Repair Café: Er zit meer in uw gsm dan u denkt

Mensen wachten niet meer tot hun mobiele telefoon stukgaat om een nieuwe te kopen, en computerslingeren wordt weldra een olympische discipline. Maar in het Repair Café in Elsene denken ze daar anders over.

We leven in een wereld waarin mensen niet eens de recordtijd afwachten waarin hun mobiele telefoon kapot gaat om een nieuwe kopen, een wereld ook waarin gsm-werpen en computerslingeren als olympische disciplines dreigen te worden erkend. De levensduur van onze digitale apparatuur is wel heel erg kort. Althans, daar gaan we van uit, want de vraag of defecte toestellen misschien nog te herstellen zijn, stellen we niet eens meer. Maar misschien dragen de crisis en het voortschrijdende inzicht over het belang van duurzaamheid ertoe bij dat herstellingen en recuperatie toch weer hip worden. Zo was er vorige week weer een Repair Café in Elsene, en door het grote succes was dat op een grotere locatie.

In Recyclart, dat zijn naam regelmatig eer aandoet, werden de voorbije drie weken ook workshops georganiseerd die in het teken stonden van het hergebruik van elektronische apparatuur. Daarbij was het opzet wel iets anders dan in het Repair Café. Het was namelijk niet de bedoeling om defecte toestellen te herstellen (vanuit artistiek oogpunt is dat wat saai), maar om de nog bruikbare onderdelen eruit te halen en te gebruiken voor creatieve installaties of performances. Op de achterflap van boeken die in deze niche van de kunstensector richtinggevend zijn, zoals Unscrewed van Ed Sobey en Handmade electronic music van Nicolas Collins, wordt deze praktijk het 'creatief kannibaliseren van elektronische circuits voor artistieke doeleinden' genoemd. In een moeite door wil de ploeg die de workshops in Recyclart begeleidde (Jeroen, Gregor, Kenny, Wendy en Jitske), al die toestellen die in onze zakken zitten, ook demystificeren. Want het is niet omdat ze er zo hermetisch uitzien dat we ons ervan moeten laten vervreemden.

Wij gingen even een kijkje nemen op de sessie waarin videocamera's, fototoestellen, gsm's en telefoons werden aangepakt. De batterijen moeten naar Recupel, en het coltan en de andere dure ertsen waar men in Afrika oorlogen om uitvecht, kunnen er helaas nog niet uit worden gehaald. Maar de roterende lenzen en de lcd-schermpjes van de digitale fototoestellen, de luidsprekertjes en de vibrerende motortjes van de gsm's, en de minibeeldbuizen van de oude videocamera's zijn leuk speelmateriaal. Overigens geldt wel dat hoe ouder de toestellen zijn, hoe beter ze zich laten hergebruiken. Bij de eerste gsm's zaten zelfs nog handleidingen en schema's, en de circuitborden waren nog goed manipuleerbaar. Het toegenomen belang van patenten en de miniaturisering van de onderdelen maakt alles veel moeilijker. Toch namen de deelnemers vlijtig de schroevendraaier ter hand om de lijkjes genaamd JVC en Nokia open te leggen en aan een autopsie te onderwerpen om zo de transplanteerbare organen te recupereren. Daarbij ontstonden discussies die voor iemand als ik - die zich daags tevoren nog uitgebreid had laten fêteren door zijn dochter omdat hij haar fietsband eens had kunnen plakken - zeer bewonderenswaardig klonken. Even bewonderenswaardig waren de appetijt, het geduld en de kennis waarmee problemen werden getackeld en mogelijkheden onderzocht. Zen en de kunst van het motoronderhoud, quoi. Voor de sport werd ondertussen ook nog een oude telefoon hersteld, zo een die nog echt rinkelt op de manier die alleen nog digitaal wordt geïmiteerd.

Voor het maken van kunstwerken met het vrijgekomen materiaal was er natuurlijk te weinig tijd. Wel werden enkele filmpjes met voorbeelden getoond. Zo zijn Drawbots geïmproviseerde robotjes die zich voortbewegen op poten in de vorm van viltstiften, en onder impuls van de vibrerende motor van een gsm. Ze tekenen figuren op een wit blad die soms akelig dicht in de buurt van perfecte cirkels komen. Check maar eens op internet, waar ook het werk van Julien Maire, Annie Abrahams of deepblue voor inspiratie kan zorgen.

Meegemaakt: Ellentriek-Recup van De Pianofabriek-Kunstenwerkplaats & Constant op woensdag 28 november in Recyclart

jeroendemeyer.wordpress.com, www.ellentriek.net, www.constantvzw.org, www.pianofabriek.be/kunstenwerkplaats