Oudste Brusselse neogotische kerk krijgt facelift

Al enkele jaren wordt de gevel van de Sint-Bonifaaskerk, temidden van de gelijknamige restaurantbuurt, ontsierd door netten die vallende stenen moeten opvangen. Die moeten binnen afzienbare tijd verdwijnen, want de kerk wordt integraal gerenoveerd. Alleen voor het orgel blijft het wachten op een oplossing.

De laatste tien jaar is de Sint-Bonifaasbuurt uitgegroeid tot een drukbezochte, hippe plek waar jonge en minder jonge mensen elkaar ontmoeten om een hapje te eten of op een terrasje te zitten. Alleen de kerk, die nochtans centraal staat in het straatbeeld, blijft er almaar op achteruitgaan.

In 1998 al werden enkele hoogdringende renovatiewerkzaamheden uitgevoerd nadat er een paar stenen van de toren waren gevallen, maar op een - nochtans broodnodige - renovatie bleef het wachten tot er voldoende middelen werden gevonden. Die zijn er nu, dankzij Beliris, het samenwerkingsverband tussen de federale overheid en het Gewest. De gemeente moet dan alleen nog de restauratie van de glasramen voor haar rekening nemen, maar kan hiervoor een subsidie van tachtig procent aanvragen bij het Gewest omdat de kerk sinds 1996 beschermd is.

Het werk verloopt onder toezicht van de Brusselse architecten Georges Piron en Emmanuel Ramirez-Mauroy.

Neogotiek
De kerk is de eerste Brusselse kerk die in neogotische stijl werd opgetrokken. Het aanvankelijke ontwerp (gebouwd in 1846-1849) is van de hand van architect Joseph-Jonas Dumont, een van de voortrekkers van de neogotiek in ons land. Hij was eerder ook al betrokken bij de renovatie van de Zavelkerk en ontwierp verschillende gevangenissen in tudorstijl.

De kerk werd al snel te klein, en al in 1862 werd een eerste uitbreiding overwogen. De plannen werden afgeblazen, en het duurde uiteindelijk nog tot 1886 tot de architect Louis de Curte, die voordien betrokken was bij de overwelving van de Zenne en de verbouwing van de Sint-Michielskathedraal, de Sint-Bonifaaskerk met een derde uitbreidde. Hij verving de apsis en de muren van de zijkapellen door een groot transept met een rijkelijk versierd koor. Om plaats te bieden aan de vernieuwde kerk, moest het plaatselijke stratenplan hertekend worden.

Glasramen
De werkzaamheden omvatten nu vooral de renovatie van de gevels, van de binnenzijde met de elektrische voorzieningen en verlichting, en het kerkplein voor het gebouw, dat heraangelegd zal worden in blauwe steen. Ook het dak wordt gerenoveerd, want in het verleden bleken de gebruikte materialen niet altijd even duurzaam. De huidige dakbedekking, die nog asbest bevat, zal helemaal worden vervangen, net als het gebinte.

De kerk telt ook nog eens 24 figuratieve glasramen, die allemaal dringend aan restauratie toe zijn. Ze bevatten bijbelse taferelen en beelden uit het leven van de patroonheilige van de kerk: de heilige Bonifaas, de dertiende-eeuwse bisschop die de laatste twintig jaar van zijn leven doorbracht in Elsene en in 1261 overleed in de Ter Kamerenabdij. De ramen werden nochtans nog in de jaren 1970 onder handen genomen, maar blijkbaar niet met de nodige vakkennis, zodat er nu veel schade is. Het typische probleem waarmee veel kerken uit die periode te maken krijgen, is dat de horizontale metalen steunstructuren die de ramen in de stenen muren verankeren, verroesten. Roestig metaal zet uit en doet de steen springen. Aan het meubilair, van de hand van Jean-François Malfait en zijn zoon Auguste-François, wordt niet geraakt. Wat er nu nog staat, is evenwel maar een fractie van wat het duo ooit voor de kerk maakte. Het altaar van het Heilig Hart is in 1960 vervangen door een werk van de Gentse beeldhouwer Rooms, en van het reliekenaltaar zijn enkel nog een paar elementen bewaard gebleven. De biechthokjes van Malfait staan er nog wel, ingewerkt in een houten wandpaneel met twee fijn bewerkte staties van de kruisweg.

Ook het balkon waarop het grote kerkorgel boven de hoofdingang staat, is van hem. Maar het orgel zelf moet dringend gerestaureerd worden, want al meer dan tien pijpen zijn losgekomen en dreigen naar beneden te vallen, en een reeks andere pijpen is lek waardoor de lucht ook aan de zijkant naar buiten kan. Voor het orgel zijn er voorlopig nog geen concrete restauratieplannen.

De renovatie aan de kerk zelf zal in maart van start gaan, en zal twee jaar in beslag nemen.