Politici: 'Topman Grote Moskee helpt reputatie islam niet vooruit'

In de onderzoekscommissie naar de aanslagen klonk woensdag op zowat alle banken frustratie over de hoorzitting met Jamal Saleh Momenah, de directeur van het Islamitisch en Cultureel Centrum (ICC) achter de Grote Moskee in Brussel. "Een kaakslag voor onze onderzoekscommissie in haar zoektocht naar de waarheid", noemde voorzitter Patrick Dewael het.

De Grote Moskee zit al een hele tijd in het vizier van de onderzoekscommissie, die zich dezer dagen nog vastbijt in het radicalisme. Van de Staatsveiligheid en andere diensten kreeg ze te horen dat de Grote Moskee en het ICC een belangrijke rol spelen in de verspreiding van het wahabisme, de fundamentalistische Saoedische stroming binnen de islam.

Ook een nota van de Staatsveiligheid uit 2015 stelde scherp op de Grote Moskee. Daarin is sprake van preken en opleidingen die "intrinsiek de verwerping promoten van al wie niet salafistisch is en dus kunnen leiden tot een hogere graad van radicalisering of zelfs gewelddadig radicalisme", weliswaar zonder een directe link te zien met het terrorisme of Syriëstrijders.

'Geen Syriëstrijders'
Net zo min als imam Mohamed Galaye N'Diaye enkele weken geleden, kon ook Momenah niet overtuigen of het wantrouwen wegnemen dat leeft bij de parlementsleden. Hij gaf slechts een summier overzicht van de financiering van het ICC door de Islamitische Wereldliga, zei een erkenning voor de Grote Moskee te zullen "onderzoeken" en hield vol dat bij zijn weten geen latere Syriëstrijders voorheen bij het ICC over de vloer kwamen.

Verderop in zijn vaak weinig zeggende verklaringen herhaalde Momenah ook meermaals dat het ICC "een gematigde en centristische islam uitdraagt". "We bieden opleidingen aan over een gematigde islam, niets rond wahabisme of salafisme", klonk het. "Kom gerust kijken, onze deuren staan open. Dan kan u ons programma en onze documenten zelf ontdekken."

'Leugens'
Van de Belgische inlichtingen- en veiligheidsdiensten kregen de commissieleden echter heel andere informatie. Zij reageerden dan ook furieus. Commissievoorzitter Dewael besloot Momenah zelfs niet te danken voor zijn komst en waarschuwde dat de commissie de zaak niet lost. "U zit hier tegenover de vertegenwoordiging van het Belgische volk en u hebt daar een loopje mee genomen", besloot hij. "Wij lossen dit niet. We hebben nog andere mogelijkheden dan het horen van getuigen om achter de waarheid te komen."

Of er nog een staartje komt en de onderzoekscommissie haar speciale bevoegdheden zal aanwenden, valt af te wachten. Het valt trouwens ook nog te bezien of Momenah überhaupt iets gedaan kan worden, bijvoorbeeld voor het afleggen van valse verklaringen onder ede. De man beschikt immers over een diplomatiek paspoort.

'Moslimwantrouwen zal blijven bestaan'
Op zowat alle banken ventileerden parlementsleden wel hun ongenoegen. "U draagt zeker niet bij aan meer vertrouwen, u zorgt eerder nog dat het wantrouwen groeit", wierp CD&V-fractieleider Servais Verherstraeten de directeur voor de voeten. "Als u het echt goed meent, confirmeer u dan. Start de erkenningsprocedure op en pas u aan. Dat is wat goede raad als u ons vertrouwen wil. Doet u dat niet, dan vrees ik dat het wantrouwen zal blijven bestaan."

"Ik moet bekennen dat mijn verwachtingen al niet erg hoog lagen, maar de getuige slaagde er toch nog in om onder de lat door te gaan", besloot Groen-Kamerlid Stefaan Van Hecke. "Als we hem confronteren met info die wij hebben van andere bronnen, dan weet hij van niets."

Mensenrechten, homo's en mannelijke gyneacologen
Ook sp.a-collega Meryame Kitir toonde zich teleurgesteld. "Uw weet dat de islam onder druk staat, dat moslims die niets met de aanslagen te maken hebben onder druk staan. U weet dat we in een wij-zij-verhaal dreigen te komen. Maar u laat de kans liggen om uit te leggen wat uw instelling doet om dat wij-zij-verhaal tegen te gaan", hekelde ze. "U doet geen enkele inspanning om er iets aan te doen." Momenah toonde zich echter niet onbetuigd en wees erop dat het centrum wel de strijd aangaat met het terrorisme, daarover conferenties organiseert en workshops heeft "om jongeren te wijzen op de gevaren van radicalisering".

Andere parlementsleden probeerden Monemah met concrete vragen of voorbeelden in het nauw te krijgen. Zo wees MR-fractieleider Denis Ducarme op fragmenten van de ICC-website waar vrouwen wordt opgedragen geen mannelijke gynaecologen te bezoeken. N-VA-fractieleider Peter De Roover wilde weten wat het ICC uitdraagt over de omgang met holebi's, nadat zijn partijgenoot Christophe D'Haese had gevraagd naar de gelijkheid tussen mannen en vrouwen. De N-VA'ers wierpen Momenah ook het mensenrechtenverdrag voor de voeten. Dat Momenah er niet uit kon citeren deed bij hen de vraag rijzen of hij het überhaupt wel kende.

'Moslims respecteren de wet'
Momenah liet zich niet uit zijn lood slaan. "Het centrum komt niet tussen in alles wat te maken heeft met ras, seksuele geaardheid of seksueel gedrag", reageerde hij. "We respecteren alle geaardheden, van discriminatie is in ons centrum geen sprake. Ons motto is respect voor de ander." Hij herhaalde ook de "nieuwe visie" van de Islamitische Wereldliga - de hoofdfinancier van het ICC - die de secretaris-generaal vorige week ook al aanhaalde bij zijn bezoek aan België. Met name dat moslims de grondwet en de wetten van het land waar ze wonen moeten respecteren. "Iets wat we altijd al hebben uitgedragen", aldus Momenah.

Commissieleden daarmee ook overtuigen deed de man echter niet. "Uw centrum is een factor in de ontwikkeling van het radicalisme in België", wierp Ducarme Momenah voor de voeten. En cdH'er Georges Dallemagne besloot dat de man "de ongerustheid bij de bevolking niet leek te begrijpen rond de polarisering tussen gemeenschappen waar u toe bijdraagt".