navolging van popart, historische referenties hertekent, wekt controverses op onder politici en op sociale media. Bewoonster Sofie D’Hoore is er het hart van in: “Dit is beangstigend.”

In Parijs vernemen dat een ‘onthoofding‘ op de buitenmuur van je kantoor prijkt, het overkwam maandag modeontwerpster Sofie D’Hoore. Ze liet al haar tandartsdiploma voor wat het was, omdat ze een mens geen prik wou geven - en nu deze ‘bloedspat’. “We huren maar het halve pand, maar ik voel me verantwoordelijk voor de impact op mijn personeel. Dit is beangstigend. Waarom toch? En net hier, tegenover Molenbeek? Ook al is de schildering niet van slechte kwaliteit, de uitvoerder moet zo snel mogelijk gevonden worden. Het komt zo hard aan.”

Op de zijgevel van nummer 11 van de Barthélémylaan (Vlaamsepoort) dook vorig weekend de muurtekening op. Een moderne detailvariant van Het offer van Isaak (1603) van de Italiaanse maniërist Amerighi da Caravaggio (1571-1610). Wie de hand van een graffitimeester herkent, zwijgt als een graf. Wie de overheid vertegenwoordigt, fulmineert of gedoogt. Wie die nacht zijn artistieke zoon niet thuis zag komen, vreest het ergste aan betrokkenheid.

De draaikolk aan namen verkleint inmiddels, afgaand op stijlherkenning: wereldsteden-tatoeëerder Bansky (die een Mona Lisa met een smiley deed glimlachen), de Brusselse legende Bonom (Vincent Glowinsky) of is het een collectief?

“De schilder deed het zonder ladders. Hij kon de verfklus klaren met een rolborstel aan een uitschuifbare telescoopsteel,” zegt een anonieme getuige. Zo een ding reikt vlot vijf meter hoog, meer kwam er niet aan te pas. Vertrekkend van een kleine schets op papier zette hij het werk op de muur uit in kleur. In tweeënhalf uur was het af.”

Kort nadien sloeg de terreurkunst weer toe. Op sociale media had Remco Sleiderink, campusdecaan van de faculteit Letteren van de KU Leuven in Brussel, een kluif aan het ‘gevild lijk’ dat hemelshoog de woontoren bekladt naast de Brigitinnenkerk. Het refereert aan een uit-het-leven-gegrepen tafereel toegeschreven aan schilder Jan de Baen en te zien in het Rijksmuseum Amsterdam. ‘Nu is de wraeck na lust voltooyt’ schreef een anonieme dichter in 1672 over de verminkte lichamen van de vermoorde de Wittes, machtige heersers, zeg maar zij die boven de wet stonden. Toen was de relatie tussen kunst en terreur nog geen onderdeel van de ontologie, die de ‘Zijnsleer’ fundeert. De IS-werkelijkheid, bijvoorbeeld.

Privémuur
Maar ongevraagd private eigendom beschilderen, ongeacht met spatten of meesterlijke hand, is strafbaar. Burgemeester Yvan Mayeur (PS) wil dit soort vandalisme verbaliseren. Vlaams Cultuurminister Sven Gatz spreekt zich positief uit over de waarde van hedendaagse street art. De vraag is echter misplaatst of (s)graffiti geen nobele kunstvorm is, het gaat om de relatie tussen opdrachtgever en eigenaar. En die bestaat bij deze niet. Het werk is aangebracht op een privémuur, het is aan de eigenaar om zijn rechten te laten gelden of situaties te gedogen. Kwaliteitsstraatkunst kan een patrimoniummeerwaarde opleveren, dat heeft de art-nouveauperiode al bewezen.

Sofie D’Hoore voelt zich angstig met de terreurkunst op haar huurpand. “Het past gewoon niet in deze gemeente. Misschien heeft het een waarde op een andere plek,” reageert haar medewerker.