Na de moord op vrederechter en griffier: de vragen

Een vrederechter en haar griffier worden doodgeschoten in de rechtszaal. Vóór 3 juni leek het zeer onwaarschijnlijk. Nu weten we helaas beter. Toch willen de vrederechters geen zware beveiliging.

E erst de feiten: op de ochtend van donderdag 3 juni stapt een man het vredegerecht aan de Ernest Allardstraat binnen. Hij woont een zitting van het vierde kanton bij, waar vrederechter Isabelle Brandon voorzitter is, bijgestaan door griffier André Bellemans.

Omstreeks elf uur, als de zitting bijna afgelopen is, trekt de man een pistool en schiet hij de rechter en de griffier dood. De dader ontsnapt te voet. Hij wordt 's avonds om halfacht aangehouden in het Warandepark, na een bijzonder chaotische arrestatie. De dubbele moord dompelt de rechterlijke wereld in shock en brengt het veiligheidsthema opnieuw ter sprake.

Het motief van de dader: in 2007 had rechter Brandon hem in het ongelijk gesteld in een huurgeschil, en daarom wou hij wraak nemen.

Alarmknop
Meteen na de schietpartij vragen velen zich af of dit drama vermeden had kunnen worden. De beveiliging van het vredegerecht blijkt in de praktijk onbestaande te zijn. De dader kon ongehinderd de rechtszaal in lopen met een geladen pistool op zak, zonder controle. Het vredegerecht is een open instelling waar alle burgers gemakkelijk terechtkunnen. Uiteindelijk wordt die discussie al vrij snel in de kiem gesmoord.

De dag na de feiten overlegt minister van Justitie Stefaan De Clerck (CD&V) met alle betrokken partijen binnen het gerechtsapparaat. Daaruit blijkt dat de vrederechters vooral willen vasthouden aan hun nabijheidsfunctie. Geen zware veiligheidsmaatregelen dus. Wat wel tot de mogelijkeheden behoort, zijn camerabewaking en een systeem van alarmknoppen. In sommige vredegerechten is er al zo'n knop, van camera's is nergens sprake. Ook beter onthaal ligt op tafel. Volgens het kabinet van minister De Clerck wordt nu aan alle individuele vrederechters gevraagd om hun veiligheidsnoden in te schatten. Concrete beslissingen zullen dus nog even op zich laten wachten. Binnen twee weken staat nieuw overleg gepland.

Het kabinet van De Clerck benadrukt dat vrederechters wel altijd een beroep kunnen doen op een mobiele veiligheidsequipe van justitie. Dat kan als er volgens de rechter een gegrond veiligheidsrisico bestaat. In de praktijk gebeurt dat niet in de vredegerechten.

Kanttekening: hoe beveilig je een maatschappij tegen gestoorde figuren? Denk maar aan het drama dat zich in de crèche Fabeltjesland in Dendermonde voltrok. Dat was een incident dat ook niet automatisch aan de grootstedelijke problematiek gelinkt kan worden.

Iran
Het wapen waarmee rechter Brandon en haar griffier werden neergeschoten, was op straat gekocht, wat nog maar eens vragen oproept over het circuleren van illegale wapens in de hoofdstad.

Gegevens over hoeveel illegale wapens er in Brussel zijn en hoe gemakkelijk ze te verkrijgen zijn, zijn schaars. Volgens een schatting uit 2006 zijn er ongeveer een miljoen illegale wapens in heel België. Verschillende schiet­incidenten in de hoofdstad tijdens de laatste maanden lijken erop te wijzen dat een groot aantal daarvan op de Brusselse straten van hand tot hand gaat.

De dader is geen onbekende voor het gerecht. In 2005 kreeg hij al een opschorting van straf voor slagen en verwondingen. In de jaren 1990 had hij zich al voor vergelijkbare feiten moeten verantwoorden. Dat verhinderde niet dat de man, die van Iraanse afkomst is, in 2002 tot Belg genaturaliseerd werd - een gunstmaatregel. Hij was in 1997 getrouwd met een Belgische. De man kwam in 1986 naar ons land. Hij ontvluchtte Iran om de bijzonder bloedige oorlog tussen Iran en Irak.

De man maakte bij zijn arrestatie een zeer verwarde indruk. Agenten troffen hem aan nadat hij verschillende keren in de lucht schoot. Alles wijst erop dat hij door de agenten doodgeschoten wou worden.

Volgens bronnen binnen de Iraanse gemeenschap begon de verdachte zich vanaf zijn uitzetting uit zijn woning in 2007 terug te trekken uit de maatschappij. Eerder was zijn huwelijk al op de klippen gelopen.