Silvia Hatzl: 'Niet vervuilen door mijn kunst'

"Natuurlijke materialen gebruiken. Voor mij is het een conditio sine qua non. Het afval wil ik bij elkaar kunnen vegen en op de composthoop kieperen. Omdat ik geen zin heb om te vervuilen door mijn kunst." Maak kennis met Silvia Hatzl, ecologische kunstenares.

S ilvia Hatzl is een Duitse kunstenares, die zich Brussel eigen heeft gemaakt. Haar creaties zijn wat ze zijn, maar lijken tegelijkertijd niet wat ze zijn. Illusie binnen de realiteit. De uitstraling is theatraal en lijkt wel van vervlogen eeuwen.

Het wordt me al onmiddellijk duidelijk, wanneer ik een metershoge sculptuur zie, die het midden houdt tussen een uitdijende rotsblok en een Japans gewaad. De materie oogt van dichtbij als steen, in werkelijkheid is het papier. "Mijn ervaring met decorontwerp en het vervaardigen van theaterkostuums heeft me als artiest beïnvloed, zeker. Ik heb daar de techniciteit onder de knie gekregen, geleerd uit twee keer niets een patroon te maken, met onconventionele stoffen te werken. Een illusie te creëren van veraf. Maar van dat laatste hield ik niet. Ik wil niet fout zijn in de dingen die ik doe: mij boeit het iets te creëren dat zowel van dichtbij - door de zin voor detail - als van veraf visueel volwaardig is."

Dat heeft Hatzl zeker gedaan met wat je misschien wel haar doorbraakcreatie kunt noemen. Het decor en de kostumering voor Gradiva van het Brusselse dansgezelschap Moussoux-Bonté. Bekroond met de Océ Prijs voor Podiumkunsten.
"Met hen samenwerken was een voorrecht. Werken in wederzijds respect voor elkaars creativiteit. Terwijl ik in drie jaren Muntschouwburg alles bij elkaar beschouwd enkel werd gerespecteerd voor mijn technisch kunnen. De verwondering van de dans kwam in Gradiva van Nicole Moussoux en regisseur Patrick Bonté. Die van de aankleding kwam van mij. De ene keer leek Moussoux wel een klein meisje, de andere keer een diva. Groot in uitstraling, groot in lengte."

De papieren sculptuur in het atelier is een restant van een tentoonstelling die Hatzl onlangs in Londen heeft gehouden. In de galerij van Ian Rosenfeld. In symbiose met het klankenspel van de Brusselse geluidsingenieur en musicus Raymond Delepierre. "Het was het resultaat van de ene deur die de andere opent. En de open deur die het, jaren geleden, allemaal mogelijk heeft gemaakt, is die van Galerie Faider, hier in Brussel. Munchen, Wurtzburg, Hamburg, Magdenburg, Halle, Leipzig en Londen zijn gevolgd."

Brussel-Parijs-Brussel
Erkenning in je geboorteland, voor wat je in het buitenland beetje bij beetje hebt opgebouwd. Ook de weg is mooi geweest, maar hard. "Na mijn kunststudies in Duitsland ben ik, midden de jaren 1980, naar Brussel vertrokken, op mijn dooie eentje. Om te studeren aan La Cambre, l'Ecole Nationale Supérieure des Arts Visuels en l'Ecole des Arts du Cirque. Gelukkig werd ik toen goed opgevangen door een kunstenares, bevriend met mijn vader. Ik heb in die periode ook Frans geleerd, Parijs wenkte. Aan de Sorbonne heb ik decorontwerp gestudeerd."

"Parijs was overleven, maar tegelijkertijd opwindend. Steeds krap behuisd, amper of geen geld voor eten of verwarming. Om me overdag te verwarmen, zocht ik toevlucht in de bibliotheek. Ik ben er ook meer dan eens vreemd aangekeken op mijn Duitse afkomst. Sale boche! En tegelijkertijd mocht ik op tijd en stond genieten van opulentie, werd ik mee op restaurant genomen door kennissen van mijn Joodse vriendenkring in Brussel. Joodse mensen die me nooit hebben aangesproken op mijn afkomst, in tegenstelling tot sommige Parijzenaars."

"Na drie jaar ben ik teruggekeerd naar Brussel. Mijn studies had ik achter de rug, de liefde wenkte. Aanvankelijk trachtte ik kleine dingen te doen voor theater, presenteerde ik kledingcollecties in een vitrine van de Sint-Hubertusgalerij. Voor klanten die erop afkwamen, werkte ik op bestelling. Vooral bruidsjurken, waarin ik me helemaal kon uitleven omdat ze toch maar een keer worden gedragen. Het was gokken op verschillende paarden om rond te komen. Ondertussen is alles in een stroomversnelling terecht gekomen, maar de vitrine huur ik nog steeds. Om mijn werk te presenteren, om de drie maanden. Installaties, kleding en live performance."

"Ik heb in Brussel snel werk gevonden in de Muntschouwburg. Hoe boeiend het ook was, hoezeer ik ook waardering kreeg voor mijn werk, toch voelde ik na verloop van tijd de nood om mijn talent als styliste en kunstenares te verkennen. In de Munt was het nooit mijn creatie die de mensen op scène zagen, steeds die van een ander. Mijn taak bestond erin een scenograaf in het buitenland op te zoeken, zijn creatie eigen te maken en ze vervolgens in het groot op scène te brengen. Technisch werk dus en dat volstond niet voor mij."

Cultuurschok
Hatzl doet me haar verhaal in haar atelier in de Oude Veeartsenijschool in Anderlecht. Hoewel, atelier? Menig Brusselaar zou in de witte ruimte met hoge plafonds en grote ramen die uitzicht bieden op bomenpracht, een droomappartement zien. Alles waar mijn oog op valt, ademt kunst uit. Tot zelfs een oud olievat, met daarop een indrukwekkend mes. "Ik zit hier nu drie jaar, heb hier inderdaad het groot lot gewonnen. In de lente kan ik genieten van de opbloeiende natuur. In de winter, wanneer ik me te slapen leg, van het zwerk door de kale takken heen. Als ik midden in een creatief proces ben, kan het best wel eens gebeuren dat ik hier een hele week blijf. Op dergelijke dagen ga ik zo hard op in mijn werk, dat ik soms zelfs vergeet eten te halen. Thuis hebben ze daar gelukkig begrip voor. Al is begrip een groot woord. Als ik echt bezig ben, ben ik min of meer ongenietbaar. Het weerzien achteraf is dan des te aangenamer."

Aangenaam, in veel opzichten, dat vindt Hatzl ook van het leven in Brussel. "Ik ben opgegroeid in Beieren, in het zuiden van Duitsland. In een dorp, te midden van de natuur, ver van alles wat stad is. De eerste keer dat ik een Afrikaan in levende lijve heb gezien, was toen ik hier voet aan grond zette. Brussel was voor mij een onvoorstelbare cultuurschok. Niet alleen door het multiculturele aspect van de stad. Ik die als Duitse netheid tot in de puntjes gewend was, gestrengheid en het respecteren van regeltjes, kwam plots terecht in een compleet andere wereld. Alles was vuil: de trottoirs, de parken, links en rechts werden zomaar dingen op straat gegooid. Ik kon er kop noch staart aan krijgen. Maar ik was ook jong, tegelijkertijd gaf het me een enorm gevoel van vrijheid."

"Ik heb in België ook geleerd om gematigder te zijn. Ik ben cooler geworden en wind me niet meer zo gemakkelijk op. Brussel is echt wel een stad waar ik van hou. Een wirwar van verborgen hoekjes, met enorm veel mogelijkheden voor wie initiatief neemt. Van niets kan men iets maken. En al die kleine kunstinitiatieven die je links en rechts uit de grond ziet schieten op de meest waanzinnige plekken. Twintig zitjes en je gaat er vol tegenaan. Prachtig. Dat biedt vrijheid, mogelijkheden. Het is een beetje zoals Berlijn vlak na de val van de Muur, toen daar nog een zekere wetteloosheid bestond."

Meer werk van Sylvia Hatzl op www.sylviahatzl.com