Lyceum Martha Somers probeert slaagkansen in derde graad te verhogen

Om de slaagkansen van de leerlingen te verhogen werkt het Lakense Lyceum Martha Somers vanaf dit schooljaar in de derde graad met korte modules. En aan het einde van het vijfde gaat iedereen automatisch over naar het zesde.

H et Lyceum Martha Somers, ontstaan uit de vroegere Oefenschool van de Normaalschool, zit in het monumentale gebouw aan de Karel Bogaerdstraat waar ook de Kunsthumaniora huist. Het is een kleine ASO-school, met 275 leerlingen. Die komen uit de buurt en zijn voor 99 procent van allochtone afkomst. "De meesten hebben de Belgische nationaliteit en zijn ook in het Nederlands naar de lagere school gegaan, maar we hebben ook nieuwkomers. Die leerlingen krijgen eerst een snelcursus Nederlands," vertelt directeur Dirk Michiels.

Het is onder meer door het specifieke leerlingenpubliek dat de school beslist heeft om het over een andere boeg te gooien. Michiels: "Onze anderstaligen krijgen extra begeleiding voor het Nederlands. Tot het vierde jaar gaat het vooral om Nederlandse conversatie. Vanaf de derde graad moeten de leerkrachten echter overschakelen op meer academisch Nederlands. We merkten dat sommige leerlingen het daar moeilijk mee hadden en daardoor voor alle vakken slechter scoorden. Ze hebben meer tijd nodig."

Daarom begon de school na te denken over een flexibeler leertraject. De voorbije jaren was daar al her en der in Vlaanderen mee geëxperimenteerd, en de Vlaamse minister van Onderwijs besliste uiteindelijk dat scholen een flexibel leertraject mogen invoeren als hun raad van bestuur daarmee instemt. De Scholengroep Brussel, de inrichtende macht van het Lyceum Martha Somers, ging akkoord, maar alleen voor de derde graad.

In het vijfde jaar wordt sinds september dan ook gewerkt met korte modules, die na ongeveer drie maanden afgesloten worden met een rapport. Dit systeem loopt door tot in het zesde. Aan het eind van het vijfde krijgen de leerlingen alleen een aanwezigheidsattest, ten minste als ze voldoende op school zijn geweest. Ze gaan automatisch door naar het zesde. De beoordeling gebeurt dus over twee jaar.

"Dit is vrij revolutio­nair. In het klassieke systeem is het vijfde een moeilijk jaar, dat alleen afgesloten kan worden met een A- of een C-attest, geslaagd of niet geslaagd. Een B-attest kan niet omdat je niet meer van richting mag veranderen," zegt Michiels. "Bij ons blijft niemand zitten. Alleen als een leerling van school verandert, geven we een A- of een C-attest mee."

De nieuwe aanpak past goed bij de kleine school. "In het vijfde zitten maar 25 leerlingen. We werkten voor bepaalde vakken sowieso al met graadklassen, vijfde en zesde samen. Overzitten had dus weinig zin omdat de leerstof telkens verandert," zegt Michiels.

Hij vond het ook schrijnend dat er, zelfs in de hoogste graad, nog altijd leerlingen waren die de school voor bekeken hielden. "We weten dat er na de tweede graad altijd een aantal leerlingen vertrekt. Het huidige vijfde is ook met 65 begonnen. Maar het is erg als er van de resterende 25 nog enkelen afhaken, terwijl ze al zo ver geraakt zijn. Ook de Oeso vindt dat in ons land nog altijd te veel leerlingen het middelbaar verlaten zonder diploma. Voor sommige leerlingen duurt een schooljaar gewoon te lang. In februari krijgen ze een dip, ze komen minder naar school, en op den duur blijven ze helemaal weg."

Smiley
Het modulaire systeem maakt een schooljaar beter te behappen voor de leerlingen. Als een module met succes wordt beëindigd, krijgen de leerlingen vooraan in hun rapport een grote lachende smiley. Dit traject is definitief afgerond.

Als een leerling het voor een bepaald vak wat minder gedaan heeft (droevige smiley), dan moet hij of zij enkele weken later een inhaalexamen afleggen. Michiels: "Maar de leraar kan ook beslissen om maar een deel te laten overdoen of een taak te laten maken. Of hij kan het tekort kwijtschelden." Haalt de leerling aan het eind van het vijfde een 'buis', dan kan hij of zij dat in het begin van het zesde jaar alsnog rechttrekken.

Het voordeel is volgens Michiels dat de leerlingen sneller weten waar ze aan toe zijn. "De leerling kan na een zwak kerstrapport niet zeggen: 'Ik ga er in juni wel tegenaan.' Elk deeltraject is even belangrijk."

Ander voordeel is de afwisseling. Terwijl het eerste en het derde trimester enigszins klassiek afgesloten worden met examens, zijn er in maart maar enkele toetsen en telt vooral het dagelijks werk mee. "In de derde graad zijn er voor de leerlingen allerlei uitwisselings- en andere Europese projecten. Vorig jaar trokken ze bijvoorbeeld naar het Europees Jeugdparlement in Leipzig. Maar de leerlingen waren in het verleden vaak moeilijk te motiveren voor die initiatieven omdat ze vreesden dat het ten koste van hun examens zou gaan. Nu hebben ze daar vanaf januari dus volop de tijd voor."

Met de nieuwe aanpak zouden de leerlingen ook beter voorbereid moeten zijn op het hoger onderwijs. Daar wordt ook gewerkt met een semestersysteem, waarbij vakken meegenomen kunnen worden naar een hoger jaar. "Hier kunnen de leerlingen alvast ervaring opdoen, maar wel onder begeleiding. En we laten niet toe dat ze examens uitstellen."

Ook voor de leraren zijn er voordelen, vindt Michiels. "Vroeger werd soms besloten dat een leerling toch naar een hoger jaar mocht, ook al had hij niets gebakken van bijvoorbeeld geschiedenis. Men wilde die leerling niet voor één vak tegenhouden. Nu heeft die leerkracht wel de mogelijkheid om hem die stof te laten inhalen."

Inmiddels hebben de vijfdejaars hun eerste traject afgerond. Negen van de 25 moesten achteraf een of meer vakken inhalen. Drie veranderden van richting. Michiels: "We hebben twee trajectbegeleiders die heel kort op de bal spelen. Als er een probleem is, worden de leerlingen snel bijgewerkt of wordt er met hen naar een nieuwe richting gezocht. Het is alleen een probleem als iemand niet wil veranderen en slecht blijft scoren. Dan volgt er aan het einde van het vijfde een serieus gesprek. Want het is natuurlijk niet de bedoeling dat iemand meegaat tot op het einde van het zesde om dan met lege handen te eindigen."