Middernachtmissen in Brussel: 'Viering doorbreekt de sfeer van zinloosheid'

De middernachtmis, die de geboorte van Jezus herdenkt en in teken staat van vrede op aarde, zal dit jaar op verschillende plekken in Brussel het bloederig conflict in Israël en Gaza herdenken. "Het minste wat we kunnen doen is erover spreken."

De Kerstnachtmis, eveneens bekend als de Middernachtmis, is diep geworteld in de christelijke geloofsovertuiging. Het markeert namelijk de geboorte van Jezus van Nazareth. "De middernachtmis is een oeroud gebruik dat al in de middeleeuwen bestond", vertelt de bekende kerkjurist Rik Torfs aan BRUZZ. Al neemt, tegelijkertijd, de populariteit ervan al jaren af. "Ik herinner me dorpsmissen uit mijn kindertijd. Bomvolle kerken. Al komen er wel nog mensen af op de nachtmissen, onder wie velen die doorheen het jaar niet naar de mis gaan."

Ook begint de mis op veel plaatsen vaak vroeger, soms al om 18 uur, eventueel gevolgd door nog een middernachtmis, zoals de traditie het wil. Op die manier kunnen gezinnen de viering bijwonen, en daarna Kerstmis met hun familie vieren.

Waar kan ik de kerstavondmis in het Nederlands in Brussel volgen? Een overzicht

De reden voor de dalende populariteit is duidelijk, zegt Torfs. "Volgens sommige onderzoeken is België een van de meest geseculariseerde landen. Geloof en religie zijn dus heel erg uit de publieke sfeer verdwenen. De kerstactiviteiten zijn eerder winterse feesten, zonder veel expliciete referenties naar het religieuze aspect ervan."

Al blijft de middernachtmis in Brussel iets populairder, mede door de vele geloofsgemeenschappen die de hoofdstad herbergt. "Dat past binnen de politiek van Brussel, om iedereen te betrekken", zegt Torfs. "Er is bijvoorbeeld elk jaar in de Kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele een tentoonstelling van kerststallen uit de verschillende gemeenschappen." De kerstkribben, een twintigtal, zijn nog te bezichtigen tot en met zondag 7 januari.

Ook pastoor Dirk Vannetelbosch van de Sint-Pieterskerk in Jette bevestigt de dalende populariteit van nachtmissen. "Het is niet altijd eenvoudig om mensen te vinden die de organisatie ervan samen willen dragen. Al kan ik elk jaar wel rekenen op helpende handen. In dat opzicht ben ik een rotverwende pastoor."

Gemeenschappen samenbrengen

Zoals elk jaar leidt Vannetelbosch ook vanavond de kerknachtdienst in Jette. "Iedereen is al welkom vanaf 22.30 uur. Zo wil ik tegemoet komen aan de mensen die alleen zijn", zegt Vannetelbosch. Om 24 uur gaat de nachtmis van start.

Tussen 22.30 en 23.30 uur kunnen de aanwezigen genieten van koffie en kerstgebak. Ook Vannetelbosch zet in op de verschillende gemeenschappen samenbrengen. Zo zullen er verse muntthee en koekjes zijn, aangeboden door de moslimgemeenschap.

"Een aantal jaren geleden zijn we de moslimgemeenschap gaan betrekken, en dat zullen we blijven doen. Brussel is een stad waar veel gemeenschappen en culturen samenkomen. Het is dus belangrijk dat we van onze piëdestal stappen en leren samenleven", zegt Vannetelbosch.

Hoop en verlossing

De essentie van de dienst gaat over hoop, legt Torfs uit. "De geboorte van Christus is een teken van hoop en verlossing. Het doorbreekt een sfeer van ontmoediging en zinloosheid die mensen vaak ervaren."

Tijdens de preken bespreken de priesters dan ook het voorbije jaar en blikken ze vooruit op de toekomst. Volgens Torfs kan er tijdens die preken meer gefocust worden op waarom er minder katholieken in België zijn dan in veel andere landen. "Het is een gelegenheid om daar eens over na te denken. Komt dat omdat we te slim zijn? Of omdat we weinig hoop hebben om erin te geloven?"

Torfs benadrukt ook de relevantie van het bespreken van conflicten, zoals de oorlog tussen Hamas en Israël. "Het Vaticaan en de christelijke organisaties kunnen daar een belangrijke rol in spelen, omdat ze sympathie hebben voor alle gemeenschappen. We mogen er dus niet over zwijgen."

Ook Vannetelbosch zal het conflict aanhalen in zijn preek. "Het minste wat we kunnen doen is erover spreken."

Aartsbisschop Luc Terlinden zal in de middernachtmis in de Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal allicht dan weer refereren aan het nieuws over het seksueel misbruik in de kerk of de gedwongen adopties.

Hier vind je ook een overzicht van misdiensten in het Frans en in andere talen.