Patriarch Nestoriaanse Kerk strijkt neer in Brussel

Een delegatie onder leiding van Mar ('monseigneur') Dinkha IV verblijft tussen 16 en 18 september in België. De kerkvorst, met standplaats Chicago, vroeger Bagdad, wordt beschouwd als de paus van de Apostolische Assyrische Kerk van het Oosten. Die gemeenschap is beter bekend als de Nestoriaanse Kerk, maar dat vinden de leden zelf neerbuigend klinken.

De Assyrische Kerk stelde zich onafhankelijk op, zowel van Rome als van Constantinopel. Op het hoogtepunt waren de Assyriërs met zo'n acht miljoen en vormden ze een van de grootste christelijke gemeenschappen van het Oost-Romeinse Rijk. De breuk met Rome voltrok zich al in 428 toen Nestor, patriarch van Constantinopel, in aanvaring kwam met andere kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders. Nestor was een ascetische ex-monnik die wars was van compromissen. Hij weigerde het spel van spitsvondigheden en intriges mee te spelen en had een hekel aan de typisch Byzantijnse theologische haarkloverij.

De daaropvolgende vijftien eeuwen volgden de kerkelijke schisma's (afscheuringen) en de politieke aardverschuivingen elkaar in sneltempo op. Het resultaat is een mozaïek van volkeren, geloofsgemeenschappen en talen waarover niemand kan pretenderen het laatste woord te hebben.

De taal van de Assyriërs wordt nu in het Nederlands meestal aangeduid als het Syriaaks en die zou zeer dicht staan bij het Aramees, de taal die Christus sprak. Maar zelfs die voorzichtige uitspraak in de voorwaardelijke wijs veroorzaakt een Babylonische spraak- en begripsverwarring en ellenlange discussies. Steeds moeten nuances aangebracht worden in het al zo complexe plaatje.

Mar Dinkha IV, zeg maar de tegenhanger van Benedictus XVI, was dezer dagen voor de eerste maal in België en ging op 16 september voor tijdens een mis in de kerk Mor Izozoel ('heilige Izozoel') in de Schaarbeekse Notelaarstraat. Over het programma van het driedaagse bezoek werd geheimzinnig gedaan, en het was ons bij het ter perse gaan van deze krant ook allerminst duidelijk wat Dinkha IV precies zou doen. Er werd gesproken over een ontmoeting met kardinaal Danneels; afspraken met politici zouden door de licht ontvlambare Turkse nationalisten verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden.

Heilige Maria
De Assyrische gemeenschap in dit land telt ongeveer 25.000 zielen, die zeker niet allemaal kerkelijk zijn. In het Brusselse gewest hebben ze, naast Mor Izozoel, nog twee andere godshuizen: Sint-Jan de Doper in de Correggiostraat in Brussel-stad, die net als de kerk in de Notelaarstaat vier- à vijfhonderd families groepeert, en de Heilige Maria Moeder van God in de Jacobs Fontainestraat in Jette (120 families). Ze zijn druk in gesprek met het ministerie van Justitie om hun godsdienst officieel erkend te krijgen.

In Brussel wemelt het van verenigingen die de belangen van allerhande bevolkingsgroepen behartigen. Het Cultureel Centrum van Mesopotamië en een werkgroep in Etterbeek die zich - heel toepasselijk - De Toren van Babel noemt, zijn enkele van de vele. De vzw Solidarité-Orient probeert de christenen van het Nabije Oosten een stem te geven en kan daarvoor rekenen op de hoge bescherming van koningin Fabiola. Een koepelorganisatie van Assyrische verenigingen in België wordt voorgezeten door Nahro Beth-Kinne, die zichzelf niet-gelovig noemt. Al een kwarteeuw verzorgt hij de radio-uitzending La voix des Assyriens op Radio Panik, in het Frans en het Syriaaks. En tot die talen hoeft het wat hem betreft niet beperkt te blijven: hij hoopt dat zijn kinderen, die al sinds jaar en dag in het Nederlandstalig onderwijs zitten, de fakkel ook in het Nederlands overnemen.

Diaspora
De Belgische Assyriërs zijn in golven hierheen gekomen. Sinds het einde van de negentiende eeuw waren ze regelmatig het slachtoffer van vervolgingen in het Ottomaanse rijk. In de nasleep van de Tweede Wereldoorlog en de dekolonisatie ging de hoop op een onafhankelijk land in rook op. Het werd er in dit woelige deel van de wereld niet veiliger op: de militaire staatsgreep in Turkije, de Libanees-Israëlische oorlog, de instabiliteit in Syrië - en steeds kwam er een exodus op gang.

De uitgeweken Assyriërs kwamen vaak in de juwelenhandel, de horeca of de textielsector terecht. De Brusselse Assyriërs zijn vaak kleine zelfstandigen: aannemers, kappers en winkeliers.

:: Het radioprogramma La voix des Assyriens is elke zondag van 13 tot 15 uur te beluisteren op Radio Panik, op 105,4 FM