Roma tussen de Roma

"Als er een dikke factuur betaald moet worden, houden sommige Roma-ouders hun kinderen gewoon enkele dagen van school zodat ze met het hele gezin kunnen gaan bedelen," zegt Mihaela Mihai, schoolbemiddelaar in Brussel en zelf Roma.

Mihai werkt in opdracht van het regionaal integratiecentrum Foyer. Het centrum begon een jaar of vijf jaar geleden met een speciale dienst Roma & Woonwagenbewoners. Die dienst had al vlug in de gaten dat Roma-kinderen naar school moesten worden gestuurd, anders zou er een nieuwe generatie van laagopgeleide en amper geletterde Roma ontstaan. Daarom werden twee schoolbemiddelaars van Roma-origine aangetrokken.

Zelf heeft Mihai lang genoeg in een onzekere situatie geleefd om te beseffen hoe moeilijk het is om je kinderen naar school te laten gaan als je bestaan onzeker en wankel is. Mihai werd geboren in Roemenië. Daar ging ze, als dochter van een pastor van de Roma-Pinksterkerk, naar school. In 1996 kwam de hele familie Mihai naar België, waar ze asiel vroeg. Dat werd geweigerd, waarna de Mihai's hun geluk in Frankrijk zochten. Daar kregen ze ook nul op het rekest, waarna ze een nieuw asielverzoek in België indienden. Intussen behaalde Mihaela Mihai in Brussel een diploma bedrijfsbeheer. Dankzij dat getuigschrift kreeg ze een verblijfsvergunning voor vijf jaar. Ze werkt nu voor Foyer en ook voor het Brussels gerecht.

Als schoolbemiddelaar besteedt ze een flink deel van haar tijd aan het naar school krijgen van kinderen die in geen enkele school ingeschreven zijn. "Ik begin niet meteen over school als ik nieuwe Roma ontmoet. Eerst probeer ik hun adres te achterhalen. Als ik hen later thuis opzoek, dan vraag ik wat ze nodig hebben: hulp om een gezondheidskaart van het OCMW te krijgen of om een advocaat te regelen."

Pas als die zaken in orde zijn, komt school ter sprake. "De reacties zijn heel verschillend. Sommigen denken dat onderwijs weinig zin heeft omdat Roma op de arbeidsmarkt toch altijd gediscrimineerd worden. In Roemenië is dat zo, maar ik probeer hen ervan te overtuigen dat het hier anders is. Anderen menen dat ze het hoofd niet boven water zullen kunnen houden als de kinderen overdag niet mee gaan bedelen. Nog anderen zien het nut van onderwijs niet in omdat ze zichzelf ook uit de slag trekken. Maar er zijn gelukkig ook Roma die voor hun kinderen een ander leven willen. Voor hen zoeken we dan een school." Vorig jaar slaagden de onderwijsbemiddelaars van Foyer erin zeventig kinderen naar school te krijgen.

Als de Roma-kinderen ingeschreven zijn, zijn nog niet alle problemen van de baan. Ze moeten ook naar school blijven gaan. In een Schaarbeekse school waren de Roma-kinderen vorig jaar goed voor zeventig procent van het schoolverzuim. Ook daarmee houdt Mihai zich intensief bezig. Ze zoekt de ouders van spijbelaars op en vraagt wat er aan de hand is. Soms zijn de kinderen gewoon ziek, maar laten de ouders het na de school te waarschuwen. "Ik vertel ze dat ze zelf een briefje moeten schrijven of, bij langere afwezigheid, een doktersbriefje aan de school moeten bezorgen." Soms, als de ouders in acute geldnood verkeren, worden de kinderen een paar dagen thuisgehouden om mee te gaan bedelen. Of ze worden ingeschakeld om te tolken. "De kinderen spreken meestal Nederlands of Frans. Als de ouders iets geregeld moeten hebben, dan nemen ze de kinderen mee."