Maria-Christinawijk: Oude huizen, nieuwe deurbellen

Eigenaars of huurders die zonder vergunning woningen in kleinere een­heden opdelen, steeds meer bewoners, en huiseigenaren die in geen tijd rijk worden. Volgens buurtbewoners zijn in de Tivolistraat, Kerkeveldstraat en De Wautierstraat in de Maria-Christinawijk huisjesmelkers aan het werk. De Brusselse schepen van Stedenbouw Christian Ceux (CDH) onderzoekt de zaak.

G ehuld in gewaad haast een bebaarde man zich naar een gebedsruimte op de hoek van de Tivolistraat en de De Wautierstraat. Hij vervoegt een heleboel andere mensen. De kruidenier op de andere hoek krijgt intussen nauwelijks volk over de vloer; in een kapsalon voor mannen laat een dertiger zijn korte haar bijknippen. Beide straten in de Maria-Christinawijk in laag-Laken stralen dondernamiddag nauwelijks leven uit.

Schijn bedriegt, zeggen buurtbewoners. In de verpauperde buurt, waar vooral mensen van buitenlandse herkomst een stek hebben, zouden eigenaars en huurders verschillende woningen in kleinere eenheden opdelen. Zonder vergunning van het stadsbestuur, welteverstaan. Verschillende bewoners wijzen naar de Tivoli-, De Wautier- en Kerkeveldstraat. In het begin van de eerste straat staat een huis met oude en onlangs toegevoegde deurbellen. Aan de vuilwitte woning hangen doeken slordig voor de ramen. De De Wautierstraat zou vier verdachte woningen tellen: drie aanpalende huizen en een aparte woning, alle met heel wat deurbellen. In de Kerkeveldstraat zouden nog twee woningen in kleinere eenheden verdeeld zijn.

De buurt stoort zich niet aan de deurbellen, wel aan de mensen die dag en nacht binnen en buiten lopen en de rust verstoren. Bovendien, zo zegt een vrouw die al jaren in de buurt woont: "Er verblijven veel meer mensen dan het aantal deurbellen." Alle bewoners die we spraken, weigeren met hun naam in de krant te komen, uit vrees voor represailles. Bij andere bewoners werden, nadat ze wantoestanden aanklaagden, de ramen ingegooid. De schrik zit erin.

Om overtredingen vast te stellen, heeft de dienst Stedenbouw vier controleurs in dienst. Na een klacht gaan ze ter plekke om stedenbouwkundige, veiligheids- en gezondheidsvoorschriften te controleren. "Ze doen hun werk, maar vier is natuurlijk weinig voor het hele grondgebied van Brussel-Stad," rea­geert het kabinet van de Brusselse schepen van Stedenbouw Christian Ceux. Het kabinet zegt weinig klachten over huisjesmelkerij te krijgen; over de opdeling van woningen gebeurt dat 'regelmatig'. Het kabinet "analyseert momenteel enkele woningen in de Tivolistraat en de De Wautierstraat."

De lokale politie, die voor huisjesmelkerij met de dienst Stedenbouw samenwerkt, wenst over deze zaak niet te communiceren. Volgens woordvoerder Christian De Coninck behandelde de politiezone Brussel-Elsene in 2007 zeven, een jaar later zes en in 2009 tien dossiers (waarbij één dossier over meerdere huizen kan gaan). Bij huisvestingsproblemen richten bewoners zich ook tot de vzw Samenleven of de Gewestelijke Huisvestingsinspectie. Die laatste heeft zestien onderzoekers.

Volgens kenners is huisjesmelkerij een ingewikkeld en tijdrovend probleem. Bovendien: eens de problemen geconstateerd zijn, dient er een ander onderdak voor de huurders, die vaak in een instabiele situatie leven, gevonden te worden. Gezien het woningtekort is dat geen evidentie. Maar in laag-Laken komt het bekend voor: in het verleden werd huisjesmelkerij vastgesteld. Een heel zichtbare en in de buurt gerespecteerde wijkcommissaris leverde toen ijverig strijd tegen overlast, bouw-, maar ook lawaai-, parkeer- en netheidsproblemen. "Tot hij werd weggepromoveerd. De huidige wijkcommissaris zien we nauwelijks," zeggen twee mensen die al jaren in de buurt wonen. Zo denkt ook Didier Wauters, voorzitter van het wijkcomité Maria-Christina/Konin­gin/Stefania en CDH-militant, erover. "De politie is wel aanwezig, maar de commissarissen kennen de buurt niet. Dat is al jaren zo. Vroeger kenden we hen bij naam. Meer nabijheidspolitie is nodig." Politiewoordvoerder De Coninck bleef, ook na verschillende pogingen, onbereikbaar voor commentaar.

Hoge werkloosheid
Of Wauters huisjesmelkers kent? "Er zijn er zeker, maar waar ze zitten, weet ik niet. Heel wat mensen leven in de complete illegaliteit. De sociale problemen zijn enorm."

Brussels gemeenteraadslid Els Am­pe (Open VLD), zelf een Lakense, bevestigt dat. "Ik heb het onlangs in twee woningen vastgesteld. Het gaat niet om illegalen op matrassen, maar woningen die onrechtmatig in veel te kleine koten opgedeeld zijn. Er leeft in de buurt zelfs iemand in een garage. De stadsdiensten zouden best eens ter plekke gaan en een alternatief voorstellen." Volgens Ampe is de grote werkloosheid een boosdoener. "Het aantal mensen die van een uitkering leven, is problematisch."

Toch zijn er lichtpuntjes. In verschillende straten kwamen lofts; in de Tivolistraat plant de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor Brus­sel (Gomb) woningen. Op de hoek van de Tivolistraat, een boogscheut verderop, komen tientallen mannen buiten. Een tiener vraagt een gunst: "Wil je opschrijven dat wij een park nodig hebben?"