Patrick Wouters: commissaris, kunstenaar en platanenactivist

Een politiecommissaris die tegelijk ook kunstenaar is en stadsactivist? Hij bestaat. Patrick Wouters (64), hoofd van het commissariaat in de Marollen, is een van de drijvende krachten achter het “platanenprotest” in de Havenlaan. Hij heeft een eigen opvatting van het politiewerk. “Geen veiligheid zonder sociale rechtvaardigheid,” is zijn motto. Portret van een atypische flik.

Hoewel hij nu in de buurt van het Ninoofseplein woont in hartje Brussel, is Wouters een van de drijvende krachten achter het wijkcomité Maria Christina, dat zich met hand en tand verzet tegen het kappen van de platanen en het wegnemen van de kasseien.

Patrick Wouters ziet er jonger uit dan zijn jaren en druk leven doen vermoeden. Hij combineert een schijnbare nonchalance met de kordaatheid van een flik die al vele waters heeft doorzwommen. Hij is een doener, gaat doordacht te werk als een geslepen vos, maar met een aanstekelijk enthousiasme en een flinke dosis humor.

De wet doen naleven en tegelijk protest aanvoeren, valt dat wel te rijmen? "Ik lever de ideeën aan voor de acties, maar temper ook de heethoofden. Ik ken mijn grenzen. Bij publieke acties, zoals het zich vastketenen aan de bomen, blijf ik op de achtergrond. Op dat moment wil ik niet opvallen, en zeker niet in uniform rondlopen. Ik pleit trouwens nadrukkelijk voor geweldloos verzet, zoals het grote voorbeeld Gandhi. Bovendien geniet ik op elf maanden van mijn pensioen van een grote vrijheid. Sommige politici, zoals burgemeester Thielemans, appreciëren mijn inzet, hoewel het de stad Brussel is die de bouwvergunning heeft afgeleverd voor de Havenlaan. De vroegere burgemeester de Donnea had meer moeite met mijn aanpak."

Gratis speelplein
Met het 'platanenactivisme' is Wouters niet aan zijn proefstuk toe. Zijn eerste - gewonnen - urbane strijd leverde hij als student tegen de sloop van arbeiderswoningen in de Sint-Annawijk in Oudergem. "Onmiddellijk na de aankoop van een kleine woning vernam mijn ex-echtgenote dat de gemeente een hele reeks woningen tegen de vlakte wou gooien om er sociale hoogbouw op te trekken. Ik heb toen samen met andere buurtbewoners geargumenteerd dat die arbeiderswoningen eigenlijk een vorm van sociale woningen waren. Als alternatief heb ik een speelpleintje getekend, gratis voor niets, en de gemeente heeft het nog uitgevoerd ook." De agent-militant, moet u weten, is ook nog eens designer van opleiding.

Ook nu is Wouters heel optimistisch dat het buurtcomité van de Havenlaan, "waar veel Vlamingen deel van uitmaken", het pleit gaat winnen. Politiek is het tij aan het keren, weet hij.

Mooi en functioneel
Patrick Wouters, opgegroeid in een Franstalig gezin in Leuven, leek niet meteen in de wieg gelegd voor een politiecarrière. Zijn vader had een hotel in Leuven. Zelf studeerde hij aan het instituut La Cambre in Elsene als industriële vormgever. "Dat was een zeer interessante opleiding, want je leert er dingen te ontwerpen die mooi zijn, maar die ook goed functioneren. En dat is een leidraad bij al mijn ondernemingen."

Na zijn studies vervulde Wouters zijn legerdienst. "Daar heb ik geleerd dat je met een gepaste pedagogie iedereen iets kan bijleren. Het failliet van het onderwijs van de Franse Gemeenschap vind ik daarom heel schrijnend". Na z'n legerdienst werkte hij aanvankelijk als zelfstandig graficus, onder meer bij het weekblad The Bulletin, nadien bij de Presse Universitaire de Bruxelles. Daar verloor hij bij een besparingsoperatie onverwacht zijn job.

"Ik zag toen een vacature voor de functie van aspirant-politieagant. Ik moest eerst even lachen, tot ik de loongegevens las: echt de moeite. En zo ben ik in de politie gerold, waar ik geleidelijk de ladder ben opgeklommen. Ik werd adjunct-commissaris, en later commissaris van Brussel II op het Bockstaelplein." Hij staat momenteel aan het hoofd van de 56 politieagenten van het commissariaat in de Marollen, en is baas van de ordediensten op de Zuidfoor.

Mensen van achter de tv halen
"Er zijn voor mij twee functies waar je het meest voeling krijgt met de problemen van de mensen: die van OCMW-directeur en die van politiecommissaris. Toen ik nog op het commissariaat in Laken werkte, werd ik steeds meer geconfronteerd met burenruzies en verzuring in de wijk rond het Willemsplein. Ik stelde daarbij vast dat de bewoners mekaar niet kenden. Samen met het gemeenschapscentrum Nekkersdal en met Jeugd en Stad heb ik het jeugdhuis Montana uit de grond gestampt, en organiseerden we wijkfeesten. Je kan als individu, als je samenwerkt met anderen, een stukje wereld veranderen. Daarvoor moet je mensen van achter hun tv kunnen weghalen, want op de beeldbuis is er niets anders dan propaganda."

Past iemand met Wouters' drang naar vrijheid wel in het repressieve politie-raderwerk? "Ja, er is plaats voor mij bij de politie, want je krijgt in de maatschappij de plaats die je zelf inneemt. Blijkbaar apprecieert men mijn capaciteit om met volksmensen om te gaan, om te dialogeren op het terrein, mijn sociale aanpak. Trouwens, eenieders identiteit is meervoudig."

Gastronomie
En die meervoudige identiteit blijkt ook uit zijn talent als amateurfotograaf. 'Et parfois la beauté', zo heet Wouters' fototentoonstelling die in maart 2012 in de Maison de la Culture van het Franse Duinkerken plaatsvindt. Voor hem is dit geen fait divers. In zijn picturale aanpak schuilt zijn kijk op de wereld. "Ik isoleer een stukje uit de werkelijkheid en zoom daarop in. Meestal gaat het om een speciale vorm of merkwaardige architectuur. Ik toon een klein stukje schoonheid, een stukje visuele gastronomie, in een wereld waarin de fastfood domineert. Neen, ik ben niet blij met hoe de wereld eruit ziet, maar ik geloof wel in de strijd om die te verbeteren," legt de gedreven commissaris uit.

Passief huis
En wat als die strijd rond de Havenlaan gestreden is? Wouters wil niet op zijn lauweren rusten. "De eerste jaren van mijn pensioen zal ik investeren in de verbouwing van een huis dat ik heb gekocht aan het Weststation in Molenbeek tot een passief huis."

Maar zo ver is het nog niet. Voorlopig vertegenwoordigt hij de arm der wet. Hij voelt zich een commi sert à quelque chose, een commissaris die tot iets dient.