Molenbeek: Het nieuwe gemeenteplein is maar het begin

Ze vinden het goed, of voor verbetering vatbaar, de gebruikers en bewoners van het gerenoveerde Gemeenteplein. Maar de kruidenier mag zijn groenten niet meer uitstallen, want het gemeentebestuur heeft nog grootsere plannen. “Over twintig of dertig jaar moet Molenbeek opgeknapt zijn.”

H et ligt er al, sinds het begin van de zomer om precies te zijn, het Gemeenteplein van Molenbeek. En het wordt gebruikt, voornamelijk door kinderen en vrouwen. Zou leuk zijn: een café, of twee. Maar daarover later meer.

“Neen,” klinkt het afgemeten wanneer we een oud dametje aanspreken op het gemeenteplein, en haar vragen of ze het mooi vindt. “Het is een beetje een koud plein met al die stenen,” klinkt het in schoon Brussels. “Maar het leeft natuurlijk wel. Toch zouden wat bloemekes goed zijn.” Even verderop, op één van de ronde massief-stenen banken. Een vrouw van middelbare leeftijd – hoofddoek en caddy – helpt haar moeder zich neer te zetten. “Uiteraard vind ik het geslaagd,” zegt ze. “Ikzelf ben van Koekelberg, maar ik hoor kennissen en vrienden al spreken van La Nouvelle Place Communale de Molenbeek. Het is al een begrip. Neen, het is echt een verbetering tegenover de openluchtparking die het voorheen was.”

Bij apotheek Vanneste is assistente Ghazi Tasnim gemengd tevreden. “Voor de mensen is het goed, voor de handel is het minder,” zegt Tasnim. “Er is alleszins minder volk op het plein dan vroeger, en dat merken we wel in onze verkoopscijfers. Nu ja, ik vind dat wel oké, zo’n rustig plein. Voor mijn baas is het natuurlijk niet zo goed.”

Kaatsspel
Maar dat betreft de meest recente verandering. Vroeger is er al verschillende keren vanalles veranderd. Op de hoek van de Vandermaelenstraat en het plein, één hoog, woont, al 89 jaar lang, Anna Beelaerts. Het is te zeggen: zij is er geboren, en heeft nooit elders gewoond. Vroeger hadden haar ouders er een textielwinkel, Camelia genaamd. Die nam zij over, en ze werkte er tot haar 71ste.

“Het is alleszins beter dan enkele jaren geleden,” zegt Beelaerts over de recente heraanleg. “Maar voor mij persoonlijk is het onhandig. Ik ben slecht te been, en mijn dochter geraakt niet altijd meer tot hier met de auto. De Vandermaelenstraat is afgezet met een betonblok, en de Graaf van Vlaanderenstraat soms ook.”

Toch was er vroeger iets wat er nu niet was, nieuw plein of niet. “On vit plutôt de voisinage ici,” zegt Beelaerts. “Ik bedoel daarmee dat er vroeger mensen van overal kwamen naar het gemeenteplein, om hier naar de markt te komen. Het was toen elke dag markt. Nu is het eigenlijk alleen een plein voor de buurt. Er is dus minder leven.”

Beelaerts’ dochter herinnert zich hoe ze nog op het plein heeft gespeeld, en hoe volks het vroeger was. “Er werd regelmatig kaatsspel gespeeld, want parkeren mocht toen ook niet door de vele markten. Dat was de gouden tijd van Molenbeek, maar die komt niet meer terug.”
Beelaerts is al zes keer overvallen geweest, zo zegt ze. Bang is ze echter niet. “En ik blijf hier, dank u,” klinkt het duidelijk. “Maar die ene keer heb ik je toch gezegd dat je beter elders zou wonen, mama,” voegt haar dochter er aan toe.

De gevel van de Pakistaanse kruidenier beneden – Beelaerts’ eigendom – is beschadigd door de renovatie van het plein. “En hij mag zijn groentebakken ook niet meer uitstallen van burgemeester Françoise Schepmans.”

Gestandaardiseerd
Even ter herinnering: de heraanleg van het gemeenteplein was een project van de vorige politieke meerderheid onder Philippe Moureaux (PS). Maar als we de nieuwe Schepen van Stedenbouw, Olivier Mahy (MR), mogen geloven, dan heeft de equipe van Schepmans (van de liberale MR, CD) nog meer verregaande plannen.

“Het is de bedoeling dat we het neoklassieke karakter van het plein bewaren,” zegt Mahy. “Daarvoor willen we een speciaal plan opstellen (Gemeentelijk reglement voor stedenbouwkundige zones heet het, CD) dat ons moet toelaten om de esthetiek van het plein te bewaren. Een voorbeeld: de wildgroei aan winkelreclame moet vervangen worden door gestandaardiseerde reclame. We gaan huidige uitbaters niet straffen, maar als er winkels sluiten of er komen nieuwe uitbaters dan maken we wel van de gelegenheid gebruik om de nieuwe wetgeving door te voeren.”

En daar stopt het niet. Enkele panden op het plein zijn al eigendom van de gemeente, zoals het gerenoveerde grote huis op de hoek met de Graaf van Vlaanderenstraat. Mahy: “Dat willen we voortbestemmen voor winkels en voor horeca. We hebben daarbij ook het idee om cafémeubilair aan te kopen zodat elk terras op het plein dezelfde standaard heeft. Zo willen we op een termijn van twintig tot dertig jaar Molenbeek opknappen. Door duidelijke keuzes te maken.”

Ironisch is wel dat een liberale burgemeester tegenwoordig borg staat voor meer interventie van de staat. Ondertussen dienen de rolluiken van de Liberale Mutualiteit als goal voor enkele voetballende kinderen. Er wordt geravot, er wordt gespeeld in de fonteinen. Ergens uit een winkel klinkt Arabische muziek.