Positieve reacties op bedelverbod kinderen: 'Horen thuis op school, niet op straat'

Met een verbod op kinderbedelarij hoopt de Stad Brussel dat we binnenkort meer Roma-kinderen op de schoolbanken zien in plaats van op straat. In extreme gevallen kunnen bedelaars een boete van 350 euro krijgen als ze vergezeld worden door kinderen jonger dan zestien. De daklozenwerking van de politiezone Brussel Hoofdstad Elsene en de Roma-dienst van vzw Foyer reageren positief. “De plaats van een kind is niet op straat, maar op school.”

Maandagavond stemt de gemeenteraad van de Stad Brussel een reglement rond kinderbedelarij. Het reglement verbiedt bedelen met kinderen onder 16 jaar op het grondgebied van de Stad en legt de nadruk op de schoolplicht, die natuurlijk ook voor hen geldt.

“In 2018 heeft het mij gefrappeerd dat wij veel meer Roma-gezinnen op straat zagen die samen met een tot drie kinderen bedelden. In de voetgangerszone en de Nieuwstraat kwamen we wel om de vijftig meter zo’n gezin tegen,” zegt politie-inspecteur Chris Vandenhaute, actief binnen de Herscham-brigade, een afdeling van de politiezone Brussel Hoofdstad Elsene die zich al jaren richt op de Brusselse daklozenpopulatie.

Sinds 2018 onderzoekt het Herscham-team kinderbedelarij in onze straten en tracht ze het fenomeen in kaart te brengen. “In 2019 en 2020, de periode voor corona, hebben we in de voetgangerszone en de Nieuwstraat 511 verschillende mensen geïdentificeerd. En dan hebben we nog niet eens gekeken naar de mensen die aan verkeerslichten staan te bedelen,” legt Vandenhaute uit. “Uit onze gegevens hebben we kunnen afleiden dat het gaat om clans, grote families, die naar Brussel afzakken om gedurende zes tot acht weken zoveel mogelijk geld te verdienen door te bedelen. Dat is hun businessmodel.”

“Wat ons politieteam tegen de borst stuit is dat kinderen van 3 tot 17 jaar daarbij betrokken worden en wekenlang ganse dagen op straat zitten,” aldus de politieman. “Bedelen is op zich niet strafbaar, maar we moeten er wel iets op vinden om ervoor te zorgen dat kinderen daar niet bij betrokken worden. De plaats van een kind is niet op straat, maar op school.”

Uitbuiting

Volgens Herscham is kinderbedelarij in Brussel een fenomeen dat we uitsluitend bij Roma, doorgaans uit Roemenië, terugzien. “Bij andere bevolkingsgroepen heb ik het nooit opgemerkt in de vijf à zes jaar dat ik ermee bezig ben,” zegt Vandenhaute. Hij benadrukt dat kinderen meestal niet actief bedelen. “De kinderen worden niet mishandeld en zijn bijvoorbeeld niet ondervoed, maar ze zijn wel aanwezig en worden misbruikt om geld te genereren. Dat is een vorm van uitbuiting.”

Nochtans doen er wel al langer geruchten de ronde over kindermisbruik en bedelende Roma. Ze zouden bijvoorbeeld kinderen drogeren of alcohol laten drinken, zodat ze in de armen van de bedelende moeder of vader indommelen. “Alcohol hebben we nog nooit gezien. Het enige wat we één keer hebben vastgesteld is dat een kind een medicijn voor kinderen had gekregen met codeïne in, een verdovend middel. Het kind was een beetje suf, maar we weten niet of de ouders met opzet overmatig waren in de dosering.”

Zo gaan er nog geruchten rond over bedelende Roma, bijvoorbeeld dat ze in netwerken opereren. “En dat ze iedere ochtend worden afgezet met een dikke BMW,” lacht Vandenhaute. “Maar aan de mensen die dat zeggen vraag ik om de nummerplaat te noteren als ze zoiets zien. Dan hebben we tenminste een spoor om te onderzoeken.”

‘Inspelen op gevoelens’

Wat het Herscham-team wel al heeft vastgesteld, is dat het niet altijd de ouders zijn die met een kind op straat bedelen. Sinds begin dit jaar heeft het politieteam al meer dan dertig interventies uitgevoerd rond kinderbedelarij. Identiteitscontroles zijn daarbij standaard, ook om na te gaan of het wel om eigen kinderen gaat.

“We hebben al een paar keer meegemaakt dat clans naar hier komen – het gaat soms over iets minder dan tien mensen, maar het kan ook om een groep van dertig mensen gaan – en een kinderloos koppel op stap gaat met het kind van een nonkel.”

Zoiets doen bedelaars dan om financiële redenen. Uit ervaring illustreert de inspecteur van het Herscham-team wat de aanwezigheid van een kind betekent voor de opbrengst op het einde van de dag. “Een gewone man van dertig jaar oud zal op een dag misschien vijftien euro verdienen op straat. Zet er een kind naast en dat wordt gemakkelijk vijftig euro.”

“Ik heb al gezien hoe Roma met kinderen naast een bankautomaat zitten en mensen nog snel een briefje van twintig euro afhalen voor hen. Op het einde van een drukke zaterdag zit er in de Nieuwstraat honderd tot honderdvijftig euro in het potje. Door met kinderen te bedelen speel je in op de gevoelens van de mensen.”

Preventie en begeleiding

Het nieuwe reglement rond kinderbedelarij gaat verder dan alleen een verbod. In de eerste plaats zet het reglement in op preventie en begeleiding. Zo belooft de Stad om het straathoekwerk te versterken. Kinderen van 2,5 maanden tot drie jaar zullen op een opvangplaats van de Stad Brussel kunnen rekenen en kinderen van drie tot achttien jaar zullen zich altijd kunnen inschrijven in een school van de Stad, die de schoolkosten op zich neemt.

“Die kinderen moeten naar school gaan,” zegt politieman Vandenhaute. “Er is maar een manier om die vicieuze cirkel te doorbreken en dat is naar school gaan.” Dat zegt ook Koen Geurts van de dienst Roma en woonwagenbewoners van vzw Foyer. “Wat we al langer vaststellen is dat de volgende generatie bedelaars wordt voorbereid op straat. Er werd veel te weinig ingegrepen in deze groep mensen.”

Het verbod op kinderbedelarij is een positieve stap vooruit, vindt Geurts. “De rechten van het kind zijn het uitgangspunt in het ontwerpbesluit. Wij hebben altijd gezegd dat de plaats van een kind op school is en niet op straat, iets wat we enkele jaren geleden al in een nota hebben geschreven op vraag van de Stad Brussel. We zijn blij dat dat nu geconcretiseerd wordt.”

Stok achter de deur

De vraag blijft wel hoe afdwingbaar het verbod zal zijn. Bedelende Roma met kinderen worden vandaag al aangesproken over de schoolplicht door onder meer Foyer en Herscham. Alhoewel de nadruk in het reglement op bemiddeling ligt, voorziet het ook in administratieve boetes tot 350 euro.

Geurts: “Een stok achter de deur moet je sowieso hebben. Praten over de rechten van het kind is mooi en wel, maar bij deze doelgroep heerst er dikwijls een andere logica. Als kinderen verplicht worden om naar school te gaan, zullen ze misschien twee keer nadenken voor ze hun kinderen mee naar Brussel nemen.”

Zowel binnen het Herscham-team als bij Foyer is er wel het besef dat het zelfs met duidelijke regels en een stok achter de deur niet gemakkelijk zal zijn om ervoor te zorgen dat kinderen niet meer op straat gaan bedelen met hun ouders. Tijdens hun werk op het terrein stellen ze al langer vast hoe moeilijk het is om de bedelende Roma naar opvang en bijstand te begeleiden.

“In het beste geval is er interesse in een opvangplaats bij Samusocial, maar verder wordt alle bijstand geweigerd. De mensen die hier voor enkele weken komen hebben geen enkele intentie om zich te integreren,” zegt Vandenhaute nog.

Geurts: “Het gaat om de moeilijkste categorie van Roemeense Roma om mee te werken, zij die enkel naar hier komen om te bedelen. Er is het probleem van hun onstabiele huisvestingssituatie en hun model is gebaseerd op een kort verblijf, wat het bijzonder moeilijk maakt om hen te begeleiden. Het is een heel moeilijke groep en wij trekken al langer aan de alarmbel voor een duidelijk beleid.”

Burgemeester Philippe Close (PS) wil vandaag niet reageren op het voorstel rond kinderbedelarij. "Hij wil het reglement eerst toelichten voor de gemeenteraad", aldus zijn woordvoerster. Hoeveel budget gepaard gaat met de maatregelen in het reglement is niet duidelijk.