'Kuregem moet weer levendig en open worden'

Kuregem, een van de armste en meest troosteloze wijken van de stad, voor velen een no-go zone en een broeinest voor criminele activiteiten, krijgt een nieuw gezicht: 12 miljoen euro wordt erin gepompt. De facelift moet de littekens van het verleden definitief wissen.

H et Albert I-plein. Hier is het allemaal begonnen. Hier liep de Zenne en hadden de buurtbewoners uitzicht op de watermolen van Kuregem. Hier stopte ook de trein die de vele arbeiders naar het industriële centrum bracht dat Kuregem tot de jaren 1950 was. Maar de kaarsenfabriek en de textielnijverheid verdwenen na de Tweede Wereldoorlog, net als het station en de watermolen. In de plaats kwamen de twee socia­le woonblokken en de Leonardo Da Vinci-school, en ook de Zenne moest wijken voor de betonboer. Waar eens de watermolen stond, heb je nu een Citroën-garage.

Het verleden heeft littekens nagelaten. Tussen de woonblokken en de school liggen grote lappen grond braak. Grond die door de zware industrie te verontreinigd is om bebouwd te worden. Het is kenmerkend voor de wijk, die lang links werd gelaten, die de wandelaar een indruk van troosteloosheid nalaat en de krant of het scherm haalt met berichten over criminaliteit, over studenten die niet veilig van en naar de les kunnen.

Met die geschiedenis in het achterhoofd tekende het studiebureau SumResearch plannen. "De grootste uitdaging? De braakliggende grond omvormen tot een kwalitatief hoogstaande openbare ruimte," zegt Livia de Bethune van SumResearch. "Met de school en de sociale woningen die er in die jaren zijn gebouwd, kom je tot een heel fragmentarisch geheel zonder samenhang. De gebouwen zijn niet met elkaar verbonden. De ruimte ertussen wordt met hekken afgesloten. Maar buurtbewoners en voorbijgangers banen er zich toch een weg door omdat ze geen kilometer om willen lopen om bijvoorbeeld de tram te nemen. Op die plaatsen is er ook geen sociale controle, wat tot de gekende situatie in de buurt heeft geleid."

De nieuw ingerichte ruimte moet zowat het kruispunt worden tussen de verschillende 'bouwstenen' in de wijk, zoals de school en het Stadion Frank Vercauteren, waar voetbaltraining gecombineerd wordt met huiswerkklassen aan jongeren uit de buurt. Het wijkcontract plant ook nieuwe initiatieven, zoals een nieuwe polyvalente sportzaal, een so­ciaal restaurant en een wijkmoestuin als werkgelegenheidsproject. Ook zouden er een Nederlandstalige en een Franstalige crèche komen.

Het nu nog braakliggende terrein wordt een ontmoetingsplaats tussen al die entiteiten, maar moet ook als regenbuffer dienen. In greppeltjes wordt het regenwater opgevangen. Hiermee wordt het overstromingsgevaar ingeperkt en kan het water ook gemakkelijk gerecupereerd worden. Dat biedt perspectieven. Zo
kan het regenwater als irrigatiekanaal dienen voor een wijkmoestuin, waar werkloze buurtbewoners de handen uit de mouwen kunnen ste ken en zo de wijk een dienst bewijzen .

De plannen van heel de operatie liggen nu ter inzage op de dienst Stadsrenovatie van de gemeente en zijn onderworpen aan een openbaar onderzoek. Voor verschillende buurtbewoners werd al een tipje van de sluier gelicht. De reacties zijn overwegend positief.

"Het leven is hier niet gemakkelijk," zegt Marie-Thérèse. Al twintig jaar woont ze in het flatgebouw aan de Grondelsstraat. "Ik heb hier drie kinderen grootgebracht. Ze zijn vaak lastiggevallen, en ook naar school gaan was hier allesbehalve evident. Maar ik heb de indruk dat er de laatste jaren veel aan het veranderen is. De probleemjongeren worden beter opgevolgd." Volgens Marie-Thérèse moet het wijkcontract zich in de eerste plaats richten op het sociale luik in de wijk. "Dat is wat deze wijk nodig heeft." Ze juicht daarom ook vooral de komst van de polyvalente zaal, het sociale restaurant en de wijkmoestuin toe. "Allemaal initia­tieven waardoor de bewoners naar elkaar toe kunnen groeien," denkt Marie-Thérèse.

Gerda Poot is prefect van het Athénée Royal Leonardo da Vinci. Ook zij vestigt de aandacht op het contact tussen buurtbewoners, dat het wijkcontract moet bevorderen. "De plannen die nu voorliggen, zijn tot stand gekomen na veel dialoog, en daar zijn we blij om. Met de komst van de sportzaal, waarvan wij en vele andere verenigingen in de buurt gebruik zullen maken, worden we aangezet om samen te werken. Ook de open ruimte tussen de verschillende gebouwen moet daartoe bijdragen. Kuregem moet weer een levendige en open wijk worden."

Toch zijn er ook kritische geluiden te horen. Zo vindt José Garcia van de Huurdersbond, die in de wijk heel actief is, dat er in het wijkcontract veel te weinig aandacht gaat naar wonen. "De vraag naar een betaalbare woning is in deze wijk enorm. Toch zien we dat er maar tien woningen in de plannen staan. Daar zouden wel nog 75 woningen kunnen bijkomen, maar dat hangt van de Gomb en het Woningfonds af; dat is dus nog niet zeker. Ook stellen we ons vragen bij de betrokkenheid van de verenigingen in de wijk. Heel veel geld gaat naar publiek-private investeringen. Het enige echte verenigingsinitiatief is de wijkmoestuin, van een vereniging die hier nu één jaar zit. Daar gaat dan zo'n grote som geld naartoe dat ik me afvraag of dat echt nodig is. De in de wijk verankerde verenigingen zijn in de plannen te weinig aanwezig."