Pad zal langs Walckierspark lopen

De Groene Wandeling, het traject dat de hoofdstad rondgaat door bos en park, zat aan de grens van Evere en Schaarbeek in het slop. Natuurbeschermers wilden niet weten van een pad dwars door het Walckiers­park. Zij krijgen nu gelijk: het pad zal langs het park lopen. En meteen is het dossier weer vlot.

Er hangt een hele geschiedenis vast aan het Walckierspark, vandaag niet meer dan een overwoekerde tuin van vier hectare groot. Op zoek naar goede buitenlucht nam de steenrijke Adriaan Walckiers in de achttiende eeuw zijn intrek in dit buitenhuis tussen beemden en bossen met riant uitzicht op de Zennevallei, het kanaal van Willebroek en het paleis van Laken. Op een afstand van de stad die met de paardenkoets goed te overbruggen was.

Het park rond het kasteel werd ingericht als Engelse tuin. Daar zijn nog altijd overblijfsels van: een romantisch grotje bijvoorbeeld, zuiltjes in blauwe steen, een vijvertje,... Maar wie vandaag door het park wandelt, zal de tuin nog nauwelijks herkennen. Het is een opgeschoten bos, de stenen en obelisken zijn overwoekerd door klimop, beslagen met mos, de vijver gaat over in een zompig moeras. Precies die wilde natuur is de reden waarom natuurliefhebbers het park zo koesteren. Het blijkt vandaag, zeker naar Brusselse normen, een unieke biotoop met een rijke biodiversiteit: nachtegaal en houtsnip, eikelmuis, tijgerspin en vingerhelmbloem. Ze zijn zeldzaam - en typisch voor het Walckierspark. Het is ook de plek die niet zo lang geleden in het nieuws kwam omdat er een wants werd ontdekt die nooit eerder in België was waargenomen.

Dat we dat allemaal zo precies weten, is te danken aan de MOB/CEBE, de Milieucommissie Brussel en Omgeving, die de waarnemingen nauwlettend bijhoudt en samen met het aanpalende Moeraske ook het Walckiers­park beheert. Dat die fauna en flora er zo uitzonderlijk zijn, stelt de MOB, heeft dan weer te maken met het feit dat het park niet toegankelijk is voor het publiek.

Vervuild
De strijd voor dit stukje groen heeft al wat voeten in de aarde gehad. Het kasteel, sinds eind negentiende eeuw bewoond door de zusters van de Heilige Familie, verloor al een deel van zijn aantrekkelijkheid toen in de negentiende eeuw het rangeerstation Schaarbeek-Vorming werd aangelegd, dat grenst aan het park. Na de Tweede Wereldoorlog werden er plannen gesmeed om door het park de autosnelweg naar Antwerpen te trekken. Een deel van het park is toen onteigend, opgehoogd met bouwafval en bedekt met aarde.
Begin jaren 1990 was het dan weer alle hens aan dek toen de gemeente Schaarbeek er een kantorenproject op stapel had staan. De MOB heeft toen via juridische weg het gevecht om dit stukje natuur gewonnen. Merkwaardig genoeg: hoe historisch vervuild de site waarschijnlijk ook is, in enkele decennia tijd heeft de natuur opnieuw de overhand genomen.

Vorig jaar klonk de alarmbel opnieuw. Het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM), eigenaar van het Walckierspark, wou door het park de Groene Wandeling laten passeren, een wandelweg die het hele Brussels gewest rondgaat en die zoveel mogelijk langs bos en park gaat. Na protest van de MOB, die vreest dat het, met de publieke toegankelijkheid, ook gedaan zal zijn met de biodiversiteit van het park, is aan het BIM gevraagd de plannen te herzien. Die herziene plannen zijn nu klaar. Het wandelpad zal opzij van het park lopen, met uitzicht op Schaarbeek-Vorming, om dan door te lopen tot het Moeraske. Het park zelf kom je niet in; een hek sluit het af.

Een bouwaanvraag is er nog niet. Daarvoor is het wachten op een beheersplan voor het park dat het BIM moet opmaken. Maar als het van de MOB afhangt, dan bestaat dat plan erin om vooral niets te doen en de natuur haar gang te laten gaan.

:: Wie is Walckiers?
Adriaan Ange Walckiers (1721-1791), naar wie het park is genoemd, heeft het kasteel niet zelf gebouwd. Hij kocht het als buitenhuis van een andere eigenaar. Walckiers stamde uit een Ninoofse familie, was groot-baljuw in de stad van Dendermonde, raadsheer bij de Raad van State en werd in 1786 in de adelstand verheven. Zijn zoon, Edouard, zou een rol spelen in de Brabantse Omwenteling.

De familie Walckiers verkocht het buitengoed in het begin van de negentiende eeuw. Het beschikte toen over stromend water, wat uitzonderlijk was voor die tijd. Later zou Willem I, de kroonprins der Nederlanden, er zijn intrek nemen in afwachting van de bouw van het paviljoen in Tervuren. Indus­triëlen en een burgemeester volgden, tot eind negentiende eeuw de zusters van de Heilige Familie er kwamen wonen. In 1891 werd er een eerste keer een mis opgedragen, in een kamer die ingericht was als provisorische kapel.