Meer afval gesorteerd, weinig overtreders bestraft

Sinds de sorteerverplichting van 1 janua­ri haalt Net Brussel meer gesorteerd afval op. Maar volgens de Brusselse Raad voor het Leefmilieu komt die 'spectaculaire verhoging' alleen doordat in het gewest weinig opgehaald werd - en wordt. Tegelijk schrijft Net Brussel nauwelijks waarschuwingen en pv's uit. Intussen zorgt de werktoename voor sociale conflicten.

B ijna zes maanden na de invoering van de sorteerverplichting acht Emir Kir (PS) de tijd rijp voor een eerste balans. De staatssecretaris voor Openbare Netheid vergelijkt daarbij de eerste vijf maanden van 2009 met 2010.

Haalde Net Brussel in 2009 nog 29.500 ton gesorteerd afval op, dan is dat een jaar later 36.500 ton. Kir spreekt van een 'spectaculaire verhoging van het volume'. Dat komt door een toename van papier- en kartonafval (20.900 ton), pmd (6.900) en glas (8.700). Terzelfder tijd zakte het restafval (witte zak) met twaalf procent, tot 91.200 ton.

De Brusselse Raad voor het Leefmilieu (Bral) nuanceert het hoeraverhaal. "Het klopt dat door de verplichting en de communicatie errond meer gesorteerd afval opgehaald wordt," zegt afvalspecialist Piet Van Meerbeek. "Maar die grote verhoging is enkel mogelijk omdat in het gewest heel weinig opgehaald werd - en wordt. Het is een eerste stap. Ik verduidelijk: tegen 2020 moet de helft van ons huishoudelijk afval gesorteerd opgehaald worden. In 2004 was dat nog 22 procent. Intussen zou dat cijfer iets gestegen zijn."

Staking
Intussen laat de toename van gele en blauwe én de afname van witte zakken zich voelen op het terrein. Zo krijgen ophalers van gele en blauwe zakken meer werk voorgeschoteld, voor de witte geldt het omgekeerde. Het werkschema snel aan de nieuwe situatie aanpassen ligt moeilijk. Dit jaar alleen al waren er vier vakbondsacties, die bevoegd minister Kir almaar meer in verlegenheid brengen.

Eén voorbeeld: dezelfde dag als de voorstelling van de balans verstuurde (het sterk gesyndicaliseerde) Net Brussel een perscommuniqué dat "vakbonds­organisaties met privévoertuigen de uitgang geblokkeerd (hebben) van de ophaalwagens voor de ophaling van witte, gele en blauwe zakken."

De directie van Net Brussel verzocht de inwoners van de tien getroffen gemeenten via de pers, gemeente en haar website om zak(ken) tot de volgende ophaalronde weer in huis te nemen. Is dit voldoende om die tienduizenden bewoners in te lichten? "Ik zie geen andere mogelijkheid. Of moet ik van deur tot deur gaan informeren?" reageert woordvoerder Etienne Cornesse. "De volgende ploeg heeft het werk hervat, en we organiseren extra rondes."

Over een andere optie, een minimumdienstverlening, discussieert de openbare instelling niet, want "de problemen duren nooit lang."

Toch een kanttekening: Net Brussel had vorig jaar een budget van 185 miljoen euro en 2.300 werknemers, waarvan tachtig procent arbeiders, net om de dienstverlening bij bevolking en ondernemingen te bevorderen.

Om de sorteerverplichting breder bekend te maken, verdeelt Net Brussel vuilniszakhouders onder sportclubs (300) en OCMW-klanten (3.500), via radiospelletjes (300) en in snackbars (400). In een vuilniszakhouder hangen een witte en een blauwe zak vlak naast elkaar: handig in kleine ruimten. Een gele zak zit er niet bij omdat die buiten de keuken, en zonder geur, opgeborgen kan worden. Vanaf 1 juli begint er een proefactie in Sint-Joost-ten-Node, de gemeente van Kir. De socialist koos voor snackbars omdat daar 'meer blikken en vuil' gegenereerd worden. Het (vaak jonge) publiek zal door de zichtbaarheid van de vuilniszakhouder meer betrokken raken bij het sorteren. Op de vraag waarom snackbars het toestel, dat in de winkel ruwweg twintig euro kost, niet zelf aanschaffen, antwoordde de staatssecretaris dat het een nieuwe vorm van bewustmaking was.

Naast bewustmaking boorde Kir ook het repressie-luik aan. Zo schreven 25 controleurs van Net Brussel in vijf maanden tijd grofweg 1.340 waarschuwingen en 110 processen-verbaal uit tegen inwoners die recycleerbaar materiaal in hun witte zak staken. Omgerekend komt dat op een gemiddelde van negen waarschuwingen en minder dan één pv per dag. Is dat niet een beetje weinig? Kir: "Het is een goed begin. Maar u weet het: repressie is niet mijn prioriteit. Eerst komen informatie en bewustmaking." Boetes volgen bij de tweede overtreding en gaan van 62,50 tot 625 euro. Hoeveel euro van de 110 pv's geïnd was, kon het kabinet-Kir niet zeggen.

Om overtreders op hun verantwoordelijkheid te wijzen, plakken ophalers van Net Brussel sinds kort rode STOP-stickers op slecht gesorteerde gele en (vooral) blauwe zakken. Wie een rode sticker op zijn zak aantreft, dient de zak weer in huis te nemen en 'conform' te maken. Om zeker te zijn dat de overtreder dit doet, keert Net Brussel naar eigen zeggen een of twee dagen later terug om te controleren. Recidivisten zouden een boete krijgen.