Prostituees blijven werken in een schemerzone

Moet prostitutie gelegaliseerd worden? De meningen in Brussel zijn verdeeld. "Dit debat doet veel emoties oplaaien, daarom is het moeilijk om concrete maatregelen te treffen," zegt Fabian Drianne, maatschappelijk werker bij Espace P, een organisatie die zich inzet voor de prostituees in Brussel.

Prostitutie bevindt zich nog steeds in een schemerzone. Het wordt in België gedoogd maar niet erkend. "Als prostituees zich inschrijven in een mutualiteit weet niemand daar onder welke categorie dit beroep valt," zegt Fabian Drianne van Espace P. "Ook als ze een lening willen aangaan bij een bank, kunnen ze geen loonfiche voorleggen. Het is altijd wel iets. Daarom staan wij volledig achter de legalisatie van prostitutie en ijveren wij voor een erkend statuut."

Zestien jaar geleden richtten enkele dokters de vereniging Espace P op om de strijd aan te gaan tegen seksueel overdraagbare ziektes. Vandaag zijn de hoofdtaken van Fabian Drianne medische bijstand verlenen, drugsproblemen opvangen, vaccins uitdelen en de werkomstandigheden van de prostituees verbeteren. "We hebben ook een sociale functie," legt Drianne uit. "Regelmatig komen prostituees een koffietje drinken en praten ze over hun situatie, leven, kinderen en zorgen. We vellen geen oordelen over de beroepskeuze van deze mensen. Als maatschappelijk werker moet je steeds neutraal blijven."

"In het milieu is de meerderheid van de meisjes tegen legalisatie," weet Ingrid. Ze is al dertien jaar prostituee aan het Noordstation en stapte vrijwillig in het beroep. Ze schaamt zich daar niet voor. "Ik ben mijn eigen baas, kies zelf mijn werkuren en verdien goed mijn brood." Ook Ingrid is tegen legalisatie. Het zou haar toch niets bijbrengen, denkt ze. "We zouden de staat nog meer moeten betalen. En wat krijgen we ervoor in de plaats? Niets!" Ingrid zou alleen akkoord gaan met een speciaal statuut voor haar beroep, niet vergelijkbaar met een zelfstandigen- of arbeidersstatuut.

Er zijn ook prostituees die de legalisatie willen doordrukken. Sonia is al dertig jaar prostituee en houdt van haar job. Ze vecht voor meer respect en erkenning en vindt dat haar werk plichten maar ook rechten inhoudt. "Ik pleit voor een intelligente legalisatie omdat het geen beroep zoals een ander is. Er moet een verschillend statuut komen naargelang de leeftijd. Ook het onderscheid tussen vrijwillige en gedwongen prostitutie gemaakt moet worden," zegt Sonia.

Espace P maakt die opdeling ook. Tegen gedwongen prostitutie moet hard worden opgetreden, meent Fabian Drianne. "Dat is seksuele slavernij, daar moeten we tegen strijden. Maar als mensen vrijwillig in het beroep stappen, moet je hun keuze respecteren."

Dat is ook de mening van Sonia, die beseft dat de meerderheid van de meisjes tegen de legalisatie is, maar ervoor waarschuwt dat de maatschappij steeds conservatiever wordt. "Er kunnen op een dag mensen aan de macht komen die van ons niets moeten hebben. Als het Vlaams Belang ooit aan de macht komt, worden we allen naar concentratiekampen gestuurd. We moeten ons beschermen tegen de dag van morgen."

Politieke onenigheid
Ook in de politiek is het zoeken naar eensgezindheid. In 2003 diende SP.A-senator en priester Staf Nimmegeers naar het voorbeeld van Nederland een wetsvoorstel in om prostitutie te legaliseren. "Ik wil de prostituees grond onder de voeten geven," zegt Nimmegeers. Zelf woont hij in de Adolphe Maxlaan, waar prostituees deel uitmaken van het straatbeeld. "Ze kunnen op niets terugvallen en zitten in een betreurenswaardige situatie, overgeleverd aan de willekeur van anderen. Sociale zekerheid en een goed pensioen zijn dingen waarop ze geen beroep kunnen doen." Nimmegeers is ervan overtuigd dat de meerderheid van de prostituees voor legalisatie is. Hij denkt dat veel prostituees, vooral uit Oost-Europa, niet voor dit werk gekozen hebben. "Velen onder hen zijn met een smoesje door malafide figuren naar ons land gelokt en tegen hun wil in de prostitutie beland. Er zijn bijvoorbeeld veel jonge Oost-Europese jongens die zich als homo prostitueren maar zelf hetero zijn. Als we prostitutie legaliseren, werken we deze illegale randactiviteiten tegen." Nimmegeers vindt dat het verbieden van prostitutie niets zou opleveren. "Uit preutse hoek hoor je soms dergelijke signalen, maar problemen verzwijgen lost ze niet op."

Overlast beperken
Niet iedereen in de politieke wereld is het eens met het gedachtegoed van Nimmegeers. "Het zou een verkeerd signaal zijn om het te legaliseren zoals in Nederland," zegt David Vits, kabinetsmedewerker van staats­secretaris Brigitte Grouwels (CD&V). "Wij willen prostitutie niet aanmoedigen. Eigenlijk vinden we het huidige gedoogbeleid niet de slechtste oplossing. Maar er moet een betere omkadering en een globale aanpak komen." De CD&V wil prostitutie zeker niet verbieden. "Prostitutie is een maatschappelijke realiteit," meent Vits. "De vraag is: hoe ga je ermee om? We willen die vrouwen, die vaak zelf niet voor dit beroep kiezen, maximaal ondersteunen en begeleiden. Verder moet de overlast in bepaalde wijken, zoals het Alhambra, aangepakt worden. Wat we momenteel doen met de stad lijkt op paniekvoetbal. Kijk naar de razzia's die we houden. Bieden die op lange termijn een duurzame oplossing? Ik denk het niet. Nu verschuiven we het probleem alleen maar."

:: Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met de studenten van het derde jaar journalistiek van de Erasmushogeschool Brussel