'Nog een massa werk om Brussel rostoelvriendelijk te maken'

"De inspanningen van de jongste jaren om stadsinfrastructuur en openbaar vervoer aan te passen aan de noden van mensen met een handicap, je kan er niet naast kijken. Ondanks de goede wil, is er nog een massa werk aan de winkel. Denk alleen maar al aan de voetpaden." Geboren en getogen Brusselaar Damien Helbig is rolstoelpatiënt. Maar dat belet hem niet om een rijk en actief leven te leiden. En om zich nuttig te maken voor de goede zaak als webmaster van CAP48, de solidariteitsorganisatie van de RTBF.

V ijf was Damien toen zijn leven van de ene op de andere dag veranderde. "Ik had op de speelplaats van de school plots het bewustzijn verloren. Nader onderzoek in het ziekenhuis bracht een vernauwing van de aorta aan het licht. Een week later al lag ik op de operatietafel, de ingreep liet me verlamd aan beide benen achter. In totaal ben ik een jaar gehospitaliseerd gebleven: zes maanden in het UCL in Sint-Lambrechts-Woluwe, daarna nog eens zes maanden in het revalidatiecentrum van het Brugmannziekenhuis in Jette." Gebrekkige voorbereidende analyses van het artsenteam zouden aan de basis hebben gelegen van wat misliep, maar daar wil Helbig niet verder op ingaan. Een klager is hij niet. Vooruit kijken in het leven, zoveel mogelijk zijn plan trekken, is zijn devies.

"Mijn ouders hebben daarbij geholpen door me naar gewone scholen te blijven sturen. Makkelijk was het niet, op veel steun van de andere leerlingen moest ik niet rekenen. Gelukkig waren er ook nog de leraren, uiteindelijk heb ik aan mijn schooltijd zelfs een paar mooie vriendschappen overgehouden. Thuis was vader de rots in de branding. Mijn zussen, die respectievelijk tien en elf jaar ouder zijn dan mij en al snel hun zelfstandigheid hadden opgeëist, zijn ook een grote steun gebleven. We zijn steeds een speciale familie geweest, maar wel een met veel warmte en liefde. En eendrachtig als het moest. Al heeft mijn moeder, die zo voor mij had gevochten, mijn handicap maar moeilijk kunnen verwerken. Ze voelde zich verantwoordelijk, kampte met schuldgevoelens."

Jean-Claude Mennessier
Damien is ook houder van twee hogere diploma's. "Na de middelbare school ben ik Rechten beginnen te studeren. Niet aan de ULB, omdat de infrastructuur niet aangepast was voor mensen in een rolstoel. Wel aan de UCL in Louvain-la-Neuve. Na mijn kandidaturen ben ik overgestapt op Politieke Wetenschappen. Vervolgens heb ik vol enthousiasme werk gezocht, wat geen evidentie bleek: pas na lang zoeken heb ik een betrekking gevonden als communicatieverantwoordelijke van de vzw Handiplus in Etterbeek. Een jaar lang heb ik daar gewerkt, daarna ben ik Grafische Vormgeving beginnen te studeren. Waarna opnieuw een lange zoektocht naar werk begon. Tot ik de plaats kon innemen van een vriend bij CAP48, de solidariteitsorganisatie van de RTBF die geld inzamelt en dit verdeelt onder de andere vzw's. Ik ben er vijf jaar webmaster."

Grondlegger van de solidariteitsorganisatie was wijlen Jean-Claude Mennessier, befaamd animator bij de radio die in september 1957 opriep om minderbedeelden te helpen. "Oorspronkelijk heette de actie 48.81.00, zo genoemd naar het telefoonnummer dat wie zijn steentje wou bijdragen, moest opbellen. Al vlug verschoof de focus van minderbedeelden naar mensen met een handicap en later naar jongerenwerking. In 1967 werd de actie gestructureerd in de vzw Opération de Solidarité 48.81.00 en in 2003 werd de naam ter gelegenheid van het Europese jaar van Personen met een Handicap veranderd naar CAP48."

"Een van onze grootste werkpunten is het toegankelijk maken van zoveel mogelijk scholen voor mensen met een zware fysieke handicap, waarbij gemikt wordt op minstens drie scholen per jaar. Nu moeten veel ouders te veel uren steken in het vervoer van hun oogappel naar een school die is aangepast aan de noden van mindervaliden. Sinds kort werken we ook aan een project om de medische research rond polyartritis (chronische ontstekingsreuma, red.) te ondersteunen. Want in tegenstelling tot wat velen denken, treft deze pijnlijke aandoening niet alleen mensen op leeftijd, maar ook kinderen. Het zwaartepunt van ons jaar ligt in oktober, wanneer 10.000 vrijwilligers tien dagen lang post-its verkopen met daarop het logo van CAP48."

Vrijheid en autonomie
Ik zie een glazen vitrinekast met daarin tal van modelvliegtuigen. Het is een levenslange passie van Helbig, zo blijkt. "Ik volg ook vlieglessen, in Temploux bij Namen. Het gevoel van vrijheid dat dat geeft, is onbetaalbaar voor mij. Alleen het zwerk in mag ik niet en ik zou het ook niet op verantwoorde wijze kunnen. Omdat ik bovenop mijn verlamming ook nog eens een spastische rechterarm heb. Maar in het gezelschap van mijn instructeur mag ik af en toe de stuurknuppel in handen nemen. Dan kan ik even mijn handicap vergeten, mijn gedachten verzetten. Nu ben ik ook nog eens met duiken begonnen. Het water dat mijn lichaam draagt, me lichter laat voelen: zowel psychisch als fysiek is het een aangename ervaring. Ik reis bovendien veel, geniet er met volle teugen van om de wereld en zijn rijkdommen te ontdekken". "Vrijheid en autonomie zijn altijd al belangrijk geweest voor mij, ik heb me steeds zoveel mogelijk zelf beredderd. Zo heb ik een tiental jaren lang op een mijn eentje een huurappartement betrokken, na mijn huwelijk met Marie hebben we samen dit appartement gekocht."

Die vrijheid en autonomie beleven in Brussel is echter niet bepaald vanzelfsprekend voor iemand als Helbig. "Inspanningen om de stad ook die van mensen met een handicap te maken, zijn er wel degelijk, maar er rest nog heel wat werk. Ik werkte enkele jaren geleden samen met een vzw om de al dan niet toegankelijkheid van plekken in Brussel in kaart te brengen. Met speciale aandacht voor aangepaste sanitaire ruimte en de bruikbaarheid van voetpaden. Schrikken was het: er is weliswaar veel goede politieke wil, maar tevens een manifest gebrek aan samenwerking met experts in de materie. Nog veel te veel wordt er met de natte vinger gewerkt."

"Je kan er niet naast, er zijn nog veel te weinig blinde mensen, dove mensen en mensen in een rolstoel aanwezig in het stadsbeeld. Dikwijls ook wordt niet-toegankelijkheid vergoelijkt door het argument dat het om een geklasseerd of beschermd gebouw gaat, of om een oud gebouw en dat het kostenplaatje niet verantwoord zou zijn. Het is niet omdat je doof bent dat je niet kan genieten van het bijwonen van een concert, het is niet omdat je blind bent dat je niet kan genieten van een bioscoopbezoek. Integendeel. Samen met een vriend werd mij eens de toegang geweigerd tot een Brusselse bioscoop. Omdat diens infrastructuur niet geschikt is, omdat eventuele ongevallen met gehandicapten niet gedekt zijn door de verzekering. En geef toe, te moeten horen 'Waarom maakt u ons het leven moeilijk, binnen een paar maanden kan je de film toch op DVD kopen?', is niet bepaald prettig. Het is inderdaad niet altijd mogelijk om gebouwen aan te passen aan de noden van gehandicapten, maar er is nog steeds zoiets als goede wil. Waarom niet rond de tafel zitten en samen een compromis zoeken, een oplossing? Dat is toch niet zo moeilijk?"

"Wat het openbaar vervoer betreft zijn er al heel wat inspanningen geleverd, maar top is het nog niet. Men zegt dat de trams en bussen zonder hulp toegankelijk zijn voor mensen met een handicap als de mijne. Dat is volgens mij niet het geval. Ik moet nog dikwijls hulp vragen om een tram, bus of metrostel met mijn rolstoel in en uit te rijden. En ik hang sterk af van het openbaar vervoer, omdat ik niet met de auto kan rijden door mijn spastische rechterarm. Maar ik wil ook niet negatief overkomen, want er worden wel degelijk positieve inspanningen geleverd. In alle Brusselse gemeenten."