Louise Baterna, van Manilla naar Turks Schaarbeek

“Ik ben gelukkig dat Schaarbeek mij gekozen heeft. In Sint-Lambrechts-Woluwe, waar ik woon, zou mijn kruidenierswinkeltje annex thee- en lunchhuisje een van de zovele zijn. Hier, in deze straat waar Turkse kruideniers de toon zetten, ben ik de vreemde eend in de bijt. Anders, en toch geadopteerd door mijn buren.” In haar peperkoeken huisjes verwent Louise Baterna haar klanten met exotische en fairtradeproducten, huisbereid gebak, quiches, soep en thee uit alle windstreken.

L es Trouvailles de Louise is er een beetje vanzelf gekomen, zegt mijn goedlachse en charmante gastvrouw terwijl ze een courgettetaart in de oven schuift.

"Mijn vijf broers, mijn twee zussen en ik hebben onze ouders nooit in loondienst zien werken. Mijn vader was schrijver en journalist. Hij was daarnaast ook actief in vastgoed en heeft daarna nog een reclamebureau geopend, omdat er nu eenmaal tien monden gevoed moesten worden. Toch heeft hij nooit zijn creativiteit verloochend: daarvan getuigt de film die hij in die jaren heeft geproduceerd."

"Ook mijn moeder heeft meer dan haar duit in het zakje gedaan. Ze heeft een schoenwinkel gehad, een zaak in huishoudtoestellen, en daarna is ook zij in de vastgoedsector gestapt. De up and downs hoorden erbij. Soms lacht de wereld je toe, soms heb je het moeilijk. Alleen mijn twee zussen hebben achteraf een andere weg gekozen, in Australië. De ene werkt in een bank, de andere voor de universiteit van Sydney."

"Ikzelf heb na mijn aankomst in België ook een aantal jaar nine-to-five jobs gehad, maar nu zowat tien jaar geleden wilde ik eindelijk op eigen benen te staan. Ik deed dat met een groothandel, import van Filipijnse mango's en andere specialiteiten. In Schaarbeek, dat mij als het ware heeft gekozen, niet omgekeerd: ik was op zoek naar een opslagplaats, en hier achterin was er een ruimte die perfect geschikt was. Beetje bij beetje ben ik me hier thuis beginnen voelen. Deze buurt doet me een beetje denken aan Manilla. Het loopt hier niet strikt volgens het boekje, de mensen trekken hun plan. Ik vind de negatieve kijk die veel mensen op het Turkse gedeelte van Schaarbeek hebben, ook niet fair. Meer nog, ik voel me hier beschermd. Mocht hier iets gebeuren, dan zouden de buren aan komen rennen. Ik weet niet of dat elders het geval zou zijn."

"De tweede stap was de invoer van fairtradeproducten, vervolgens heb ik het winkeltje geopend en uiteindelijk, daaraan gekoppeld, een lunch- en tearoom. 'De culminatie van mijn integratie' noem ik deze plek steevast, het bewijs dat ik deel uitmaak van de Belgische gemeenschap, door mijn eigen baan te creëren, door Belgen en andere klanten te verwelkomen in mijn wereld. Hier ben ik gelukkig, hier hoor ik thuis. Hier wil ik mensen gelukkig maken: voor mij is dat de essentie van koken. Echt goed in het volgen van recepten ben ik niet, ik volg mijn hart. En om dat goed te doen, moet ik zelf goed in mijn vel zitten. Ben ik triest of boos, dan bak ik er weinig van. Gelukkig ben ik meestal goedgemutst."

"Het is hard werken, maar tegelijk is dit mijn ontspanning. En als ik mezelf extra wil verwennen, dan lees ik een goed boek of ga ik eens lekker shoppen; dat mag zelfs in supermarkten zijn. Ga ik naar het buitenland, Parijs of Londen, dan spendeer ik minstens twee uur in warenhuizen. Nieuwe producten ontdekken, zien wat de mensen eten, experimenteren. Ook Brussel is op dat vlak interessant. Her en der verspreid vind je hier etnische shops: Russische, Poolse, oosterse, Japanse... Maar voor kleding ga ik liever naar Parijs en zeker Londen. Londen is op zich niet zo duur omdat het pond zo laag staat, en je hebt een onmetelijke keuze, veel groter dan hier. Niet dat ik het zoveel doe. Te weinig tijd, niet genoeg geld."

Regeltjes
Alles heeft Louise Baterna van nul moeten leren. "Voor mijn komst naar België had ik zelfs nooit een ei gekookt. Maar al doende leert een mens snel. Een zaak runnen in België was een veel hardere leerschool. Het Belgische sys­teem is niet zo vriendelijk voor zelfstandige ondernemers als het Filipijnse. Heel veel red tape: rigide regeltjes alom; strenge, soms onduidelijke administratieve verplichtingen. Dat weegt. Zeker als je, zoals ik, alles zelf moet doen. Vergissingen worden niet vergeven. Fysiek, mentaal en emotioneel is het zwaar, en zelfs financieel zorgt het voor constante stress. Je moet er ook een beetje voor gemaakt zijn, veel mensen zouden er onmogelijk mee kunnen leven. Maar ik doe het omdat ik het ontzettend graag doe, al is het omzeggens negen dagen werken op de zeven. Zeker nu ik enkele weken geleden nog een zaak heb geopend hier in Schaarbeek. Een lunchbistro in het Maison des Arts. (Daar, aan de Haachtsesteenweg, nam Baterna L'Estaminet over van Eric Paterek, red.) Een gezellige bedoening die Brusselse geschiedenis ademt, een beetje in de trant van de taverne van Theater Toone. Gelukkig maar dat mijn man en dochter heel begripvol zijn geweest, want het was een heel stresserende periode waarin ik bijna nooit thuis was. Dat zal ik op een andere keer toch moeten goedmaken, vrees ik."

"Mijn moeder is minder in haar nopjes. In mei is ze nog op bezoek geweest, samen met mijn twee zussen. We hebben toen een kleine cruise gemaakt voor haar 75ste verjaardag. Hoe mijn leven is gelopen, fascineert en bedroeft haar tegelijkertijd. Altijd had ze gedacht dat ik zou kiezen voor een comfortabeler leven, met minder onzekerheid, minder werk, minder zorgen. Ik vind het vreemd dat het haar verrast, dat ze het moeilijk kan aanvaarden. Dan zeg ik: 'Je vergeet hoe je zelf was, ik heb je ook steeds in de weer gezien. Je was bijna nooit thuis.' Maar tegelijkertijd is ze trots, hoor. En ik denk dat mij hetzelfde te wachten staat. Mijn dochter Simone, nu veertien, heeft thuis ook nooit iets anders gezien; net als ik werkt mijn man zelfstandig, als freelance journalist. Enkele dagen geleden vroeg mijn beste vriendin haar wat ze later wil. Haar antwoord was: 'Een zaak uit de grond stampen. Iets in fashion.' Zo zie je maar dat de appel niet ver van de boom valt."

Als op een paard
Wait and see, in het leven weet je maar nooit. Was Baterna begin jaren 1990 niet als correspondente voor The Manila Bulletin naar een toeristisch congres in Indonesië gegaan - ze heeft journalistiek gestudeerd -, dan had haar toekomst er anders uitgezien.

"Ik heb er mijn man leren kennen, het was liefde op het eerste gezicht. Dus koos ik voor een leven aan de zijde van François. Ik had daarvoor al veel gereisd, maar ik kende België of Brussel van haar noch pluim. Ik wist echt niet wat me te wachten stond. Maar ik was wel bereid me in het avontuur te storten, voor de volle honderd procent."

"Simpel was het niet, dat nieuwe leven in een vreemd land waarvan je de talen niet spreekt, een vreemde cultuur, ver weg van familie en vrienden. Het was een reality check, snel weer met beide beentjes op de grond. Alles klinkt, oogt en ruikt anders dan wat je hebt gekend. Ik was zoveel met al die dingen bezig, dat ik niet echt de tijd nam om mijn nieuwe omgeving in me op te nemen en dingen te ontdekken. Ik was alleen nog bezig met het feit dat ik hier anders was dan de anderen, en met de vraag hoe ik mij een weg moest banen. Een beetje verloren. Het is het lot van zowat elke immigrant, denk ik. Je vaderland blijft in je leven, onvermijdelijk. Het is net als boven op een paard zitten. Het ene been hier, het andere daar. En nostalgie is nooit ver weg. Net als de vraag hoe je leven geweest zou zijn als je gebleven was."

"Ik neem dan ook elke gelegenheid te baat om mijn vaderland in een positief daglicht te stellen. Ik ben dan wel niet actief binnen de Filipijnse gemeenschap, maar ik heb er toch een punt van gemaakt in België iets te doen voor het land waar ik ben opgegroeid en waar ik nog elk jaar terugkom. Zo heb ik onder meer een modeshow met ontwerpen uit Filipijnse weefsels georganiseerd, en importeerde ik - als eerste - Filipijnse mango's in Europa. En samen met mijn man heb ik het boek van Chris De Stoop over vrouwenhandel, Ze zijn zo lief, meneer, vertaald naar het Engels, ter publicatie in de Filipijnen. Als waarschuwing."

----------------
Les Trouvailles de Louise, Josaphatstraat 290, 1030 Schaarbeek