Operatie Rodeo: een dolle nacht bij de Schaarbeekse verkeerspolitie

Net op de avond dat in Schaarbeek het zoveelste zware verkeersongeval plaatsvond, volgde BRUZZ de politie bij hun controles op het verkeer in de gemeente. Langs de favoriete racebanen van de Schaarbeekse snelheidsduivels, tot een politieagent die zelf bijna aangereden wordt en een speekseltest van 45 minuten: relaas van een nachtje 'operatie Rodeo'.

In het midden van de straat ligt een auto op zijn dak. De voetpaden staan vol met buurtbewoners en passanten, gsm’s in de hand en live op sociale media. We staan op de Helmetsesteenweg bij wat opnieuw een zwaar verkeersongeval met vluchtmisdrijf is in Schaarbeek. Inspecteur Argyrios Velinis bijt op zijn lip: “Dit is enkel meters verwijderd van waar dat veertienjarig meisje werd aangereden. Dat was een recidivist, ik zou niet verbaasd zijn mocht dat nu weer zo zijn.”

Terwijl hij met zijn collega’s de perimeter rond het ongeluk probeert te handhaven legt inspecteur Velinis uit wat er zonet is gebeurd: “De bestuurder probeerde twee auto’s voorbij te steken aan hoge snelheid en begon te slippen, hij ging over kop, is uit de auto gekropen en dan te voet weg gevlucht.” Het meisje dat ondertussen weggebracht wordt in de ambulance zat bij hem in de wagen. Achtergelaten door de bestuurder is ze door bijstanders uit de wagen gehaald.

Net vanavond zijn we met inspecteur Velinis op pad voor 'operatie Rodeo'. Velinis werd in maart aangesteld als het eerste aanspreekpunt voor de zone voor alles wat met verkeer te maken heeft. De nieuwe functie werd in het leven geroepen om iets te doen aan de aanhoudende veiligheidsproblemen op de weg in Schaarbeek. Het is deel van het nieuwe zonaal plan voor de zone Brussel-Noord die de gemeentes Schaarbeek, Evere en Sint-Joost overspant. In het plan wordt voor het eerst een grotere focus gelegd op verkeersveiligheid.

Schijnwerpers op Schaarbeek

Sinds het overlijden van journaliste Stephanie Verbraekel na een ongeluk op de Haachtsesteenweg bleef Schaarbeek de media halen met ernstige ongevallen. De media richtten de schijnwerpers op Schaarbeek en burgercollectief 1030/0 voerde de politieke druk op. De verhoogde aandacht zorgde onder andere voor een zone 30, sensibiliseringscampagnes en de rodeo-operaties, controle-acties gefocust op snelheidsduivels, waar wij vanavond bij zijn.

We vertrekken om 19 uur bij het politiecommissariaat 1- Rodenbach, op 5 minuten rijden van de Helmetsesteenweg. Velinis en zijn collega’s zijn geamuseerd en tegelijk een beetje nerveus door de aanwezigheid van journalisten.

Om onopvallend hun werk te doen rijden we rond in gewone wagens en zijn de agenten normaal gezien in burger. Al hebben Velinis en zijn collega voor de camera’s wel een volledig uniform aangetrokken. Volgens JY(*), de partner van Velinis, is de anonimiteit van de wagens relatief: “Iedereen in de buurt weet welke wagens van de politie zijn, er zijn zelfs tags met onze nummerplaten op de muren.” Met ons vertrekt nog een ander duo, zij komen bijstand verlenen voor controles met meer dan drie passagiers.

“Snelheid is de focus, maar bij de controles komen we vanalles tegen: mensen zonder rijbewijs, met een voorlopig rijbewijs, ingetrokken rijbewijs, zonder autogordel, bezig op hun gsm, voortvluchtigen en drugsdealers,” vertelt Velinis. Volgens hem is de controle op het verkeer de basis van het politiewerk, en hij is heel trots op zijn nieuwe functie: “Ik ben vijftien jaar geleden begonnen als verkeersagent aan Meiser, wat je daar niet allemaal ziet! Vorige week heb ik daar op één avond nog een honderdtal mensen opgeschreven die door het rood licht reden.”

Tot 21 uur blijft het kalm. Veel dubbelparkeerders, een vader die met zijn kroost een éénrichtingsstraat inrijdt op weg naar de luchthaven en een paar lichte snelheidsovertredingen in de zone 30. Tot er plots een melding binnenkomt. "Ernstig ongeval”.

JY duwt op het gaspedaal en de sirene gaat aan. In sneltempo rijden we naar de Helmetsesteenweg, de plek waar het zware ongeval met vluchtmisdrijf net heeft plaatsgevonden. De commotie en frustratie bij omstaanders is zo groot dat Velinis en zijn collega’s aanvankelijk vooral veel werk hebben met mensen buiten de perimeter van het ongeluk te houden.

Tien minuten later staan we een panikerende chauffeur te helpen met zijn wagen die niet meer wil starten. Toch zindert het ongeluk nog na bij de inspecteurs: “De Helmetsesteenweg, de Haachtsesteenweg en de Koninklijke Sinte-Mariastraat zijn de ergste van Schaarbeek. Het zijn lange banen, breed genoeg en er is voldoende passage om uw schone wagen te laten zien aan la galerie,” vertel JY. Velinis valt hem bij: “En door de tramsporen zijn er geen verkeersdrempels.”

Niet veel later staan we in de Sinte-Mariastraat, na het ongeluk hebben we nu al twee van de drie favoriete racebanen van de Schaarbeekse snelheidsduivels erop zitten. Nog voor Velinis de chauffeur van een tegengehouden wagen iets kan zeggen, geeft die al toe dat hij veel te snel reed: “Ik wou mijn motor eens uittesten.” Velinis blijft kalm en schrijft de gegevens voor de onvermijdelijke boete op: “Daar dient de autosnelweg voor.”

Sinds het nieuwe politieplan werd ingevoerd gebeuren de rodeo-acties één keer per maand, naast een maandelijkse drugs-en alcoholcontrole: “Maar wat ook nieuw is dat alle patrouilles altijd werken op snelheid, en tijdens de rodeoacties controleren we bijvoorbeeld ook op drugs en alcohol.

Het is dus een veel bredere aanpak van de verkeersproblematiek.” Sinds 1 april beschikt de zone ook over nieuwe drugs -en alcoholtesten, die volgens Velinis veel beter zijn: “Vroeger moesten we bijvoorbeeld naar het ziekenhuis voor bloedafname na een eerste positief, nu kunnen we dat allemaal in het veld doen.”

Terwijl we aan het wachten zijn op een vriend van een bestuurder die positief testte op cannabis om de auto te komen halen, praten we even met een buurtbewoner. Bij iedere interventie die de politie doet zie je buurtbewoners vanachter hun ramen de camera’s naar boven halen. Zo ook deze man. “Ik ben het beu dat niemand hier de wet respecteert. Dit is een zone 30 en zelfs de bus rijdt hier 70. Ik ben van Polen en ben overal in Europa geweest, maar alleen in België kan dat allemaal. De gemeente doet niets en er is hier een school in de buurt. Ik wil zeker zijn dat de politie hun werk correct doen.”

Correct zijn, dat wil ook zeggen een motief hebben voor een controle. Bij bijna iedere nummerplaat die gecontroleerd wordt, bij bijna iedere wagen die even wordt tegengehouden is het wel prijs: antecedenten, drugs, alcohol, geen autogordel. “Dat is het instinct van een politieagent hé, maar we moeten altijd een objectieve reden hebben voor een controle.” Tussen de zinnen lees je dat jonge mannen in groep in een dure auto altijd verdachter zijn dan bijvoorbeeld een vrouw alleen. Maar Velinis benadrukt: “De mensen die hier ongelukken veroorzaken zijn van allerlei allooi: van een onoplettende senior tot een recidivist zonder rijbewijs. Achtergrond, leeftijd, soort wagen, geslacht zijn maar een fractie van de verklaring waarom mensen zich misdragen in het verkeer.”

Dat het niet altijd jonge gasten in snelle bakken zijn, wordt niet veel later duidelijk. Een auto met twee inzittenden wordt tegengehouden omdat er geen verzekering voor te vinden is in het politiesysteem. De bestuurder leunt verslagen tegen de wagen, hij heeft geen geld om de verzekering te betalen en als het binnen vijftien dagen niet geregeld is dan wordt de wagen bezit van de staat. Velinis toont begrip en neemt de man terzijde: “Via het OCMW kan je financiële steun voor transport aanvragen, en er zijn verzekeringen die je maandelijks kan betalen.”

Terwijl we wachten op de takelwagen voor de onverzekerde auto vliegt een zwarte Citroën op ons af. JY probeert de chauffeur duidelijk te maken dat hij moet stoppen, maar wordt zelf bijna van de baan gereden.

Het is de eerste keer deze avond dat inspecteur Velinis zijn koelbloedigheid verliest. We kunnen nergens heen tot de takelwagen is gepasseerd, maar de nummerplaat werd gelukkig genoteerd: het blijkt een gehuurde auto te zijn. “Deze krijgt een serieuze boete hoor, hij denkt misschien dat we hem niet te pakken hebben maar de verhuurmaatschappij zal zijn naam zonder problemen aan ons doorspelen.”

'Dit is Hollywood niet'

Iedereen is gefrustreerd, maar de bestuurder is ondertussen al ver weg. Wanneer een van ons vraagt waarom ze hun wapen niet trekken in zulke gevallen krijgen we verbaasde blikken terug, “Dit is Hollywood niet hé.”

We sluiten de avond af met de tweede drugsovertreding. Een man met ogen zo rood als een tomaat blijft beweren dat hij geen drugs heeft genomen en de geliefde nieuwe speekseltest van Velinis wil maar niet werken. Ondertussen krijgen we melding dat een chauffeur met gierende banden rondjes aan het rijden is in de buurt. De andere ploeg gaat erop af en treft achter het stuur een ladderzatte bestuurder aan.

45 minuten later en de speekseltest zit er eindelijk op, en daarmee ook de avond. Het resultaat van één nacht werk: 20 pv’s voor foutparkeren, 4 snelheidsovertredingen, 2 keer drugs, 1 maal alcohol, één spookrijder, één auto zonder verzekering, één aanhoudingsbevel en een schokkend ongeluk.

Velinis is tevreden, maar hoopt ook op meer verandering: “Eén keer per week erop uit trekken in plaats van één keer per maand zou beter zijn.” Naar aanleiding van het ongeluk kondigde burgemeester Clerfayt aan dat de gemeente een nieuwe verplaatsbare superflitspaal op het grondgebied zal plaatsen, waarmee in elk geval al meer kan geflitst worden. Na het vorige ongeluk een maand geleden in de Helmetsesteenweg was er al aangekondigd dat er betere wegmarkeringen zouden komen. Al is nog maar de vraag of dat de snelheidsduivels zal tegenhouden.

(*) JY wilde enkel met zijn initialen in het stuk worden geciteerd.