Politie vraagt om prioritair te worden gevaccineerd

De politie vraagt om in de rangorde van de vaccinaties naar voor geschoven te worden, zeker de agenten die op het terrein werken. Daarvoor hebben Marc De Mesmaeker, commissaris-generaal van de federale politie, en Anke Stakenborg, voorzitster van de Taskforce GPI, gepleit in een hoorzitting in de Kamer.

De politie moet 24 uur per dag, 7 dagen per week op het terrein aanwezig kunnen zijn. Bovendien is het voor agenten niet altijd mogelijk om fysiek afstand te houden, denk maar aan arrestaties, en gebeuren er heel wat incidenten waarbij burgers op hen spuwen.

Zeven coronadoden in korps

Daarom vragen De Mesmaeker en Stakenborg om bij de vaccinatiecampagne prioriteit te geven aan de politie. "We beseffen dat de voorrang ligt bij de eerstelijnszorg", stelt De Mesmaeker, die een onderscheid maakt tussen de mensen op het terrein en de ondersteunende diensten. De meerwaarde van de politie in het beheer van de crisis is volgens hem echter wel duidelijk. "Het is in het algemeen belang dat politie als essentieel beschouwd wordt." Momenteel is de vaccinatie van de politie gepland voor april.

De Mesmaeker pleit ervoor om de eerstelijnswerkers van de politie al in februari in te enten en de tweedelijns in april. Tussen maart en december 2020 vielen bij de politie in totaal 14.736 medewerkers uit door COVID-19. Onder hen testten 3.473 positief op het coronavirus. Zo'n 5.830 medewerkers zaten in quarantaine met symptomen en 5.433 zaten in quarantaine zonder symptomen. Er waren zeven overlijdens bij de politiediensten wegens COVID-19.

Stakenborg benadrukt dat de dienstverlening nooit in gevaar geweest is. Er is wel reservecapaciteit gecreëerd en ingezet. Naast de controle op de naleving van de coronamaatregelen, moest de politie ook haar andere taken uitvoeren en kwamen er nog een aantal andere uitdagingen bij, zoals de Black Lives Matter-betogingen en de brexitvoorbereidingen, stelt Stakenborg.

Vertrouwensrelatie met burger

Langs de andere kant zijn er ook taken weggevallen zoals buitenlandse opdrachten of controle op evenementen. De taken van de politie zijn vooral geheroriënteerd, "wat een mindshift vereist", luidt het. "We moesten mensen aanspreken en beboeten voor zaken die normaal niet verboden zijn", aldus de voorzitster van de Taskforce. Ze wijst onder meer op de mondmaskerplicht of het verbod om op bankjes te gaan zitten. Daardoor is de vertrouwensrelatie tussen politie en burger veranderd. "Soms leek het alsof de gezondheidscrisis beheerst moest worden door de handhaving van de politie."

In totaal zijn tussen maart 2020 en 13 januari 2021 meer dan 200.000 pv's voor de overtreding van coronamaatregelen uitgeschreven. Dat komt neer op zo'n vier of vijf pv's per dag per politiezone. "We kunnen dus niet zeggen dat we in een politiestaat leven", aldus Stakenborg. De meeste pv's werden uitgeschreven voor het niet-naleven van het samenscholingsverbod en verplaatsingsverbod (daaronder vallen enerzijds het verbod op niet-essentiële verplaatsingen tijdens de eerste lockdown en anderzijds de inbreuken op de huidige avondklok) en het niet dragen van een mondmasker.

Complexe structuren

De drie sprekers hekelen verder nog de complexe beslissingsstructuur in de coronacrisis. In combinatie met de complexe Belgische structuur, was het moeilijk om in te schatten wie nu de leiding had. In de verschillende organen lag de nadruk te veel op het uitwisselen van ideeën, het mocht iets concreter zijn, klinkt het.

De Taskforce GPI voerde een zelfevaluatie uit en die bleek positief te zijn. "De werkwijze die we hebben gevolgd was performant", aldus De Mesmaeker. "Er werden honderden begrijpelijke en concrete operationele richtlijnen vertaald vanuit politieke beslissingen, wat niet altijd eenvoudig was."

Daarnaast is nog een draaiboek samengesteld voor in het geval dat er een gelijkaardige crisis uitbreekt. Paelinck deed tot slot nog enkele suggesties voor in de toekomst. Hij pleit onder meer voor een pandemiewet, zodat de optredens van de politie beter ingebed zijn in een wettelijk kader. Daarnaast moet er bij het maken van beslissingen beter geluisterd worden naar de politie, die die beslissingen moet toepassen op het terrein.

Ook aan de timing moet gewerkt worden. Nu werd bijvoorbeeld op woensdag een beslissing van de ministerraad meegedeeld, werd die vrijdagavond opgenomen in het ministerieel besluit, moest die maandag toegepast worden door de politie, maar stond die dinsdag pas op de FAQ voor de burgers. Dat kan niet, vindt Paelinck.