Psychologe Nicole Vercouter: 'Opgegroeid met gespleten identiteit'

"Heb ik privé de banden met Wallonië doorgesneden, professioneel heeft de regio me een tweede adem gegeven. Met dank aan het departement van Economische Ontwikkeling dat me een opleiding gaf in coachen, gecombineerd met structurele steun. En dat voor activiteiten als zelfstandige die ik in Brussel ontwikkel. Vreemd dat ik zo'n opleiding hier niet kon vinden," stelt klinisch psychologe Nicole Vercouter. "Er is dus nog heel wat werk aan de winkel."

P lek van afspraak: Filigranes, aan de Kunstlaan. Een van de grootste boekhandels van het land, waar de Brusselaar ook op zondag al eens graag komt snuisteren. Voor Vercouter haar dochter, Lila, is het een paradijs: "Verzot op boeken is ze, een beetje erfelijk belast door haar moeder. Toen ze amper drie maanden oud was, heb ik haar ingeschreven in de plaatselijke bibliotheek. Het jongste lid ooit. Of ze ook een fan van Brussel is? Niet echt, het platteland spreekt haar veel meer aan. Brussel is ook geen plek om een kind alleen op straat los te laten. Maar ondertussen is ze er al veertien, het moment dat ze haar vrijheid in de stad kan beleven nadert. Het zal haar kijk op Brussel wellicht veranderen."

Meer dan twintig jaar is het intussen geleden dat mama Nicole Vercouter voor haar studies neerstreek in Brussel. "Ik heb dan ook niet de beste herinneringen aan mijn jeugdjaren in Leuze, een klein stadje in de buurt van Doornik met een erg dorpse mentaliteit. Mijn moeder was een kind van de exodus van het arme Vlaanderen naar Wallonië. Ook mijn vader had Vlaamse roots. Thuis spraken we dus Nederlands, maar met de jaren is dat ondergesneeuwd geraakt. Wilden we aanvaard worden, dan moesten we Frans spreken. Want Nederlands werd min of meer taboe."

"Ik heb me er nooit echt geborgen gevoeld, en moest leven met een min of meer gespleten identiteit zoals de kinderen van de immigratie vandaag. Na mijn middelbare school heb ik dan ook besloten om aan de Brusselse ULB klinische psychologie te gaan studeren. Maar ook dat was niet makkelijk. Ik stond er alleen voor, moest mijn studies zelf betalen, en dus links en rechts bijklussen om de eindjes aan elkaar te knopen. Ik heb voor klinische psychologie gekozen uit interesse, maar ook omdat ik het me niet kon veroorloven om een zwaardere richting te kiezen. Vakantie of vrije weekends heb ik toen niet of amper gekend."

Dorpse sferen
Met haar master in de klinische psychologie op zak is Vercouter in Brussel gebleven. "Ik had echt geen zin om terug te keren naar de streek van mijn jeugd. En omdat er niets beter aan de horizon verscheen, bleef ik in Brussel. Maar of ik hier de rest van mijn dagen ga slijten, weet ik nog niet. Het is nu eenmaal peperduur, alleen al de huur weegt zwaar op het maandelijkse budget. Zeker als je een beetje comfort wil."

"Ik woon nu in Ganshoren in de buurt van het Elisabethpark, en daar voel ik me eigenlijk goed bij. Zowel het Boudewijnpark als het Laarbeekbos liggen op wandelafstand. Het is er best comfortabel. Telkens ik na een dagje in het centrum of pakweg Elsene - plekken die meer branché zijn - terugkeer, ben ik blij weer thuis te zijn in Ganshoren. Minder drukte, meer ruimte, meer groen. Aangenamer om te fietsen."

"Al is er niet veel leven in de brouwerij - ik heb me zelfs laten wijsmaken dat de gemiddelde leeftijd er hoger ligt dan in gelijk welke andere Brusselse gemeente. Gelukkig ligt het toch iets bruisender Jette vlakbij."

Het brengt ons bij wat Brussels grootste charme is in de ogen van Vercouter: de diversiteit.
"Die weerspiegelt zich in mijn sociale contacten en mijn vrienden- en kennissenkring, die mensen van verschillende nationaliteiten en allooi omvat. Er zijn zoveel verschillende mogelijkheden, en zoveel verschillende werelden op een steenworp van elkaar. Op zondagochtend kun je je op de markt op het Spiegelplein in Jette onderdompelen in een volkse sfeer, in de namiddag kun je hier even verdwalen tussen de boeken van Filigranes. En dan misschien nog een museumbezoek meepikken. Dat hoort natuurlijk bij de grootstad, maar in Brussel krijg je er nog dorpse sferen bovenop. Un côté un peu bon enfant."

Confrontatie met sterfelijkheid
Professioneel heeft Vercouter zich lang bewogen in de publieke sector, nu investeert ze haar knowhow als klinisch psychologe en haar levenservaring in de opleiding van mensen die in de geriatrische zorg actief zijn. In homes, bij mensen thuis, in dagcentra, en in een heel nabije toekomst ook in het ziekenhuismilieu.

"Ik vertrek daarbij niet van het standpunt dat ik het allemaal beter weet vanuit mijn opleiding. Iets dicteren vanuit de hoogte is er bij mij niet bij. Het zou in mijn ogen van weinig respect getuigen, niet verstandig en ethisch niet gegrond zijn. Wat ik doe is vanuit mijn professionele vorming zaken aanreiken, waardoor de mensen die ik begeleid hun werk nog beter kunnen uitoefenen. In overleg wil ik ook oplossingen aanreiken voor hun vragen."

"Waarom ik voor de bejaardenzorg heb gekozen? Omdat het een sector is die nog steeds heel erg aan het evolueren is door de gestaag voortschrijdende vergrijzing van onze maatschappij. De noden zijn erg groot, het lijden is dikwijls navenant. Het is een sector die nogal denigrerend bekeken wordt, waar het werk van de betrokkenen door onze maatschappij niet voldoende naar waarde wordt geschat. Dat is volkomen onterecht. Want het is onvoorstelbaar veeleisend, zeker omdat het de mensen confronteert met hun eigen sterfelijkheid en fysiek of mentaal verval."

"Het is dus iets helemaal anders dan werken met kinderen, waar er - hoe moeilijk de situatie ook mag zijn - toekomstperspectief is. In de bejaardensector leeft de wetenschap dat het nooit meer echt beter zal worden. En dat is hard. Men kan dan ook alleen maar zijn hoed afdoen voor de zorgverleners die het werk met overgave doen."

"De erkenning die mijn werk met zich meebrengt, doet deugd. Het geeft me het gevoel dat ik echt mijn steentje bijdraag. Wellicht daarom ook dat ik ervoor gekozen heb mensen te begeleiden voor wie de erkenning van hun verdiensten te klein is. Voor mij gaat erkenning veel verder dan louter het salaris. Dat gebrek aan erkenning, het gevoel dat je geen plaats met betekenis hebt in de maatschappij is ook iets waar de meeste bejaarde mensen mee kampen. En dat steekt. Ongeacht wie je bent".

Vercouter volgt nu ook al een jaar theaterlessen aan de academie van Jette. "Ik wilde al heel lang acteren, om het een invulling te geven in mijn professioneel leven. Ik denk dat theater bejaarden een elan kan geven, een injectie."

"Het idee is ontstaan bij het zien van een ontroerende video van de Association France Alzheimer, dat patiënten meer wil bieden dan het bijna obligate 'bezoekje'. In de video tonen Alzheimer-patiënten in een theatrale enscenering wat hun toestand inhoudt."

"Want tot nu toe blijft Alzheimer een aandoening waar de moderne mens, die voor alles onmiddellijk een pasklare oplossing wil, maar geen vat op kan krijgen. Met de jaren is de aandoening zelfs gediaboliseerd, terwijl ze eigenlijk deel uitmaakt van ons leven: studies hebben aangetoond dat vier volwassenen op tien er vroeg of laat het slachtoffer van dreigt te worden."

www.generationplus.org