Samen tuinieren in de stad

Vier jaar geleden werd een verlaten en vies lapje grond onder de Jubelfeestbrug omgetoverd tot een tuin voor de buurt. De stadstuiniers hebben er intussen een kleine Hof van Eden van gemaakt. Maar ze moeten ook strijd leveren: tegen slakken en Japanse duizendknoop, en tegen sluikstorters.

V an op de brug is de Thurn & Taxis-tuin nauwelijks te zien. Heel wat Lakenaren en Molenbekenaren zijn dan ook niet op de hoogte van het bestaan van dit verborgen paradijsje.

Je bereikt de tuin door een deurtje naast de brug, onder het muurfresco van het stripfiguurtje Titeuf. Als je de trap af loopt, bots je eerst op twee grote compostbakken. Daarachter begint de tuin, een lange, smalle strook boven de spoorwegberm. Jarenlang reed beneden de trein en waren er op de hellingen volkstuintjes. Maar op een gegeven moment werden de sporen opgebroken en de volkstuiniers weggestuurd en werd de grond verkocht aan de joint venture Thurn & Taxis. Die was vier jaar geleden bereid om een stukje van het braakland tijdelijk af te staan aan Le Début des Haricots. Deze organisatie legt, naar New Yorks voorbeeld, collectieve tuinen aan op verlaten en ongebruikte lappen grond. Zo ontstaan er midden in de stad groene plekjes waar de buurtbewoners samen aan kunnen werken. Zeker in Brussel is hier behoefte aan. Een recente studie van de verbruikersorganisatie Oivo toont aan dat maar vier procent van de Brusselaars zijn eigen fruit en groenten kweekt, tegen twintig procent in de Vlaamse en dertig procent in de Waalse steden.

Toen Le Début des Haricots aan de tuin onder de Jubelfeestburg begon, was het perceel bedolven onder groot en klein huisvuil. Dat wordt sinds jaar en dag vanaf de brug naar beneden gekieperd. De organisatie haalde het afval weg, recupereerde de oude kersen- en notenbomen die de volkstuinders hadden achtergelaten, plantte jonge struiken en bomen, legde een vijvertje aan, bouwde een amfitheatertje en een droog toilet, plaatste bijenkorven en installeerde een tank om het regenwater op te vangen. Waterleiding en elektriciteit zijn er immers niet op het talud. De ini­tiatiefnemers kregen van de Koning Boudewijnstichting een kleine tienduizend euro voor de aanleg.

Toen de basis gelegd was, droeg Le Début des Haricots de tuin over aan vrijwilligers uit de buurt, die samen de feitelijke vereniging Collectieve Tuin Thurn & Taxis vormen. De vaste kern bestaat uit zeven, acht mannen en vrouwen van heel diverse origine. Meestal hebben ze zelf geen tuin. Een van hen is Aline Rigaux, die vooral vanwege de groepssfeer meewerkt en die, ook nu ze verhuisd is naar Ganshoren, regelmatig onder de Jubelfeestbrug in de aarde zit te wroeten.

Eens per maand komt de groep bijeen voor een zondagse brunch, in de tuin of bij iemand thuis. "Dan beslissen we samen wat we gaan zaaien en planten en worden de taken verdeeld. Niemand heeft hier een eigen perk of groentebed. De oogst wordt onder iedereen verdeeld," zegt Abdel. Hij is de grote trekker van de groep, een sympathieke elektricien die, sinds hij arbeidsongeschikt is, elke dag in de tuin te vinden is. Voor hem is werken in de hof geen corvee. "Ik doe het uit liefde. Het doet me denken aan mijn jeugd in Marokko: daar waren ook bijenkorven."

Abdel weet ongeveer alles over elke boom en elke struik in de tuin. En dat zijn er veel, zo blijkt tijdens de rondleiding. Vooral bessenstruiken en fruitbomen, van kweeperen en pruimen over appels en peren tot perziken en vijgen. Tegen de muur groeien kiwi's en wijnranken. Dichter bij de grond moeten binnenkort frambozen, aardbeien, rabarber en broccoli verschijnen. De boontjes, erwtjes en uien zijn al gezaaid, de overige groenteperken zijn zaaiklaar gemaakt. De olijfboom en andere mediterrane planten staan nog in de serre. Helemaal achteraan is er een nieuwe kippenren. Vier kippen en een haan doen binnenkort hun intrede op het hof.

Alles floreert hier. De tuin ligt dan ook op het zuidoosten, beschut achter een hoge muur. Abdel was zelfs begonnen aan een heuse wijngaard op de flank, met terrassen, maar dat bleek een te zware klus.

Soms, als het te nat is, zit de tuin vol slakken, die de planten opeten. En er is ook de ontembare Japanse duizendknoop, die alles dreigt te overwoekeren. Maar de tuiniers weigeren chemische verdelgers te gebruiken.

Een ander probleem blijft het sluikstorten. Vorig jaar nog werd met vrijwilligers en de hulp van de Stad Brussel veertig ton vuilnis onder de brug geraapt. Nu is de tuin schoon, maar het mooie vergezicht op Thurn & Taxis en de Noordwijk wordt enigszins ontsierd door de vieze matrassen, afgedankte fauteuils en jerrycans die op het tussenliggende braakland zijn achtergelaten.

Toch laten de tuiniers, de occasio­nele helpers en de andere gebruikers van de tuin zich niet afschrikken. Als het mooi weer is, zit er steevast een kringetje oudere mannen samen in het zonnetje. "Gelijk hebben ze," zegt Abdel. "Een tuin is niet alleen om in te werken, maar ook om van te genieten."

Open dagen op 9 en 10 april