Met de Eurolines-bus naar Oost- en Centraal-Europa

Pakweg Bratislava ligt maar één buslijn van Brussel verwijderd. Het busbedrijf Eurolines biedt immers een heel netwerk van Europese bestemmingen aan, en Oost- en Centraal-Europa zijn daarin goed vertegenwoordigd. Twintig jaar na de val van de Berlijnse Muur reizen rugzaktoeristen, migranten en jongelui naar de andere kant van het in rook opgegane IJzeren Gordijn. Met de bus.

Oké, met het vliegtuig bent u er sneller, en eurocraten uit de nieuwe EU-landen zullen dan ook niet in groten getale in deze bussen te vinden zijn. Maar geef toe, zo'n bus zonder overstap vanuit Brussel rechtstreeks naar Hongarije, Slowakije, Polen en zelfs Servië, Bosnië of Oekraï­ne - het heeft iets.

Wie met deze bussen reist, zijn meestal mensen uit deze landen die familie in Brussel en België bezoeken, Belgen van Oost-Europese afkomst die in het land van herkomst familie bezoeken, en budgetreizigers met rugzak die op zoek zijn naar goedkoop vervoer en een andere reiservaring. Want zodra zo'n bus vertrekt, worden worst, drank en andere spijzen bovengehaald, begint de turbofolk uit de luidsprekers te schallen en wordt de reiziger getrakteerd op een brede waaier aan films uit het land van bestemming. In de taal van dat land. Ook in de eigen taal zijn doorgaans de aankondigingen voor de vele rook- en plaspauzes. Maar uiteindelijk - en dat is het enige wat telt - komt de bus aan, waar hij moet zijn, al dan niet te laat.

Ondergetekende maakte het tweemaal mee en ervoer deze ambiance. Hij leerde er mensen kennen en dronk later met hen caipirinha op het terras van een Cubaanse kantine in Sarajevo. Ook dat is de wereld na de omwenteling.

Verborgen
De verborgen buswereld van Eurolines lijkt zich niet makkelijk te openen. Hoeveel reizigers zijn er zo jaarlijks vanuit Brussel naar de 'nieuwe' Europese landen? En wat was de allereerste lijn naar een Oost- of Centraal-Europees land? "Een persdienst hebben wij niet," zegt een medewerkster van het Eurolines-callcenter. En een communicatiedienst? "Ook niet." Pardon? "Ik stel voor dat u binnenkort eens terugbelt; op maandag is er wel een persmedewerker."

Dan maar de boer op. Woensdagmiddag, station Brussel-Noord, waar de meeste Eurolines-bussen vertrekken en aankomen. (De buurt van het Noordstation doet overigens ook een beetje denken aan Oost-Berlijn tijdens de jaren 1970, het CCN, de WTC-torens. Maar dat is een ander debat.)

Er zijn bussen naar Frankrijk en Spanje. Maar dat was toentertijd al de 'juiste' kant van de wereld, en bijgevolg niet zo interessant. Vandaag wel op het programma: bussen naar Bratislava en Boedapest, de respectieve hoofdsteden van Slowakije en Hongarije.

Het is wachten tot 's avonds, als de zon al ondergaat, voor een van de bussen opdaagt. Tegen vijven stroomt een groepje uit het wachtlokaal van Eurolines. Een jong Hongaars koppel met rugzak op bezoek in Brussel en een ander koppel met drie of vier grote tassen, dat familie gaat bezoeken.

De bus Londen-Brussel-Boedapest (!) draait de busterminal in. Meteen stroomt hij leeg, want de nood was hoog: de meesten beginnen te roken, anderen strekken de benen en genieten van versere Brusselse lucht. Klokslag vijf vertrekt de bus, zijn odyssee naar Hongarije voortzettend.

De bus naar Bratislava komt niet meteen opdagen. Er wacht ook niemand. Te laat, te ver, naar aloude gewoonten - wie zal het zeggen?

Buiten
Twee dagen later. Onder een ondergaande zon staan een bus naar Košice (Slowakije) en een naar Praag (Tsjechië) broederlijk achter elkaar. Een herinnering aan de fluwelen scheiding die Slowakije vreedzaam van Tsjechië scheidde, drie jaar na de val van de Muur?

Nu staan de passagiers buiten. Hen benaderen blijkt moeilijk. Aangezien de Slowaakse bus een traject aflegt van Londen naar Košice en daarbij in Brussel passeert, zou het aantal Engelssprekenden niet gering mogen zijn. Maar dat is te vlug geoordeeld...

Twee mannen zeggen dat ze het wel oké vinden in die bus, maar meer te weten komen is moeilijk. Een groepje van twee dames wordt gevraagd of het de eerste keer is dat ze deze bus nemen. Ze kijken beteuterd en antwoorden: "I don't know."

Busritten verdwazen een mens. Even verderop een man van middelbare leeftijd, die een angstig gezicht trekt en gebaart dat hij niet geciteerd wil worden. Het blijkt een Tsjech te zijn die in de verkeerde rij staat.

Facebook
Ondertussen neemt onze fotograaf foto's, een handeling die de nieuwsgierigheid meer prikkelt dan een vervelende reporter met een notitieboekje. "Waarom nemen jullie hier foto's?" klinkt het bij iemand die op weg is naar de Slowaakse rij. Hij maakt zich snel uit de voeten als hij verneemt dat het een reportage over de wereld na de val van de Muur betreft. Nostalgie?

Kijken dan maar. Naar de vele ex-Oostblokkers die een sigaret roken. Naar de rugzaktoeristen - de Facebook-generatie - die goedgemutst en vol verwachting aan boord kruipen, klaar voor een goedkope en semi-avontuurlijke rit. Ze hebben nog krap twee maanden om de wereld rond te reizen of in Slowakije te blijven roesten, krijgen we te horen. Aan hun accent te horen zijn het Amerikanen.

Ronkend zetten de bussen zich in beweging. De blikken zijn verdwaasd als de fotograaf hen nog blijft nastaren met zijn bolle lens. Goede reis. Maar wij, wij blijven verstoken van goede verhalen.

Partners
Ondertussen is het al maandag geworden, en zou er bij Eurolines een woordvoerder moeten zitten.

"Reizigersaantallen, dat wordt een moeilijke zaak," laat die woordvoerder weten. "U moet weten dat voor veel van die internationale bestemmingen plaatsen worden ingevuld door buitenlandse partners. Wij zijn partners, maar we controleren het volledige plaatje niet. Het echte beheer van die lijnen naar Oost-Europa doen we dus niet."

En wat was de eerste lijn naar een land van achter het voormalige IJzeren Gordijn? "Daar kan ik u niet direct een antwoord op geven. U moet weten, het is vakantie, en we zijn momenteel onderbezet."

Europa is welvaart, inderdaad. Onderbezetting tijdens vakanties hoort daarbij. Maar voor goede gesprekken of diepgaande filosofische bespiegelingen over de wereld na de Muur bent u waarschijnlijk beter af in de buurt van het Leopoldpark, waar een hele nieuwe generatie 'ex-Gordijners' zich opwerkt. Zij weten hoe het vroeger was, en wat de wereld nu te bieden heeft.

En Eurolines? Als u goedkoop wilt reizen en de avonturier in uzelf zoekt. Of het nu naar Sarajevo, Poprad of Kiev is.