Minder schijnhuwelijken, meer ‘verblijfsbaby’s’ in Schaarbeek

Het aantal schijnhuwelijken en gelijkaardige samenwooncontracten in Schaarbeek is in de afgelopen jaren gedaald. Het aantal ‘verdachte huwelijken’ daalde tussen 2004 en 2014 bijvoorbeeld van 40 naar 21 procent. Maar sans-papiers nemen hun toevlucht nu tot ‘verblijfsbaby’s’: ze verwekken een kind om zo in België te kunnen blijven. De Brusselse schepenen vragen maatregelen aan justitieminister Geens.

Schaarbeek is in het Brussels Gewest de gemeente die al het langst schijnhuwelijken bestrijdt, en zo een expertise in dat domein heeft opgebouwd. Op een persconferentie gaf schepen van Burgerlijke Stand Bernard Guillaume (MR) maandag cijfers vrij.

Het aantal ‘verdachte huwelijken’ – waarbij één van beide partners geen verblijfsdocumenten heeft – is tussen 2004 en 2014 gedaald van 40 naar 21 procent. 308 huwelijken werden geweigerd in die periode. In de afgelopen jaren vond telkens ongeveer de helft van die koppels het niet eens de moeite om in beroep te gaan. In 2014 waren er bijvoorbeeld 28 weigeringen, maar slechts 11 koppels tekenden bezwaar aan.

Vanaf 2013 kunnen gemeenten ook samenlevingscontracten weigeren op basis van dezelfde criteria als huwelijken. Als er twijfel bestaat of een huwelijk of samenwooncontract echt gemeend is, ondervraagt Guillaume de partners meestal de eerste keer persoonlijk. “Daarna neemt onze cel Schijnhuwelijken van de politiezone Schaarbeek-Evere-Sint-Joost het over. Zij controleren thuis bijvoorbeeld de inhoud van de kleerkast, en ondervragen beide partners uitgebreid om te controleren op inconsistenties.”

“In de meeste gevallen is er één partner die het wel echt meent, is mijn ervaring. Maar soms zijn huwelijken ook gearrangeerd, of zelfs gedwongen.”

Achterpoortje
Kinderen zijn het enig overgebleven achterpoortje in het systeem, zegt Guillaume. “Ik kan me meerdere gevallen voor de geest halen van een man die een echtgenote koos die psychologisch of intellectueel fragiel is. Hij verwekt een kind bij haar, en krijgt via dit kind een verblijfsvergunning. Heel vaak wordt het kind vervolgens in de steek gelaten door de vader, en opgevoed door een alleenstaande moeder, of erger nog, de grootouders langs moeders zijde.”

Een officier van de burgerlijke stand kan zich niet verzetten tegen een verdacht vaderschap. “De Belgische wet rond het vaderschap denkt nog altijd; beter een vader dan helemaal geen.”

Toegangsticket
Het aantal ‘verblijfsbaby’s’ kent een explosieve stijging, al is die moeilijk in cijfers te vatten, bevestigt de organisatie ‘Association de défense des victimes de mariages de complaisance et de bébés-papiers’ (ADVMCBP). Die werd in oktober 2015 opgericht in Anderlecht, maar ontvangt slachtoffers vanuit het hele land. “Het zijn meestal vrouwen die verliefd worden op een man zonder papieren”, zegt voorzitster Halina Benmrah, die zelf in de jaren negentig trouwde met een Marokkaanse man die enkel uit bleek op een verblijfsvergunning.

“Trouwen of officieel gaan samenwonen zijn een optie, maar we zien dat die mannen steeds vaker niet eens zo lang wachten. Ze verwekken een kind en vragen het vaderschap en bezoekrecht. Dat geeft hun met 100 procent zekerheid een verblijfsvergunning. Eenmaal ze die hebben, zijn ze niet meer geïnteresseerd in het kind, vertellen de moeders ons. Voor die kinderen is het een trauma te weten dat ze voor een van hun ouders gewoon een toegangsticket waren om hier te blijven.”

“In het Luikse hadden we onlangs een jonge moeder van wie de partner het kind erkend had. Maar plots doken er niet één, maar twee sans-papiers op die allebei het vaderschap claimden”, zegt Benmrah. “Ook al zal een DNA-analyse uitmaken wie de vader is, in de tussentijd kunnen ze hier een paar maanden langer blijven en een andere manier vinden om aan een verblijfsvergunning te komen.”

Ook het omgekeerde bestaat. “Ik ben hier een dossier tegengekomen van een Belgische man van Angolese afkomst die 17 kinderen heeft erkend van 16 verschillende vrouwen”, zegt Guillaume. “Die kwamen op die manier allemaal aan een verblijfsvergunning.”

Brief naar Koen Geens
De schepenen van Burgerlijke Stand van de 19 Brusselse gemeenten hebben daarom in maart samen een brief gestuurd naar minister van Justitie Koen Geens (CD&V), waarin ze eisen dat ze kunnen optreden tegen frauduleuze vaderschapserkenningen. Geens heeft in april geantwoord dat de regering ermee bezig is en binnenkort maatregelen zal aankondigen.

Het vaderschap van een kind aangeven zou ook maar in één gemeente moeten kunnen. Nu kan een kersverse vader dat in om het even welke gemeente aangeven, zegt Guillaume.

Bekijk hier ook de videoreportage van BRUZZ.