Nieuwe NAVO-hoofdzetel: sierlijke mastodont van 1,1 miljard euro

Koning Filip en premier Charles Michel (MR) hebben donderdag officieel het nieuwe NAVO-hoofdkwartier aan de alliantie overgedragen. Het nieuwe gebouw is een futuristische mastodont uit staal, beton en glas, telt acht verdiepingen en beslaat een oppervlakte van ongeveer 25 voetbalvelden. Michel noemde het een symbool dat de NAVO op dit moment nodig heeft. "Ik ben ervan overtuigd dat de NAVO een verschil kan en zal blijven maken", zei hij.

Het ontwerp van het streng beveiligde gebouw wijst op acht in elkaar gehaakte vingers. Het biedt onderdak 4.500 mensen en kost in totaal net geen 1,1 miljard euro. België speelde een cruciale rol in de constructie ervan, aldus eerste minister Charles Michel.

Het nieuwe hoofdkwartier ontving donderdag de staatshoofden en regeringsleiders van de NAVO-lidstaten (momenteel 28 landen, binnenkort 29 met Montenegro), onder wie de Amerikaanse president Donald Trump en de Belgische koning Filip. Het gebouw zal pas "na de zomer" volledig operationeel zijn door (nieuwe) vertragingen die te wijten zijn aan informaticasystemen.

'Kunnen slechts slagen door samenwerking'
"Vandaag herbevestigen 29 leiders hun wil om te streven naar vrede en stabiliteit", zei Michel. "Onze aanwezigheid hier vandaag drukt onze eenheid uit in tijden van onzekerheid. Na de aanslag in het Verenigd Koninkrijk zijn we allemaal zwaar getroffen, maar we zien een sterk engagement. Niet enkel in woorden, maar ook in daden."

"Onze burgers hebben veiligheid nodig, vooreerst veiligheid. We kunnen slechts slagen als we samenwerken", drukte de eerste minister zijn bondgenoten op het hart. "We zijn het allemaal eens dat we moeten blijven veranderen om onze burgers veilig te houden."

De premier benadrukte tot slot het belang van een sterkere Europese Unie. "Een sterkere EU maakt de NAVO sterker. En een sterkere NAVO maakt de VS en Canada veiliger", zo verwoordde hij het, nog hamerend op de nood aan 'soft power' naast de traditionele militaire slagkracht. "Onze gedeelde waarden zijn niet achterhaald. Vrijheid, vrede, veiligheid, mensenrechten, democratie en de 'rule of law' zullen altijd zegevieren."

Oude zetel dateerde uit 1967
Tijdens een Atlantische top in 1999 viel de beslissing voor het nieuwe gebouw. Het huidige hoofdkwartier is opgetrokken in 1967, toen om 15 lidstaten onderdak te bieden. België aanvaardde het nieuwe hoofdkwartier op Belgisch grondgebied, nadat de Franse president Charles de Gaulle de verdragsorganisatie zijn land had "uitgewezen".

De huidige vertrekken zijn momenteel verzadigd en bijna één kantoor op de vijf (17 procent) is gevestigd in een tijdelijke module. Bovendien vereist het oude hoofdkwartier een continu en duur onderhoud, in tegenstelling tot het nieuwe gebouw. De bouw van het nieuwe hoofdkwartier tegenover het oude gebouw begon in december 2010. Sinds 2004 heeft België de leiding over het merendeel van de bouwwerkzaamheden, uitgezonderd de binneninrichting van de vertrekken van delegaties van vier landen: de VS, Canada, Frankrijk en Groot-Brittannië.

De bouw liep jaren vertraging op, onder meer door de veiligheidsmaatregelen die de NAVO heeft opgelegd aan ondernemers, leveranciers en het personeel van de werf. Een internationaal consortium met zetel in Londen ontwierp het gebouw: SOM+Assar-Skidmore, Owings & Merril, Inc, met de Belgische partner Assar. Het consortium koos voor een gigantisch gebouw bestaande uit acht grote vleugels (de vingers van in elkaar gehaakte handen) en vier kleinere vleugels.

Het gebouw is opgetrokken op een oud vliegveld, dat tijdens de twee wereldoorlogen is gebombardeerd. Tijdens de bouwwerkzaamheden zijn 600 niet ontplofte springtuigen aangetroffen, aldus Stoltenberg. In het midden van het gebouw bevindt zich een grote hal: de Agora, 50 meter breed en 32 meter hoog, de wettelijke limiet door de nabijheid van de luchthaven Brussels Airport.

De Agora is een verplicht doorgangspunt, om "overleg aan te moedigen", aldus een verantwoordelijke. Wie van het ene uiterste van het gebouw naar de andere kant wil gaan, heeft daar 15 tot 20 minuten voor nodig. De veiligheid is primordiaal voor de NAVO, "ook al is het niet het militaire hoofdkwartier".

300 mensen werken er al
Het gebouw is beschermd tegen ontploffingen. Meer dan duizend bewakingscamera's, bestuurd in tientallen controlezalen, bewaken alle hoeken van het hoofdkwartier. De dubbele omheining zit vol sensoren. "Er is geen ondergrondse bunker", verzekerde de NAVO, zonder het bestaan van een "safe room" te bevestigen, waar de belangrijkste functionarissen zouden kunnen schuilen in geval van een incident. Daarnaast is cyberveiligheid ook een constante bezorgdheid van de NAVO, die vorig jaar honderden cyberaanvallen registreerde.

Ongeveer driehonderd mensen werken al in de nieuwe gebouwen. De verhuis van de 4.200 anderen zal twaalf weken in beslag nemen, eens het licht op groen is gezet en de problemen rond informaticaveiligheid zijn opgelost. De NAVO zal dan ook zowat 42 kilometer aan archieven "naar de andere kant van de straat" moeten verhuizen.

De oude site zal opnieuw aan België worden overgedragen. Ons land heeft nog geen beslissing genomen over de lotsbestemming van het terrein.