Politie speurt naar prostitutie in advertenties: 'Mensenhandel is niet zomaar verdwenen'

Dat de bordelen dicht zijn tijdens corona, wil niet zeggen dat het sekswerk verdwenen is. Achter de anonieme Brusselse gevels gaat de prostitutie gewoon verder. De politie van Brussel-Noord is zich daar meer dan ooit van bewust en speurt actief naar verdoken prostitutie in bijvoorbeeld contactadvertenties. "Want elk meisje is een potentieel slachtoffer van mensenhandel,” zegt hoofdinspecteur Johan Debuf.

Het mensenrechteninstituut Myria brengt vandaag het jaarrapport Mensenhandel uit. Het crisisjaar 2020 heeft al bij al een positieve invloed op de cijfers. Vluchthuizen als Pagasa of Payoke tekenen in 2020 een daling op van het aantal slachtoffers van mensenhandel. Er is minder migratie in het coronajaar, en vermoed wordt dat veel vooral Oost-Europese meisjes naar hun thuisland zijn teruggekeerd.

Maar voor Koen Dewulf, directeur van Myria betekent dat niet dat mensenhandel van de kaart is verdwenen. “De tendenzen spreken voor zich. Sinds 2015 is er een onafgebroken stijging van het aantal strafzaken voor seksuele uitbuiting. We zien dat vooral in Brussel en Antwerpen. In 2018 zijn 126 personen veroordeeld voor mensenhandel, voornamelijk voor seksuele uitbuiting. Dat is een record. En we mogen verwachten dat het aantal veroordelingen hoog zal blijven.”

Ook voor Johan Debuf, van de recherche van de politiezone Brussel-Noord, zijn er redenen genoeg om de aandacht voor mensenhandel hoog te houden. Debuf is er van overtuigd dat, hoewel migratie moeilijker is in coronatijden, dat die in feite gewoon verder gaat. “We zien wat we altijd zien: een verschuiving.”

Corona als verkoopsargument

Debuf is een oude rot. Hij kent de Brusselse prostitutiebuurten op zijn duimpje en weet dat de seksindustrie in Brussel big business is. “Logisch,” zegt hij. “Brussel is een stad waar je makkelijk in kan opgaan. Het is ook een internationale stad, met veel expats. Die kunnen hier ver van hun gezin hun gang gaan. Kijk maar naar wat het Hongaarse europarlementslid overkwam.”

Nu de bordelen gesloten zijn, is hij samen met zijn team de contactadvertenties gaan afschuimen op de grote sekswebsites. De advertenties zijn onverbloemd. Wat de meisjes aanbieden, wat de uurprijs is, hoeveel de ‘behandeling’ kost, maar ook welke voorwaarden de prostituee stelt. Wat wel kan en wat niet. Ongewassen en onfris? Die komt er niet in, zo blijkt uit één van de contactadvertenties.

En corona? De websitebeheerders, waarmee de politie doorgaans een goed contact heeft, benadrukken met een grote banner uitdrukkelijk dat fysiek contact in coronatijden verboden is. Een aantal van de meisjes biedt ook alleen virtuele seks aan, zo toont Debuf ons, scrollend door het immense aanbod, maar anderen lijken zich daar niet veel van aan te trekken en gaan voluit. “We hebben zelfs een Afrikaans meisje ontdekt dat van corona een verkoopsargument maakte. Seks met haar als remedie tegen covid-19.”

Politie belt aan bij prostituees

Redenen genoeg voor Johan Debuf en zijn collega’s om de screening via websites ook te toetsen aan de realiteit en zelf op pad te gaan. “Dat is wel nieuw voor ons. We gingen vroeger occasioneel wel undercover bij prostituees thuis, maar alleen na een klacht. Zo proactief als we nu tijdens corona doen, hebben we dat niet eerder gedaan. Hoe dat gaat? Eenvoudig. We contacteren de meisjes via sms, en als het contact lukt, gaat een van ons naar haar toe. Hij belt aan, en identificeert zich als politieagent. Zo kunnen we de controle uitvoeren.”

Niet dat het allemaal zo eenvoudig loopt. “We merken wantrouwen. Soms wordt er niet op de sms geantwoord, of bevindt het appartement zich aan de overkant van de straat, zodat het meisje even kan zien wie er komt aanbellen. En achter sommige telefoonnummers gaan ook verschillende meisjes schuil, van Evere tot Etterbeek. Dan weet je: hier zit iemand anders achter, een man misschien? Of een organisatie.”

Het is voor de zone een nieuwe manier om de prostitutie in Brussel in kaart te brengen, “al is het ook erg tijdrovend. In de Aarschotstraat is het natuurlijk gemakkelijk. Daar stap je gewoon binnen.”

Van de vitrine naar het computerscherm

De bevindingen zijn op basis van een eerste steekproef op het eerste zicht verrassend.

De meisjes die de agenten kennen van in de tippelzone aan de Alhambrawijk of de Aarschotstraat lijken hun terrein niet echt verlegd te hebben naar de contactadvertenties. Debuf: “Dat was onze hypothese maar die hebben we in de eerste lockdown van april alvast niet in de cijfers bevestigd gezien.”

Toch gelooft hij dat de contactadvertenties uiteindelijk wel een deel van de klassieke prostitutie zullen vervangen in de corona-epidemie. Dat de prostitutie tijdens de epidemie verschuift van de vitrine naar het computerscherm en vervolgens het appartement. Debuf: “Hoe langer de lockdown duurt, hoe meer we een verschuiving zullen zien. Afgelopen zaterdag zijn we bijvoorbeeld wél via een contactadvertentie op een meisje gestoten die we kenden van uit de klassieke prostitutiebuurt. In dat geval is er zelfs mogelijks sprake van gedwongen prostitutie.”

Debuf: “Het is ook niet onlogisch. Je kan een tijdje zonder inkomen, maar als je de huur moet betalen, of je kinderen eten geven, moet je toch terug aan de slag. Wie zich tijdens corona prostitueert doet dat ofwel uit economische noodzaak, ofwel omdat ze door iemand gedwongen wordt. Daarom is het echt noodzakelijk dat we aandachtig blijven voor de risico’s van mensenhandel.” (lees verder onder de foto)

Geen boetes

En hoe zit het nu met de verdere opvolging? Prostitutie is op zich niet strafbaar, pooierschap en uitbuiting is dat wel. Maar dat moet wel bewezen kunnen worden. Maar door klanten thuis uit te nodigen, overtreden de prostitituées sowieso toch de coronamaatregelen? Voor Debuf ligt het niet zo simpel: “Voorlopig geven we een waarschuwing. En in de meeste gevallen zien we de contactadverenties ook verdwijnen. En voor de rest is het niet geheel duidelijk of prostitutie in coronatijden echt verboden kan worden. Het federaal besluit verbiedt contactberoepen. Is prostitutie een contactberoep? Zeker en vast. Maar is het een beroep? Ik wil nog zien hoe de rechter er zich over uitspreekt. We geven hoe dan ook geen boetes.”

Debuf: “Het grootste probleem in de coronatijd is eigenlijk vooral de daling van de sociale controle. Vroeger kregen we geregeld klanten die ons anoniem contacteerden om ons te melden dat er zich wel een heel jong meisje had aangeboden, of dat er een dame onder de blauwe plekken stond. Die meldingen krijgen we totaal niet meer, en dat is op zich wel problematisch. De klanten vrezen waarschijnlijk, omdat prostutitie nu verboden is, dat ze zelf ook tegen de lamp zouden kunnen lopen, dus houden ze de vastgestelde misbruiken voor zich.”

Prostitutie is overal

Uit het onderzoek van Debuf blijkt toch vooral hoe wijdverspreid de prostitutie in Brussel is. “We staren ons altijd blind op het Noordstation, en de Alhambrawijk. Maar in de residentiële buitenwijken van Brussel, in de Woluwes, Ukkel of Evere, met de grote appartementsblokken waar je je anoniem kunt bewegen, met de auto kan parkeren uit het zicht van iedereen: daar is er een levendige prostitutie die in totaal zeker even groot is, zoniet groter, als die in de ‘rosse buurt’ van Brussel.”

“Dat is misschien een les die we kunnen trekken uit deze coronacrisis. We mogen de prostitutiesector in de betere buurten niet verontachtzamen in ons opsporingswerk naar seksuele uitbuiting. Zelfs al is er in die rustige buitenwijken minder randcriminaliteit, elk meisje dat zich prostituteert blijft een potentieel slachtoffer van mensenhandel.”