Oude kachelfabriek Godin bedreigd

Voor de voormalige fabriek van kachelbouwer Godin aan de Lakense Werkhuizenkaai dreigt de sloophamer. Een promotor wil op de site een supermarkt bouwen.

Reeds in 1994, en opnieuw in 2006, diende de koninklijke commissie voor Monumenten en Landschappen nochtans een voorstel in om de bescherming van de Familistère uit 1988, het sociaal paleis dat Godin voor zijn arbeiders voorzag, uit te breiden tot de fabrieksgebouwen. Maar de Brusselse regering deed hierover tot nu toe geen uitspraak. "Daarmee wordt de historische waarde van de site totaal genegeerd," zegt Guido Vanderhulst. Vanderhulst stichtte 25 jaar geleden La Fonderie, Centrum voor de economische en sociale geschiedenis van het Brussels gewest, en streed acht jaar lang voor het behoud van de uitzonderlijke site van Thurn & Taxis. Hij is ook al 18 jaar lid van de Commissie van Monumenten en Landschappen. Vandaag gooit Vanderhulst zijn expertise in de strijd om Emir Kir (PS), staatssecretaris van het Brussels gewest en bevoegd voor Monumenten en Landschappen, warm te maken voor het behoud van Godins fabriek. Hij vraagt erfgoedorganisaties alvast om zijn petitie voor het behoud mee te ondertekenen.

De Familistère is dan ook meer dan een fabriek: "Jean-Baptiste Godin was een Fransman die een erg concurrerende kachel in gietijzer had ontworpen. Daarnaast verdiepte hij zich in de werken van utopische socialisten zoals Charles Fourrier die pleitten voor allerlei vormen van samenwerking als hefboom om de maatschappij te hervormen. In 1846 richtte Godin een fabriek op in het Franse Guise en paste er zijn theorieën toe. De werknemerspaleizen, de Familistère, waren voorzien van al het comfort dat arbeiders tot dan toe ontbeerden. Nu is de site belangrijk Frans erfgoed, zwaar gesubsidieerd, onder andere door Europa. In 1858 opende Godin een tweede kachelfabriek in Laken, aangezogen door het kanaal van Willebroek en onze belangrijke binnen- en buitenlandse afzetmarkt. En daarom kreeg ook Brussel in 1887 zijn eigen Familistère."

Naast een baanbrekend voorbeeld van sociale economie is deze Brusselse site voor Vanderhulst ook exemplarisch voor de overgangsperiode van artisanale productie naar een industrieel productieproces: "Het gebruik van hout als materiaal voor het gebinte in combinatie met de gietijzeren zuilen. Of de zadeldaken, die snel zouden opgevolgd worden door de zaagtanddaken, zo typisch voor grote industriële gehelen. Het spoornetwerk dat tot in de fabriek liep, dat was avant-garde. Op de site in het Franse Guise is de nog altijd actieve fabriek aangepast aan de moderne noden, maar in Brussel is deze scharnierperiode nog af te lezen. Neem de fabrieksgebouwen weg en de Familistère verliest veel van haar geschiedenis en betekenis," aldus een bezorgde Vanderhulst.