Lionnel Sonna laat publiek kennismaken met gospel

Toen de Kameroener Lionnel Sonna in 1989 in Brussel kwam, zocht hij naar gospel, maar hij vond die niet. Hij richtte dan maar zelf het International Gospel Choir op. Nu is hij klaar om zijn grote liefde aan het publiek voor te stellen, op het eerste Gospelfestival.

"Om gospel te begrijpen, moet je weten waar die muziek vandaan komt," vertelt Lionnel Sonna. "Eerst had je de spirituals, niet te verwarren met de negrospirituals. Toen de slaven uit Afrika naar Amerika overgebracht werden, brachten ze hun cultuur mee: het gevoel voor ritme, het zingen tijdens het werk, de muziek... Onder het mom van civilisatie is men de slaven gaan evangeliseren opdat ze die gemeenschappelijke erfenis zouden vergeten. Dat gebeurde door ze protestantse kerkliederen aan te leren, klassieke muziek met lyrische zang."

"De zwarten hebben zich die spirituals eigen gemaakt door er ritme aan toe te voegen: handgeklap, dans,... Zo zijn de negrospirituals ontstaan. De gezongen teksten kwamen uit het Oude Testament en de zwarten herkenden zich in het verhaal van het volk in Egypte, dat net als zij in slavernij leefde. De negrospirituals gaven hoop: misschien zullen we op een dag ook vrije mensen zijn."

"Na de afschaffing van de slavernij konden de zwarten zich vrij uitdrukking tijdens de zondagse mis. De pastoors werden mondiger, de missen uitbundiger, er werd gedanst, de mensen lieten hun emoties de vrije loop. Dit zijn dus geen slaven meer die zingen over hun lijden en onderdrukking, maar vrije Afro-Amerikanen die zingen over hun dagelijkse leven, steeds in relatie tot God. Zo worden negrospirituals gospel. Het blijft kerkmuziek, ditmaal geïnspireerd door het Nieuwe Testament."

Nieuw Jeruzalem
Thomas Dorsey is de vader van de moderne gospel of culturele gospel zoals Lionnel Sonna die brengt. "Toen de blueszanger Dorsey zijn zwangere vrouw in 1932 verloor, schreef hij 'Take my hand, precious Lord'. Voor het eerst kwamen blues, de muziek van de duivel en gospel samen en zo ontstond moderne gospel. Die verliet de kerken, richting concertzalen. Gospel bereikte de steden vanuit het platteland en kende een ongelooflijke groei. Het was in de steden dat gospel en jazz elkaar ontmoetten."

Maar als Lionnel Sonna in 1989 in Brussel aankomt, kan hij die moderne gospel nergens vinden. Hij treedt in 1990 toe tot het Afrikaanse Protestantse Koor van Brussel, religieuze gospel, en een jaar later richt hij de eerste groep van culturele gospel op, The Marvellous Gospel Singers. In 2000 volgt dan het Brussels International Gospel Choir, met zangers van verschillende komaf. Dat koor dient geen missen, maar geeft concerten, zowel in kerken als op jazz- en bluesfestivals.

In Brussel is er niet zoveel culturele gospel, maar er zijn wel tientallen gebedshuizen waar religieuze gospel, op Amerikaanse leest geschoeid, gezongen wordt. In theorie zijn die gebedshuizen voor iedereen toegankelijk en kan een geïnteresseerde een kijkje gaan nemen. "De bekendste groepering is La Nouvelle Jérusalem, religieuze gospel in de geest van de Amerikaanse evangelische kerk met een charismatische priester. Het koor zingt met orkest, want muziek brengt de mensen bij elkaar. De misviering is heel demonstratief, veel aanhangers gaan voor het spektakel. Jongeren worden meer aangetrokken door de muziek dan door het discours van de priester. Hier wordt gedanst en gezongen, er valt wat te beleven. Deze missen zijn zo populair dat men aan de buitenkant soms televisieschermen moet opstellen voor de mensen die op straat staan. Als de katholieke kerken leeg lopen, dan hoef je niet verder te zoeken naar oorzaken."

La Nouvelle Jérusalem heeft zijn zetel vlak bij Thurn & Taxis in Molenbeek en heeft verschillende bijhuizen in Brussel en in de rest van België. Naast Nouvelle Jérusalem zijn er tal van protestantse kerken waar gospel de vorm van kerkliederen en lofzangen aanneemt.

"Er is eigenlijk nog een derde vorm van gospel: gospel als modeverschijnsel. Veel mensen willen gospel leren zingen zonder enige voorkennis. Terwijl je om goed gospel te zingen, echt wel moet weten waar die muziek vandaan komt. Als zanger draag je een hele geschiedenis met je mee." In Sint-Lambrechts-Woluwe richtte Sonna de African-American Gospel Academy op.

Geïnteresseerden kunnen er op een diepgaande manier kennismaken met gospel en met kennis van zaken de zangstijl aanleren. De academie maakt deel uit van Gospel Event and Traditional Culture (GETC), een vzw die gospel promoot en het Gospelfestival organiseert. Met dat festival wil Lionnel Sonna een breed publiek laten kennismaken met culturele gospel. "Brussel heeft een jazzfestival en een bluesfestival, maar een gospelfestival ontbrak. Het thema van deze eerste editie is 'Human Race', 'het menselijke ras'. Hiermee willen we duidelijk maken dat gospel niet het eigendom is van zwarten, integendeel, het genre staat open voor alle culturen en overtuigingen. Dit wordt een jaarlijks festival rond 1 november, maar er is geen link met Allerheiligen, want dat is een katholiek feest; gospel is protestants."

"Tijdens het festival brengen we de mooiste stemmen van de Belgische gospel samen. Didier Likeng, de soul- en jazzzangeres Alexia Waku, de soulzanger Guy Waku... En Emmanuel Djob, een gospelicoon in Frankrijk, komt ook." Een deel van de opbrengst gaat naar een goed doel. "Voor deze eerste editie is dat Enfants du Tiers-Monde, een vzw die in Afrika ijvert voor beter onderwijs. De organisatie pakt de problemen bij de wortel aan: bij de kinderen en bij het onderwijs."

:: The soulful celebration of gospel, zaterdag 1 november in de Sint- Lambrechtskerk van Sint-Lambrechts-Woluwe. Kaartjes van 15 tot 75 euro (vip). Voorverkoop bij Fnac op 0900-00.600 of bij GETC.