Ramadan na corona: 'Voor het eerst in twee jaar opnieuw een iftar van 80 personen'

Het einde van de ramadan is in zicht. Traditiegewijs sluiten de moslims de vastenperiode af met het Suikerfeest. Dit jaar kan dat opnieuw plaatsvinden zonder specifieke coronamaatregelen. Vier jonge mensen getuigen over hoe ze de afgelopen weken hebben beleefd.

De strenge maatregelen rond bijeenkomsten zijn sinds maart vervallen waardoor mensen opnieuw zonder zorgen van elkaars aanwezigheid kunnen genieten. Voor de Brusselse moslimgemeenschap betekent dit dat ze na de lockdowns weer meer naar de essentie van de ramadan kunnen gaan, namelijk bezinning en samenhorigheid.

Mehdi (27)

“Ik merk een groot verschil tussen het vieren van de ramadan tijdens corona en hoe ik die nu vier. De afgelopen twee jaar was het enkel met mijn gezin. Extra familie konden we niet uitnodigen vanwege de maatregelen die er golden en daarnaast moesten we ook oppassen dat mijn oma niet besmet raakte.”

“Persoonlijk vind ik het veel leuker om de ramadan door te maken met veel mensen in de buurt. Ik werk voor Cassonade, een sociaal restaurant, waarvoor ik de evenementen organiseer en coördineer. Met corona hebben we lang niets kunnen organiseren, we mochten niet samenkomen en dat vond ik spijtig. Want als je al jaren met veel mensen vast, dan was het tijdens corona wel deprimerend om het in beperkte kring te vieren.

Dit jaar konden we eindelijk terug de gemeenschappelijke iftars organiseren bij Cassonade. Voor de eerste keer in twee jaar kon er opnieuw een iftar van 80 personen doorgaan. Het was fijn om te zien dat de mensen blij waren. De meesten brachten zelfs een gerecht mee, om te delen met de andere genodigden.

Mijn persoonlijke favoriet was Easter meets Ramadan, omdat daar mensen met verschillende godsdiensten samenkwamen voor een iftar. Ook thuis nodigen we meer familie uit nu het weer mag. Ik vind dat aangenamer.”

“Op de events van mijn werk zie ik wel dat iedereen blij is om de vastenmaand terug samen te vieren. Hier en daar zijn de mensen nog voorzichtig en geven ze bijvoorbeeld nog vuistjes in plaats van knuffels. Hoewel het einde van de ramadan in zicht is, heb ik nog niet nagedacht over hoe ik die ga vieren. Meestal doe ik dat met mijn familie en wordt er een etentje georganiseerd in de wijk. Waarschijnlijk moet ik dan ook werken, dus veel vieren zal er niet in zitten.”

Amarilda (23)

“Tijdens de eerste lockdown konden en mochten we niet naar buiten, waardoor ik veel tijd binnen doorbracht en de tijd trager vooruitging voor mij. Dat maakte het ook moeilijk om te vasten, vond ik. Als je naar buiten gaat om naar school te gaan, te gaan werken, hobby’s te doen of om vrienden te zien dan gaat de tijd veel sneller voorbij en is het ‘sneller’ opnieuw tijd voor iftar.”

“De ramadan tijdens de eerste lockdown bracht ik grotendeels door op kot. Doorheen de week vastte ik op mijn kot en dan was het toegelaten om met mijn kotgenoten de ramadan te verbreken en samen te eten. We mochten in kleine bubbels afspreken, maar we moesten wel in dezelfde vriendenkring blijven. Zomaar mensen laten langskomen kon niet door de strenge controles die er op kot waren. In het weekend ging ik dan naar huis om mijn familie te bezoeken.”

“Nu we terug kunnen vasten zonder maatregelen, heb ik soms toch nog het gevoel dat ik de ramadan in een zware pandemie doe. Op kot hebben we nog steeds de gewoonte om binnen te blijven tijdens iftar en daar te eten terwijl we vroeger vaker afspraken om buiten iets te eten. Mijn kotgenoten en ik weten dat we terug naar buiten mogen, maar toch zit die gewoonte zo diep in ons hoofd verankerd dat we vaak binnenblijven. Anderzijds is het wel comfortabeler en goedkoper voor onze portemonnee om op kot te eten.”

“Met het einde van de ramadan in zicht denk ik niet dat mensen terughoudend gaan zijn om samen te komen. Er zal waarschijnlijk goed gevierd worden met familie en vrienden. De meeste mensen hebben nu ook minder schrik. De pandemie behoort precies al tot het verleden, dat merk je aan hoe mensen terug omgaan met elkaar en hoe snel ze opnieuw samenkomen.”

Rami (27)

Rami woont samen met zijn ouders, broers en zussen in Neder-over-Heembeek. In totaal is het gezin met negen, maar de twee oudste kinderen zijn al uit het huis getrokken. Elk jaar vasten ze samen tijdens de ramadan. “Vasten tijdens de coronaperiode en vasten nu is toch een verschil, voornamelijk op vlak van familiesfeer. In de eerste lockdown voelde het meer als vakantie aan omdat iedereen thuis was. We bleven langer samen wakker omdat niemand ergens naartoe kon."

"Mijn broers en zussen hadden onlinelessen en ik moest alleen naar mijn werk gaan. Hierdoor had iedereen bij ons ook meer tijd en die spendeerden we samen. Nu we niet meer in lockdown zitten tijdens de ramadan, is dat wel een beetje verdwenen. Het enige familiemoment is tijdens het eten en daarna haast iedereen zich om op tijd klaar te zijn voor de volgende school- of werkdag. Er wordt opgeruimd, voorbereidingen voor school worden gemaakt en dan maken we ons klaar om te gaan slapen. De vorige twee jaren was dat niet zo. Toen moesten we ons vasten verbreken rond 21 à 22 uur waardoor we ‘s avonds ook langer buiten zaten. Er was gewoon minder druk en minder stress.”

“Zelf vind ik dat er geen gewoontes vanuit de coronaperiode zijn blijven hangen voor de vastenmaand. Ik merk wel dat de samenleving opnieuw op volle toeren draait en dat er terug een prestatiedrang heerst waardoor er na de iftar minder tijd is om even tot rust te komen. De komende jaren kan dat wel veranderen wanneer we het vasten vroeger op de dag mogen onderbreken en zo meer tijd overhouden na de iftar. Nu is het ‘s avonds vaak al laat en is er niet veel tijd meer om dingen te doen.”

“Op straat merk ik dat de mensen nog voorzichtig zijn, maar je voelt en ziet wel dat de gemeenschappelijke beleving van de ramadan stilaan terugkomt. Dat zie ik aan het feit dat buren opnieuw gerechten met elkaar uitwisselen, snacks geven en dat mensen ook opnieuw in de moskee gaan bidden. Elke dag komt dat meer en meer naar voor. Daardoor denk ik ook dat aan het einde van de ramadan alles gaat losbarsten. De vorige twee Suikerfeesten hebben we niet ten volle kunnen vieren door de maatregelen die er golden. Nu dat al de maatregelen zijn stopgezet, denk ik dat de mensen dat gaan compenseren voor de voorbije twee jaar.”

Kawtar (22)

“Twee jaar geleden mocht het vasten niet verbroken worden in een grote groep, nu kan dat wel weer. Op vlak van gezelligheid is het zonder maatregelen veel beter. We mochten bijvoorbeeld niet naar de moskee tijdens corona en dat is iets wat ik heel hard betreurde. Bidden kon nog wel in je bubbel, maar dat is toch niet hetzelfde als naar het Heilig Huis te gaan en samen met andere moslims te bidden. Tijdens de lockdown was het wel makkelijker om op de vaste tijdstippen te bidden, nu gaat dat moeizamer aangezien de mensen opnieuw naar het werk gaan en hobby’s uitoefenen. Ik haal dat dan wel in op een ander moment.”

“Enerzijds was de ramadan in de lockdown aangenamer, in de zin van dat je meer tijd had om te mediteren en bij je familie te zijn. Toen kon je je volledig focussen op het geloof en de mensen in je bubbel. Anderzijds is de vastenmaand nu, zonder maatregelen, leuker omdat er weer meer sociaal leven is. Hierbij denk ik dan vooral aan de mensen die alleen woonden in de lockdown en die dus ook de ramadan alleen moesten doorbrengen. Ik breek mijn vasten soms ook met vrienden of met mijn collega’s op het werk. Nu dat ik weer mensen mag zien, wil ik daar zoveel mogelijk van genieten.”

“Een gewoonte die tijdens de lockdown pas is ontstaan en nu nog steeds leeft bij mij thuis, is het gezamenlijk voorbereiden van de iftar. Voordien zorgden mijn ouders steeds voor de maaltijd, maar omdat we toch allemaal thuis zaten hielpen we allemaal mee en werd het een familieactiviteit.”

“Het einde van de ramadan is in zicht, wat wil zeggen dat we koekjes beginnen bakken, cadeautjes inpakken, versiering ophangen en de juiste outfit zoeken voor het feest. De viering van het Suikerfeest verschilt van gezin tot gezin. Sommige zullen nog voorzichtig zijn om de kwetsbaren niet ziek te maken. Bij mij wordt het dit jaar een gezellige bijeenkomst in een kleine groep van familie en vrienden.”