Nationale drugsstrategie mikt op preventie en hulp: 'Strengere straffen helpen niet'

Preventie en hulpverlening voor gebruikers staan centraal in de vernieuwde nationale drugsstrategie, die na dertien jaar een update kreeg. “Alle actieplannen rond drugs, op alle verschillende beleidsniveaus, moeten zich op deze strategie gaan enten”, zegt nationaal drugscoördinator Charlotte Colman aan BRUZZ.

De nieuwe interfederale strategie moet als kader dienen voor aankomende actieplannen rond drugs. “Het is als een kast die hersteld is zodat toekomstige dossiers erin passen", zegt Colman. Opvallend is dat de strategie gedragen wordt door zowel het federale als de verschillende deelstaatniveaus, en dus ook Brussel.

Die renovatie was blijkbaar broodnodig. “Politie, justitie, hulpverlening: niet iedereen wist goed waar het Belgische drugsbeleid juist voor stond, omdat er nieuwe beleidslijnen en fenomenen zijn ontstaan sinds de laatste drugsstrategie van 2010", aldus Colman. Denk bijvoorbeeld aan de opmars van crackgebruik of lachgas, maar evengoed het toenemende drugsgeweld.

Gokken en gamen

Het gaat in de vernieuwde drugsstrategie daarom niet alleen over de usual suspects zoals alcohol, tabak, illegale middelen en psychoactieve medicatie. De aanpak richt zich ook op onder meer gokken en gamen. “Maar de strategie is wel globaal, los van drug x of y”, zegt Colman.

De rode draad doorheen de update is tweeledig: preventie en hulpverlening voor gebruikers. Daarmee zinspeelt de Algemene Cel Drugsbeleid, auteur van de strategie, op een paradigmashift. Vandaag gaat namelijk slechts één procent van de overheidsuitgaven voor psychoactieve stoffen naar preventie.

“In de strategie gaan we uit van een paar kernprincipes, zoals herstelgerichte zorg en schadebeperking. Er zullen altijd mensen drugs blijven gebruiken. Die gaan we niet stigmatiseren, maar richting zorg en hulpverlening leiden”, klinkt het. "Strengere straffen gaan mensen er niet van weerhouden drugs te gebruiken."

Lees verder onder de foto

Wetenschap én gebruikers

Een ander kernprincipe: tot een beleid komen dat evidence-informed te werk gaat. "Die evidentie kan zowel van wetenschappelijk onderzoek, innovatieve praktijken als ervaringen van mensen die drugs gebruiken komen", verduidelijkt Colman. "Je houdt dus rekening met alle beschikbare data, niet enkel wetenschappelijke informatie."

Het doel van die methoden moet telkens de verbetering van de volksgezondheid zijn, om de toegang en beschikbaarheid van drugs te verminderen voor gebruikers, klinkt het.

Verder omvat de strategie ook een zogenaamde ‘foresight’-oefening, waarbij mogelijke evoluties in de komende jaren binnen de markten onder een vergrootglas liggen. Het kan dan gaan om positieve tendensen zoals de verbeterde toegang tot (digitale) hulpverlening, maar evenzeer de negatieve impact van artificiële intelligentie op productietechnieken of de verontrustend snelle opkomst van nieuwe psychoactieve stoffen.

‘Versterkte beeldvorming’

De focus op preventie en hulpverlening betekent niet dat repressie uit het oog verloren wordt. “Natuurlijk moet er gefocust worden op handhaving van wie zich binnen het illegale drugscircuit bezighoudt met geldgewin, schade en geweld”, aldus de criminologe.

“Wat dat luik betreft, zal de kaart van internationale samenwerking met duidelijkere informatie-uitwisseling getrokken moeten worden, gecombineerd met meer financieel onderzoek.”

Voor concrete problematieken – denk aan de toename van het crackgebruik of de druggerelateerde schietpartijen in Brussel – biedt de strategie geen pasklare antwoorden.

“We bieden een overkoepelende richting, geen oplossingen op specifieke problemen. Wel zeggen we: focus op monitoring van zo’n concrete problematiek. Je kan het namelijk pas aanpakken nadat je in kaart hebt gebracht wie een product gebruikt, hoe wijdverspreid het is, wat het effect ervan is op de omgeving, etc. Een versterkte beeldvorming is de motor van de juiste aanpak.”

De volgende nationale drugsstrategie zal alvast geen dertien jaar op zich laten wachten, belooft Colman. "Deze strategie geldt voor 2024-2025, daarna zullen we aan een grondigere, meer gedetailleerde strategie en actieplannen werken, met meer stemmen vanuit de praktijk en een evaluatie van het beleid."