Na tweede coronagolf komt derde golf: de psychische problemen

De instanties die instaan voor de geestelijke gezondheid in Brussel zien op dit moment geen stijging in de vraag naar psychische bijstand. Toch voorspellen ze dat deze tweede coronagolf bij velen de laatste mentale weerstand zal wegspoelen. "Als je niet weet wanneer het einde komt, kan dat moeilijk zijn.”

25 procent meer. Tijdens de eerste besmettingsgolf zag Tele-Onthaal een opmerkelijke stijging in het aantal oproepen van mensen die op zoek zijn naar een luisterend oor. “Vanaf april merkten we dan weer een daling op. Nu zijn de cijfers hetzelfde als pre-corona, maar we verwachten dat er meer oproepen gaan binnenstromen en dat we opnieuw op het piekniveau van de eerste golf gaan belanden,” spreekt een stafmedewerker van Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel voorzichtig.

Het Centrum voor Geestelijke Gezondheid (CGG) zag net het omgekeerde gebeuren: bij de aanvang van de coronacrisis was er een daling in het aantal aanmeldingen. “Veel mensen waren angstig en durfden zich niet tot onze dienst te verplaatsen,” aldus Ann Geets, directrice van het CGG. Hetzelfde verhaal horen we bij directeur Mazlum Kara van het mentale gezondheidscentrum Rivage-Den Zaet: “Mensen bleven tijdens de piek vooral in hun eigen cocon. Tot juni was het vrij kalm.”

Langeafstandstherapie

Ann Geets van het CGG vindt dat ook tijdens de tweede besmettingsgolf de hoeveelheid aanmeldingen van normale grootte zijn. Ze benadrukt hierbij wel dat de conclusies die ze nu maakt louter gevoelsmatig zijn. “We registreren alles. Dat is een jaarlijkse oefening, om te kunnen anticiperen op het volgende jaar, maar voor 2020 zal de registratie extra belangrijk zijn. Dan zullen we de cijfers zien en kunnen we conclusies trekken.”

Ook de wachttijden namen bij het CGG niet toe: “We hebben de werking tijdens de coronacrisis op een andere manier proberen verderzetten. Online, telefonisch of via beeldbellen. Dat werkte vooral goed voor de mensen die voor de crisis al in contact met ons stonden.” Volgens Kara vinden nieuwe mensen minder snel hun weg via deze kanalen. “Voor hen is het moeilijker om via de telefoon of via een scherm contact te leggen.”

Tunnel zonder einde

De angst voor wat komt is duidelijk aanwezig. “Er heerst een bezorgdheid in onze sector dat de psychische gevolgen van de coronacrisis nog moeten komen. Nu ligt de focus op de ziekte zelf, maar als het leven terug genormaliseerd is, dan pas zal de invloed op mentale gezondheid zichtbaar worden. De naweeën van de coronacrisis, zeg maar.” De directrice van het CGG voegt toe dat het lijkt alsof er al meer angststoornissen zijn. Mazlum Kara spreekt van een derde golf met psychologische problemen na de tweede golf coronabesmettingen.

Brusselse psychologe Katleen Durnez zoekt naar een verklaring waarom veel mensen waarschijnlijk met mentale moeilijkheden zullen kampen: “We zitten in een tunnel en zien de melding dat het nog maar twee kilometer is, maar eenmaal aan dat bordje krijgen we opnieuw de melding dat het nog twee kilometer is. Als je niet weet wanneer het einde komt kan dat moeilijk zijn.” Bovendien wijst de psychologe naar het afzwakkende solidariteitsgevoel: “In het begin functioneerde dat collectieve gevoel als een buffer. Die temporaire lockdowns zorgen ervoor dat dat wegvalt.”

Bij Tele-Onthaal horen ze dat veel mensen het lastig vinden om belangrijke evenementen, zoals een trouwfeest, voor de tweede keer te moeten annuleren. “Dat weegt dubbel zo zwaar.” De isolatie hakt er in grootsteden nog eens dieper in volgens de stafmedewerker van de telefoonlijn. “Veel Brusselaars wonen op kleine appartementjes, met veel gezinsleden. Als één persoon van dat gezin psychische problemen heeft, dan ziet iedereen in het huishouden daarvan af.”

Verliezers en herwinners

Brengt deze gezondheidscrisis een andere groep mensen bij de psycholoog dan vroeger? Psychologe Durnez kan haar cliënten in twee groepen opdelen. “De eerste groep kwam voor de crisis al. Dat zijn mensen met een verliesgevoel. Mensen die hervallen in een verslaving bijvoorbeeld.” Zowel de stafmedewerker van Tele-Onthaal als de directrice van het CGG kunnen dit beamen. “Bij mensen die gestabiliseerd waren zagen we de klachten terug verergeren,” zegt Geets.

De tweede groep is volgens Durnez nieuw. “Dat zijn jongvolwassenen die zich bewuster worden en iets willen veranderen. Door corona is het sociaal leven grotendeels weggevallen en ook de snelheid van alles. Ik zie dat zij vlugger in therapie komen nu. Zij willen vaak iets herwinnen. Meer kwaliteitsvolle relaties bijvoorbeeld.”

Meer geld

We zien ook dat personen uit de zorgsector de nieuwe focus vormen van psychische bijstand. “Zij staan onder zware druk en hebben vaak traumatische ervaringen meegemaakt. We moeten ervoor zorgen dat ze terug veerkracht krijgen,” zegt Geets van het CGG.

Mazlum Kara van mentale gezondheidscentrum Rivage-Den Zaet zet met de werkingsgroep Dionysos sterk in op de ondersteuning van zorgverleners. “In sommige woonzorgcentra is een derde van de bewoners overleden. De verzorgers blijven vaak achter met schuldgevoelens, angst, woede of slaapproblemen. De crisis kan bij velen voor post-traumatische stress zorgen. Met Dionysos gaan wij bij hen langs om te laten zien dat ze bij ons terecht kunnen voor hulp.”

Volgens Kara moeten de Brusselse instellingen voor mentale gezondheid samenwerken om zich voor te bereiden op wat volgt. “Minister Maron heeft al meer middelen vrijgesteld, maar ik vrees dat het niet genoeg zal zijn. We zullen onze creativiteit moeten laten zien. Contacten leggen met andere instellingen, zoals het CLB, kan van belang zijn.”