Nieuwe NRV-voorzitter Marcel Cloet stuurt katholieke solidariteitsorganisaties

Een massa schoolverlaters zonder diploma. Leegstand en huisvestingscrisis in Brussel. Stromen asiel- en gelukszoekers. Marcel Cloet, zopas door de Vlaamse bisschoppen aangesteld tot voorzitter van het Netwerk Rechtvaardigheid & Vrede (NRV), biedt een kerkelijke blik op de uitdagingen. “Er is genoeg voor iedereen, maar we moeten radicaal herverdelen.”

I n het Netwerk Rechtvaardigheid & Vrede (NRV), vroeger bekend als de Nationale Commissie Rechtvaardigheid & Vrede, overleggen negen autonome solidariteitsorganisaties (zie inzetje). Elk van hen maakt de bevolking met campagnes bewust van maatschappelijke problemen in het Zuiden, maar ook bij ons, ook in Brussel.

Aan veel van die campagnes is een politieke actie verbonden. Is dat nodig? Ja, vindt Marcel Cloet. "Om het beleid te kunnen beïnvloeden, hebben campagnes een politiek luik nodig. Welzijnszorg bijvoorbeeld (Cloet was voorzitter van 2000 tot 2008, red.) heeft jaarlijks een aantal politieke eisen voor de verschillende overheden: gewest, gemeenschappen, federaal. In het onderwijs zien we bijvoorbeeld het probleem van de uitstroom zonder diploma. Op het vlak van huisvesting is er de leegstand in Brussel. Veel mensen kunnen de gezondheidskosten niet meer betalen. Stuk voor stuk thema's waar wij de vraag stellen: wat doet de politiek eraan? Hoe kan er iets veranderen?"

"We houden rondetafels met specia­listen uit de sector, we formuleren eisen. Daarbij hoort doorgaans een soort petitieactie, onder een speelse vorm. Gewoon om druk uit te oefenen op de politiek. De vorige Brusselse regering had vijfduizend nieuwe sociale woningen beloofd. Na vier jaar zagen we er nog geen handvol gerealiseerd. Er blijft een tekort van 25.000 sociale woningen in het gewest. Mochten de solidariteitsorganisaties dit soort kankers niet opvolgen, en niet blijven aandringen, dan verandert er niets. Als je de politiek niet constant op de vingers blijft kijken, dan verzandt alles."

Bent u niet mee schuldig aan de stilstand, als mouwtrekken niet helpt?
Marcel Cloet: "Pas op: er wordt echt wel naar ons geluisterd. Onze eisen rond een minimale elektriciteitslevering en de budgetmeters bleken al ingewilligd voordat onze campagne beëindigd was. Precies omdat het zo sterk leefde, reageerde de politiek meteen. Samen met de seniorenvereniging Okra zetten we een 'zegeltjescampagne' op om een hoger minimumpensioen te eisen. We haalden ongeveer 260.000 'zegeltjes' of handtekeningen rond. Politici kunnen dit zomaar niet naast zich neerleggen. De campagnes worden ook altijd gedragen door verschillende partners. Rond huisvestingspolitiek springt de arbeidersbeweging op de kar. Rond gezondheidszorg doen de verschillende ziekenfondsen mee. Als het over bejaardenzorg gaat, doet Okra mee. Bij onderwijs participeren de onderwijskoepels. We werken pluralistisch om het draagvlak groter te maken."

Werkt u op de oorzaken van sociale uitsluiting?
Cloet: "Een kant-en-klare oplossing heeft niemand, maar concrete stappen kunnen wel gezet worden. De kerk moet vanuit haar boodschap liefdadigheid concreet maken. Dat begint met noodhulp, de eeuwenoude caritas. Voedselpakketten en voedselbanken horen tot de initia­tieven om mensen uit de eerste nood te helpen. Wie honger heeft, moet eten krijgen: daar valt niet te veel over te filosoferen. Het aantal mensen die een beroep doen op de voedselbanken, blijft stijgen: we zitten al aan 116.000 of zo. Wie het aantal initiatieven voor daklozen in Brussel op een rij zet, komt aan meer dan honderd. Er gebeurt dus heel veel. We zorgen voor onthaal en opvang, we geven eten, bieden kleren en douches aan... Maar daarmee neem je de oorzaken niet weg."

Valt Brussel in een groot gat als die organisaties wegvallen?
Cloet: "Zonder twijfel. Er is niet alleen noodhulp, maar vooral ook structurele hulp nodig. Als je jonge Brusselse werklozen van allochtone afkomst op de rails wilt krijgen - ze dus betrekken bij de samenleving, ze doen meetellen -, dan moeten ze kunnen werken. Het is de enige manier om hun een gevoel van waardigheid te geven - en daardoor voorkom je natuurlijk ook dat ze bussen gaan bekogelen. In Brussel zijn er heel wat projecten, onder meer door Welzijnszorg gefinancierd. Alles draait hier rond inschakeling in de samenleving."

Wordt armoede voldoende aangepakt?
Cloet: "Hoe komt het dat in Brussel veertig procent van de kinderen opgroeit in een gezin zonder inkomen uit arbeid? Omdat het ook een complex politiek probleem is, moeten wij als solidariteitsorganisaties altijd een politiek luik ontwikkelen. De politici nemen ons au sérieux omdat de partners die de acties dragen, uit verschillende ideologische en levensbeschouwelijke hoeken komen. De Erfgoeddag Armoede troef leerde ons onlangs nog dat katholieken en socialisten al honderdvijftig jaar de armsten de hand reiken."

Ziet u lokaal iets veranderen, zoals bij u in Sint-Gillis?
Cloet: "Initiatieven zoals onthaal van thuislozen, computerlessen, toneelspelen met kansarmen en andere culturele evenementen: er zijn tal van acties waar mensen in armoede aan de bak komen of het woord kunnen nemen. Geduld in die sector is essentieel, want het gaat stapsgewijs vooruit. In de parochie Jezus Arbeider in Sint-Gillis (Vorstsesteenweg 207) heeft de vzw Abraço de Braziliaanse migranten bijvoorbeeld op Paaszondag een informatienamiddag over hun verblijfsstatuut aangeboden. Niemand minder dan Freddy Roosemont, directeur-generaal van de Dienst Vreemdelingenzaken, kwam uitleg geven. Dat is heel belangrijk voor hen."
"Niemand kan de problemen die verbonden zijn aan migratie, snel oplossen. Met concrete beleidsvoorstellen proberen de organisaties Kerkwerk Multicultureel Samen­leven en Caritas Internationaal Hulpbetoon, in samenwerking met anderen, het migratiebeleid te sturen."

Wanneer verandert de wetgeving ten goede?
Cloet: "Vanuit juiste analyses vallen de gaten, de onrechtvaardigheid in de wetgeving op. Het is dan aan de organisaties om te vertalen wat er allemaal veranderd moet worden. In de huurwetgeving hebben we veel kunnen laten bijsturen. Natuurlijk zijn de problemen nog lang niet van de baan. Politici handelen steeds onder druk. De middelen zijn beperkt en er is zoveel te doen, de tijd binnen een legislatuur is kort. Wat krijgt bijgevolg prioriteit? Datgene waarvoor - met reden - het hardst wordt geroepen. Dwaas zijn politici niet, maar je moet met een stevig dossier aankomen. Maar als het maatschappelijk draagvlak er is, als het dossier sterk is, dan kunnen de sociale problemen aangepakt worden."

Kunt u nog gewoon op de hoek van de straat staan met uw vrijwilligers?
Cloet: "De tijden zijn inderdaad veranderd, maar toch. Voor de actie Koffiestop van Broederlijk Delen (koffie aanbieden voor een vrije bijdrage, red.) zijn er altijd vrijwilligers te vinden. Iets vergelijkbaars heeft Welzijnszorg met Soep op de Stoep. In Sint-Gillis doen we dat voor de kerk tijdens de markt. Dit jaar hebben twaalf mensen zestig liter soep gemaakt. Daar waren verschillende jonge gezinnen bij, mensen die hun kindje lieten dopen, maar anders niet in de kerk te zien zijn. Maar als ik ze vraag soep te maken, dan zeggen ze direct ja, 'Bedankt dat je het mij vraagt.' Een engagement om elke week van dienst te zijn, willen we niet vragen, want ze lopen al op de toppen van hun tenen om gezin en werk te combineren. Op de solidariteitsmaaltijd zijn het weer anderen die koken. Ook in het onthaalcentrum Entraide in Sint-Gillis werken vrijwilligers mee. Neem alle vrijwilligerswerk weg uit Brussel en er valt enorm, enorm veel hulpbetoon stil."

Hoe staat u tegenover de instroom van migranten in de stad?
Cloet: "Uit conflictlanden en andere komen veel mensen, op zoek naar een beter leven. Asielbeleid blijft een moeilijke discussie. Sterven door politiek geweld of van honger: volgens de Verdragen van Genève blijkt het ene een aanvaardbare reden om naar hier te komen en het andere niet. We kunnen het niet in één dag oplossen, maar achter die akkoorden zit toch een stuk hypocrisie. Maar wellicht kunnen we op dit moment niet anders..."

"De toevloed kan alleen beheerst worden als we de herverdeling mondiaal aanpakken. Er is meer dan genoeg, maar er is geen maatschappelijk draagvlak om radicaler te gaan herverdelen. Vinden we het normaal dat wij vier keer te veel van de aarde opeten, getuige onze ecologische voetafdruk, terwijl anderen onvoldoende te eten hebben?"

-----------------

Wie is E.H. Marcel Cloet?

Priester Marcel Cloet (1943, Pittem) was achtereenvolgens proost van het ACW (Ieper), nationale proost van de Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ) en nationale proost van de Kristelijke Werknemersbeweging (KWB). Van 2000 tot 2005 was hij internationale proost van de Wereldbeweging van Christelijke Arbeiders (WBCA).

Sinds 2005 is hij lid van de dienst Vorming en Begeleiding van het vicariaat Brussel en sinds 2006 verantwoordelijke voor de Nederlandstalige pastoraal in Sint-Gillis, waar hij woont.
Als voorzitter van Kerkwerk Multicultureel Samenleven voor Brussel zat hij al in de koepelorganisatie Netwerk Rechtvaardigheid & Vrede, waarvan hij sinds kort voorzitter is. Sinds 2010 is hij ook vicariaal afgevaardigde voor de solidariteitsinitiatieven.

Het Netwerk Rechtvaardigheid & Vrede (NRV) verenigt en overkoepelt het werk van negen katholieke solidariteitsorganisaties: Welzijnszorg, Kerkwerk Multicultureel Samenleven, Welzijnsschakels, Broederlijk Delen, Pax Christi Vlaanderen, Missio, Caritas Catholica Vlaanderen, Caritas International en Present Caritas Vrijwilligerswerk.