Omzendbrief vroeg rusthuizen om bewoners niet onnodig naar ziekenhuis te brengen

Iriscare heeft de Brussselse woonzorgcentra half maart gevraagd om rusthuisbewoners alleen naar de ziekenhuizen te brengen als dat strikt noodzakelijk was. Dat is gebleken in de Bijzondere Coronacommissie in het Brussel parlement. De bewoners zelf hadden het trouwens vooral moeilijk met het isolement tijdens de lockdowns.

Brussel haalde na de eerste golf de internationale pers met artikels waaruit bleek dat bewoners van woonzorgcentra door ziekenhuizen geweigerd werden.

In de Bijzondere Coronacommissie in het Brussels parlement is die moeizame transfer van zieke residenten naar ziekenhuizen in de eerste golf al geregeld ter sprake gekomen. Er verschenen in de pers ook al getuigenissen van rusthuisdirecteurs die zagen hoe hun residenten in de eerste golf niet tot in het ziekenhuis geraakten.

Vincent Frédéricq, directeur van Ferubel, de koepel van privé-woonzorgcentra heeft hier donderdag in de commissie meer duidelijkheid over gegeven.

“Een echte instructie om zieke residenten niet naar de ziekenhuizen te brengen was er niet, maar er heerste wel een bepaald klimaat waardoor de residenten niet naar het ziekenhuis konden,” zei hij. Volgens Frédéricq was dat mee ingegeven door een omzendbrief van Iriscare van half maart.

Frédéricq was overigens voor de rest vol lof over hoe Iriscare de pandemie in de eerste golf heeft aangepakt.

Omzendbrief

Maar hoe zit het met die omzendbrief? Iriscare heeft die, toen de eerste golf over haar hoogtepunt heen was, verzwegen en sindsdien is de oorspronkelijke circulaire van 17 maart 2020 niet langer op het internet te raadplegen.

Bruzz kon er toch de hand op leggen. In de omzendbrief staat letterlijk:

“De instelling mag de patiënt alleen naar het ziekenhuis doorverwijzen als dat strikt noodzakelijk is. De evaluatie van de gezondheid van de patiënt mag niet strikter zijn dan vroeger en mag niet door de huidige situatie beïnvloed zijn. Het is belangrijk dat elk niveau meehelpt om de ziekenhuizen te ontlasten zodat patiënten die zich in een kritieke toestand bevinden kunnen genieten van een aangepaste zorg en opvolging.”

De omzendbrief moet zeker in zijn context worden geplaatst. Brussel vreesde toen Noord-Italiaanse toestanden waarbij de ziekenhuizen niet in staat zouden zijn om alle Covid19-patiënten te verzorgen, en dat er keuzes gemaakt zouden moeten worden tussen patiënt A en patiënt B, een horrorscenario dat gelukkig nooit is gekomen.

Tegelijk was er ook een enorm tekort aan testcapaciteit wat de situatie er zeker niet makkelijker op maakte. Zo hebben residenten die toch in het ziekenhuis waren opgenomen en terug naar het woonzorgcentrum mochten, wellicht voor uitbraken gezorgd, omdat het virus zo werd binnengebracht.

Vreemd genoeg heeft minister van Gezondheid Alain Maron (Ecolo) in een eerdere Bijzondere commissie getuigd dat Brussel nooit erop heeft aangestuurd om rusthuisbewoners uit de ziekenhuizen te houden. Hij zei toen gechoqueerd te zijn door de toenmalige adviezen van geriaters en spoedartsen over de prioriteit van opname in het kader van een pandemie.

Vincent Frédéricq van Ferubel getuigde verder dat de maand april "een echte nachtmerrie" was voor de rusthuizen.

Hij zag vier grote redenen waarom de Brusselse woonzorgcentra zo zwaar getroffen zijn:

• Een chronisch tekort aan beschermingsmateriaal
• Een tekort aan testcapaciteit en een gebrekkige tracing
• Personeel dat onvoldoend gevormd was om de pandemie te lijf te gaan
• Een groot verschil tussen de woonzorgcentra in hun capaciteit om de crisis te beheersen.

Hij verwees verder ook nog naar verschillende studies die er op duiden dat stedelijke gebieden het meest getroffen zijn, en dat woonzorgcentra die in dergelijke gebieden liggen het ook harder te verduren krijgen. Daarnaast zijn rusthuizen met veel afhankelijke ouderen ook zwaarder getroffen. "Het was soms moeilijk om verwarde ouderen hun masker te laten dragen," aldus Frédéricq.

Frédéricq kan ook goed Brussel met Wallonië en Vlaanderen vergelijken, omdat Ferubel in verschillende gewesten rusthuizen heeft. Hij zegt dat Brussel het in de aanpak van de crisis zeker niet slecht heeft gedaan en dat er sneller dan in Vlaanderen is gereageerd. "Ik heb mijn hoofd gepijnigd om één negatief punt te vinden over Iriscare, wel ik heb dat niet kunnen vinden," aldus Frédéricq.

Home-Info

In de coronacommissie werd ook een rapport van Home-Info besproken. Dat is een vzw die info en advies geeft aan senioren, maar ook dossiers en klachten van ouderen ontvangt en bundelt. Een eerste vaststelling van Home-Info: tijdens de coronacrisis is het aantal aangemaakte dossiers met 70 procent toegenomen, vooral in de woonzorgcentra.

In de twee en een halve maand voor de uitbraak van de crisis opende de vzw 55 dossiers over een rusthuisbewoner. Dat waren er 170 van midden maart tot begin augustus. Het aantal dossiers van thuiswonende ouderen lag op 32 voor en 53 tijdens de crisis, wat in verhouding nauwelijks een stijging was.

Opsluiting of eenzaamheid

Meer dan de helft van de dossiers uit de WZC's hadden te maken met institutionele mishandeling - beperking van bezoek of van het verlaten van de instelling, opsluiting in de kamer. Dan volgen onvoldoende zorg en hygiëne en gebrek aan aandacht (telkens ruim 10% van de dossiers).

De mishandelingen bij ouderen die nog thuis wonen hadden in de eerste plaats te maken met psychische mishandeling en problemen bij het samenwonen (telkens een kwart van de gevallen). Ook financiële mishandeling is belangrijker bij thuiswonende ouderen dan bij rusthuisbewoners.

De rusthuisbewoners hadden klachten over onvoldoende contact, activiteiten, consultaties en opvolging (van chronische aandoeningen), over de weigering van een ziekenhuisopname, het gebrek aan overleg en de toename van de kwetsbaarheid. Ze toonden wel erkenning voor de inzet van het personeel.

Beperkte opleiding bij verzorgers

De informele verzorgers (mantelzorgers) hadden het moeilijk met de beperking van het bezoek, de minimaal aangepaste bezoekruimte, de beperking of het verbod op buitengaan na de quarantaine, het gebrek aan communicatie en transparantie. Ze erkenden wel de inzet van het personeel en voelden zich solidair met de verzorgers.

De moeilijkheden van de formele verzorgers lagen in de beperkte informatie en opleiding, het materiaaltekort, de continue aanpassing van de protocollen, het tekort aan logistieke middelen, het ziekteverzuim, de hoge werkdruk, het gevoel van de nood en zinverlies.