Kunstenaarscité Mommen beraamt feest

In de Mommen-ateliers achter de koetspoort aan de Liefdadigheidsstraat 37 zijn al sinds 1874 onafgebroken kunstenaars aan het werk. Iedereen is dit weekend welkom op hun feest dat zaterdagavond cumuleert in een lichtspektakel waarbij de grote vensters van de ateliers tot leven komen.

E en wijndruppel loopt de karaf af en drupt op een viltje. Zoveel druppels later begint er zich voor kunstschilder Louis Callebaut een silhouet af te tekenen. Hij bewerkt ze verder tot portretten, “vinotypes” noemt hij ze, waarvan hij er al een aantal heeft verkocht. Callebaut is een schilder pur sang – “een foto terwijl ik werk? ik doe niet alsof! schilderen is heilig” – die al veertig jaar in de cité werkt: “Als een architect een huis bouwt, zorgt hij ervoor dat het naar het zuiden georiënteerd is. De ramen van de voormalige werkplaatsen van Félix Mommen zijn bewust naar het noorden gericht, zodat ik als schilder de hele dag dezelfde kleuren op mijn palet zie. Bovendien is het hier ruim, handig voor mijn grote doeken. Zie je die kroonlijsten? Die waren bedoeld om kaders aan op te hangen.” Callebaut kocht nog verf in de winkel van Mommen die hier als schrijnwerker vanaf 1874 materiaal voor schilders vervaardigde, eerst kaders, later ook ezels, paletten en verf. Mommens zoon zette zijn zaak voort, maar ging zich vanaf de jaren 1950 toeleggen op cinemadoeken.

In de jaren 1980 kon Callebaut in het atelier intrekken: “Als ik ‘s nachts een idee heb, hoef ik maar de mezzanine af te komen en mijn borstels staan daar, op de werkbank van meer dan honderd jaar oud die nog van Mommen is geweest. Als je elders woont, blijven je ideeën dikwijls achter op de trein of metro. De solidariteit in de cité is groot. Het is een veilige haven, waar je de vogels nog hoort fluiten, op tien minuten wandelen van Madou en het centrum van Brussel (en op vier minuten wandelen van metrohalte Kunst-Wet, AD).” Nu werken en leven er een dertigtal grafici, beeldhouwers, schilders, multimedia kunstenaars, performers en poëten van overal: “De problemen in België zijn politiek, tussen de mensen bestaan die niet. We noemen onszelf de Mommeniens en de Mommeniennes, het is een levenswijze.”

Klein Montmartre
“Mommen was ook een mecenas voor schilders in een tijd waarin ze meer en meer autonoom begonnen te werken en werkruimte nodig hadden,” ook ex-bewoners, de kunstschilder Herman Geys en videast Jean-Louis Struyf, blijven betrokken. Struyf richtte in 2004 mee de vzw Ateliers Mommen op toen het gebouw bedreigd werd door ‘verloftisering’. Sedert de reddingsoperatie verhuurt de gemeente de ateliers tegen democratische prijzen. Op reservatie zal Struyf tweetalige rondleidingen geven: “Vlakbij woonde de kunstverzamelaar Henri Van Cutsem, in het huis waar vandaag het Charliermuseum is, zodat het hier Klein Montmartre werd genoemd. Zeker is dat de gebroeders Oyens in de Mommenateliers geschilderd hebben, er werden moules van Constantin Meunier teruggevonden, en Félicien Rops verzorgde grafisch werk voor Mommen. Hier werden de grote doeken van het IJzerpanorama van Alfred Bastien en het Caïropanorama van Émile Wauters voorbereid.”

Uitwisselingen
De hele geschiedenis is te volgen doorheen de tentoonstelling die Pierre Coppens maakte met interviews van oud-kunstenaars, filmpjes van Pascal Baes die de tijd stilzetten, en met als speciale gast het schilderij ‘Gezicht van het werkhuis Felix Mommen’. Het schilderij van een anonieme schilder werd recent door het Charliermuseum aangekocht.

In Salon Mommen zal een overzicht te zien zijn van het plastisch en audiovisueel werk van de residenten. Ideaal startpunt om achteraf naar een van de Open Ateliers te trekken. Op 20 juni, laatste dag van de expo’s, volgt er een rondetafelgesprek met sociologen, geografen en kunstenaars over hoe (moeilijk) het is om als kunstenaar in de stad te werken. Voor kunstenaars met een onregelmatig inkomen kunnen verhuurders niet altijd begrip opbrengen.

Salon Mommen geeft vandaag kunstenaars van binnen en buiten de muren de kans om zich te laten zien. Zo kwamen er al mooie uitwisselingen tot stand zoals die tussen de Japanse multi-instrumentalist Arco Degurutieni en La Fanfare du Belgistan, die zaterdag samen optreden. Dan komen ook de vensters tot leven met Real life windows. Live performances, projecties met poëzie of artiesten live aan het werk. Elke kunstenaar laat iets anders gebeuren aan zijn raam, dat symbool staat voor de kunstenaar op zoek naar een publiek.

Programma via ateliersmommen.collectifs.net

Kijk ook naar de reportage van tvbrussel.