Rood Klooster krijgt stilaan weer vorm

In 2006 ging de restauratie van het Rood Klooster van start. Het was de bedoeling de site er opnieuw te laten uitzien zoals in de hoogdagen van de kloosterperiode in de achttiende eeuw. Nu de tweede fase begonnen is, tekent zich stilaan weer het oorspronkelijke patroon af.

Als je het Rood Klooster een poosje niet meer hebt bezocht, zal je ongetwijfeld grote ogen trekken bij je eerstvolgende bezoek, want de grootscheepse restauratie schiet goed op. En dat is niet vanzelfsprekend als je weet dat een deel van het werk bekostigd wordt met gewestgeld, en een ander deel met federaal geld via Beliris. De gebouwen zijn eigendom van het Gewest, maar worden deels beheerd door de gemeente Oudergem, terwijl de tuinen en de natuur dan weer voor de rekening van het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM) vallen. Deze administratieve en politieke rompslomp is onder meer verantwoordelijk voor het feit dat de priorij, die normaal als eerste gerenoveerd zou worden om opnieuw een horecazaak te herbergen, er vandaag nog steeds verkommerd bij ligt. Aanvankelijk werd er gezocht naar een uitbater die het gebouw zelf zou moeten opknappen, maar dat plan heeft het Gewest intussen laten varen. Het zal zelf instaan voor de restauratie en een uitbater aantrekken. Maar dat is dus nog niet voor morgen.

Ambachtelijk
Op de rest van de site gaat het wel aardig vooruit. Zo is de oude kloostermuur al volledig uitgegraven en ligt de weg ernaast een stuk lager. "De muur wordt op ambachtelijke wijze gerestaureerd," vertelt Erik De Schrijver van het BIM. "Op de plaatsen waar de muur verdwenen was, wordt hij weer opgebouwd. Hiervoor worden zoveel mogelijk authentieke stenen gebruikt, en waar dat niet kan wordt nieuw materiaal gemaakt op ambachtelijke wijze, zodat het goed aansluit bij het geheel. Dat is visueel belangrijk, maar vooral ook omdat moderner materiaal anders zou werken en voor barsten zou kunnen zorgen." Ook aan de kant van de vijver verrijst de muur opnieuw, maar door het niveauverschil met het water zal hij vanuit de kloosterbinnenplaats slechts anderhalve meter hoog zijn, zodat je erover kunt kijken. "De vijver is vergroot en het groen ernaast is weggehaald, zodat het oorspronkelijke perspectief weer open is," vertelt De Schrijver. "We baseren ons hierbij voornamelijk op een gravure uit 1725 en een verkavelingsplan van 1786. Alleen voor de romantische tuin en de bijgebouwtjes aan de portierswoning, die er in de vroege twintigste eeuw zijn bijgekomen, maken we een uitzondering omdat ze een aparte charme hebben. Ze dateren uit de periode waarin kunstenaars zich hier vestigden en de rijke burgerij uit de stad hierheen kwam om zich te verpozen in het groen, in Rouge Cloître-les-Bains. Boven in de portierswoning komt een appartement voor een conciërge, beneden een bezoekerscentrum."

Bronwater
Het plein voor het kunstencentrum van het Rood Klooster is weer helemaal open, zoals in de achttiende eeuw, en bedekt met kiezelsteentjes. Het doet dienst als 'noodparkeerterrein' bij evenementen, maar in principe moet de site autovrij blijven. In de hoek van het plein heeft men de resten gevonden van de vroegere fontein met bronwater. Ook die zal opnieuw spuiten. Drinkbaar is dat water officieel niet, maar de oude boer die er tot vorig jaar vlakbij woonde en er dagelijks van dronk, is toch maar mooi 94 jaar geworden. Voor de toekomstige bezoekers werden inmiddels een waterleiding en andere nutsvoorzieningen aangelegd.
Tussen het binnenplein en de priorij lag vroeger nog een gebouw, het gastenverblijf. Daarvan zijn enkel nog de funderingen opgegraven. Maar naar het gebouw wordt, net als naar de verdwenen kerk, brouwerij en ziekenboeg, verwezen door lage muurtjes of tegels op de grond, die de contouren ervan aangeven. "In het stapelmuurtje aan het gastenverblijf zullen bomen worden geplant om het oorspronkelijke volume van het gebouw te suggereren," legt De Schrijver uit. "Zo compenseren we ook het verdwenen groen naast de vijver." Tussen de reïncarnatie van het gastenverblijf en de priorij wordt de kloostertuin heraangelegd, met zijn klassieke patroon uit gras en bloemen. De vier oorspronkelijke toegangspoorten - de hoofdpoort, de hoevepoort, de kalkpoort en de molenpoort - zullen opnieuw geopend worden, en achter de priorij worden opnieuw enkele rechthoekige bassins uitgegraven die vroeger dienst deden als viskweekvijver. Ze liggen naast de plek waar het terras van het restaurant zal komen.

Timing
Wanneer de werkzaamheden juist afgerond zullen zijn, kan De Schrijver niet voorspellen. Na de heraanleg van de tuinen komt vanaf september de romantische tuin aan de beurt. En in een laatste fase wordt de tuin van het molenaarshuis onder handen genomen, en wordt er naast de voormalige brouwerij opnieuw een boomgaard aangeplant. Maar dat kan pas als de werf klaar is, want nu doet dat gebied dienst als opslagruimte voor bouwmate­riaal. Het is nog niet duidelijk wanneer de muur klaar zal zijn, want een totale lengte van zevenhonderd meter op ambachtelijke wijze herstellen, dat is een zware klus.