Met Dora Garcia langs veertig spirituele huizen

Handopleggingen, Mariavereringen, meditatie, karaoke-sessies en menstruatiezuiveringen: het gebeurt allemaal in de naam van God. In kerken en tempels en, vooral, achter bescheiden huisgevels. De religieuze gemeenschappen zijn talrijk in Vorst.

Dora García neemt ons in de wijk rond Wielemans-Ceuppens bij de hand voor een promenade langs de onzichtbare 'andere kant' van de wereld, zoals zij het noemt: de verborgen en niet zo verborgen ontmoetingsplaatsen van spiritue­le gemeenschappen. Veertig adressen heeft ze opgetekend in Vorst, waarvoor de filosofe Séverine Janssen het researchwerk deed.

García's 'tijdelijk artistiek project' werd vorige week uitgegeven in de vorm van de educatief-toeristische wandelgids Drempels/Seuils, een project van Het Beschrijf in het kader van Vers Brussel.

"Het idee van een zoektocht naar huizen, tempels, kerken en moskeeën, plekken waar mensen hun geloof belijden, werd me ingegeven door de gesprekken die ik had met de Libanese dichteres Sabah Zouein, die over Vorst geschreven heeft," verklaart Dora García, die elke spirituele gemeenschap - hoe groot of nietig ook - op eenzelfde manier benadert. In een ellips rond het kunstenhuis Wiels heb je in een handvol straten al vijftien adressen waar gelovigen samenkomen om 'hun Woord' te horen; in totaal stipte ze veertig locaties aan op een kaart. "Al bij al een veel kleinere verscheidenheid dan in Anderlecht of Molenbeek," vult Séverine Janssen aan, "want een boeddhistische tempel heeft Vorst niet, en moslims hebben hier 'maar' twee moskeeën: een wanverhouding in vergelijking met de veertien katholieke kerken voor evenveel gelovigen."
Wat wel meteen opvalt, is de 'wildgroei' aan evangelische kerken, maar in hun wereldvisie is zieltjes winnen nu eenmaal een opdracht.

Pinksterbeweging
Als geleid door een ster beginnen we in de Van Volxemlaan. Op een steenworp van elkaar hebben verschillende evangelische pinksterbewegingen onderdak gevonden tussen de industriële leegstand. Bij La Consolation (huisnummer 400) wordt troost in de Heilige Geest gevonden; de nieuwe gelovigen worden gedoopt in de Noordzee.

La Consolation deelt een binnenplaatsje met L'Armée Victorieuse, al moet je voor hun zaaltje een miezerige keldertrap af. De gemeenschap vindt kracht in het gebed en in God, om alle kwaad en problemen te overwinnen. Kinderen baren - en het liefst zoveel mogelijk - zou helpen om het kwaad de loef af te steken. Een derde evangelische pinksterkerk, met nog een andere, eigen klemtoon, zetelt in de oude fabrieksbureaus van nummer 412 onder de Portugese naam Maná-Igreja Cristã - van oorsprong komt de kerk uit Mozambique. Ze staat bekend om haar duiveluitdrijvingen, al zouden die hier niet meer worden toegepast. Voor exorcisme door sjamanen moet je trouwens in het Zoniënwoud zijn, of in Vlaamse en Waalse boerderijen die hiervoor afgehuurd worden, weet Janssen nog.

Aan de overkant van de straat zit de Chiesa Cristiana Evangelica, waar Italiaanstaligen uit de Wiels-wijk en van verder diep-intense samenzang- en weensessies hebben, met op zondagochtend PowerPoint-presentaties en karaoke.

Een eind om de hoek, waar volop nieuwe woonerven komen in oude panden, staat de katholieke kerk van Sint-Antonius van Padua te pronken op het gelijknamige voorplein. Voer voor de traditionele lokale populatie die Vorst nog rijk is. Met een Pius X-kerk, Sint-Augustinuskerk, Sint-Denijskerk, Kerk van Kind Jezus en Heilige Maria-Moeder-Godskerk en meer heeft de gemeente een schat aan christelijk bouwerfgoed. Terwijl de levende katholieke kloostergemeenschappen 'verscholen' in huizen en flats moeten overleven: van de Broeders Barnabieten en Zusters Engelen van Sint-Paulus tot de Ursulinen en Zusters van Onze-Lieve-Vrouw van Sion (in het appartementsblok aan de Jupiterlaan 183).

Antoinistisch
García en Janssen tronen me verder, naar een zaaltje achter een voormalig winkelraam, waar de Brazilianen van Deus é Amor ('god is liefde') elke avond samenkomen. En dan verder, nu door de Koninglaan. Twee gevels tussen de onpare huisnummers - één afbladderend vuil, één opvallend verzorgd, beide zonder naambord, maar wel met een huisbel met ingebouwde camera. Ze huisvesten twee synagoges. Eén behoort de ultra-orthodoxe chassidisch joodse gemeenschap toe, die haar rabbijn van vader op zoon erkent en televisie uit het leven bant. De andere synagoge, Ahavath Reim-Beth Itshak, is voor sefardische joden en heeft een statig herenhuis ter beschikking.
Letterlijk met de (garage)deur in huis, val je binnen bij de Assemblée Chrétienne, nog een pinkstergemeenschap (in de De Fierlantstraat), die in de kelders voor kinderopvang zorgt tijdens de ruim drie uur durende samenkomsten.

Haast tegenover deze gemeenschapsruimte doet een garage van een burgerwoning dienst als moskee voor moslims van de Malekitische School, een van de amper twee moskeeën die Vorst rijk is. Collectegeld valt nergens van de gevels af te lezen. De enige baptistenkerk van Brussel moet zelfs een lokaal delen met een joods-christelijke congregatie - met alle decorverhuizingen van dien als hun cultus gevierd wordt. En de Antoinistische Tempel (Van Haelenlaan 132), waar aanhangers van deze Luikse sekte - verscholen onder zwarte kappen - op zondag 28 december hun eerstvolgende bijeenkomst houden, toont met zijn afbrokkelende gevel duidelijk dat het materiële tijdelijk is. "Behandel mijn wandelgids maar net hetzelfde als een boekje over exotische eethuizen," relativeert de Madrileense Brusseles García nog.

:: In het kader van de wandelgids Drempels/Seuils van Dora García, uitgegeven door Het Beschrijf (www.versbrussel.be) en gratis op te halen door Vorstenaren, houdt het kunstenhuis Wiels (Van Volxemlaan 354) een educatief tentoonstellingsproject Echos met beeldend werk van Vorstenaars, die zich lieten inspireren door gedichten van Sabah Zouein over Vorst. Te bekijken na afspraak (op 02-340.00.52), elke dag tot en met 4 januari 2009