Luisterpunt, de bib voor wie niet graag leest

De bijbel in braille, maar ook ‘Vijftig tinten grijs’, ingelezen door een zwoele stem. Vlamingen en Brusselaars met een leesbeperking kunnen ze allebei gratis opvragen bij de Luisterpuntbibliotheek in Laken. De geplande verhuizing naar het Wintercircus in Gent is uitgesteld naar eind 2018.

Communicatieverantwoordelijke Saskia Boets toont in het ontvangstzaaltje posters van campagnes van de vzw. Er prijken slogans op als ‘Ik haat lezen’ en ‘Daisy doet je lachen’. Daisy is niet de zoetgevooisde voorlezeres van dienst, maar staat voor Digital Accessible Information System, de wereldwijde standaard voor luisterboeken voor mensen die moeite hebben met lezen.

Blinden en slechtzienden, maar ook mensen met dyslexie en gewrichts- of spierziekten kunnen kiezen uit 23.000 luisterboeken. De catalogus staat online. Bestellen gaat via de website, per mail of telefonisch. Je kiest of je een cd thuis wil krijgen of dat je de boeken downloadt of streamt. Ook de meeste gewone bibliotheken hebben intussen een aanbod. Lezen doe je via een Daisy-speler of speciale software, waarmee je boeken trager of sneller kunt afspelen en kunt terugbladeren. Op de Facebookpagina van de bibliotheek regent het positieve getuigenissen. Charlotte gebruikt Daisy-boeken in haar logopediepraktijk en de achtjarige Sid heeft al uren besteed aan luisterverhalen.

“Het oudere publiek zweert nog altijd bij Vlaamse klassiekers van Streuvels en Claes en de liefdesromans van Konsalik”, zegt Boets. Maar ook een gloednieuwe bestseller zoals Het smelt van Lize Spit kan niet ontbreken in de collectie. De boeken die de Vlaamse kinder- en jeugdboekenjury nomineert, worden ook in Daisy-formaat omgezet. Dat is nodig, want vijf à tien procent van de schoolgaande jeugd is woordblind. Bij de non-fictie is oorlog een populair thema. Naar aanleiding van 100 jaar Groote Oorlog deed de bibliotheek een extra inspanning. Slechtzienden kunnen de krijgshandelingen volgen op kaarten met reliëf en contrastrijke kleuren.

Stemproef
Naast de bibliotheek, waarin de afgedrukte braillebijbelbanden een hele plank vullen, is een geluidsdichte opnamekabine. Auteurs komen er langs om hun boek in te lezen, net zoals een 300-tal vrijwilligers. Een van hen is oud-radio- en tv-journalist Piet Deslé. Op een vaste dag leest hij twee tot drie uur in, “zowat de fysieke grens voor stem en concentratie”.

Deslé vindt het fijn om voor te lezen en nuttig bovendien. Hij is niet te kieskeurig in zijn leesvoer. “Ik lees de boeken die het dringendst zijn: romans, maar ook kinderboeken of non-fictie.” Wat maakt van iemand een goede inlezer? “Je moet nauwgezet maar ook met de juiste klemtonen en, als het nodig is, met enige dramatiek voorlezen. De correcte uitspraak, de intonatie en de ademhaling kun je aanleren. Het stemtimbre is meer een fysiek gegeven. Het bepaalt of een stem aangenaam of irritant klinkt. Daarom moet je eerst een stemproef doen.”

Brailleboeken
Je kunt niet alleen lezen met je oren, maar ook met je vingers. De Luisterpuntbibliotheek telt 13.000 brailleboeken. De populariteit van het formaat taant. Van de ruim 5.000 actieve leden, bestellen er slechts 224 brailleboeken. Boets heeft een verklaring: “Er worden vandaag minder blinde kinderen geboren. En braille geldt als functioneel lezen. Jongeren doen het niet graag.”

De bibliotheek is niet publiek toegankelijk voor leners en richt zich enkel op mensen die op eer verklaren dat ze een leesbeperking hebben. Audioboeken lokken nochtans een veel groter publiek. Zo tonen heel wat anderstaligen die Nederlands leren interesse. “Onze doelgroep is duidelijk afgebakend in overleg met de uitgeverijen. Elk boek bevat ook een disclaimer dat de inhoud onder het auteursrecht valt”, besluit Boets.