Slachtoffer van seksuele intimidatie? 'Klacht indienen kan naar laatste puzzelstuk leiden'

Slachtoffer worden van seksueel grensoverschrijdend gedrag in de openbare ruimte en niet weten waar u in nood of achteraf terechtkan: het overkwam Jana*, een BRUZZ-redactrice, en zij is allesbehalve een alleenstaand geval. Cijfers leren dat ongeveer 86 procent van de Brusselse vrouwen al te maken kreeg met seksuele intimidatie, maar wat kan u doen als het u overkomt?

Het is zaterdagmiddag wanneer Jana* op weg is naar de Ikea in Anderlecht. Ze neemt tram 4 richting Stalle en stapt uit in het Zuidstation om een bus te halen. “Bij het uitstappen knijpt een man plots in mijn beide billen”, getuigt Jana. “Mijn eerste reflex was om zijn handen van mijn billen weg te slaan en heel luid ‘ieuw’ te roepen.”

Op dat moment was Jana al uitgestapt en sloten de deuren achter haar, waarna de tram wegrijdt. “Ik bleef in shock op het perron staan terwijl ik probeerde te verwerken wat er net was gebeurd. Verschillende vragen kwamen in mij op: heeft die man dat wel echt met kwaad opzet gedaan? Heb ik goed gereageerd? Tegen wie moet ik dit vertellen?”

's Anderendaags beseft ze dat ze te maken kreeg met grensoverschrijdend seksueel gedrag en wil ze een melding doen bij vervoersmaatschappij MIVB. “Ik bel naar het telefoonnummer 1707, omdat ik op hun website las dat ik daar een melding kon doen van verdacht gedrag op het MIVB-net, maar dat leverde niets op”, klinkt het.

“Nadat ik de moed had gevonden om te vertellen wat er gebeurd was, reageerde de man aan de telefoon erg ongevoelig: ‘Sorry mevrouw, je moet hier niet zijn, je moet dit melden op onze website’, zei hij. Ik voelde mij helemaal niet geholpen.”

Navraag bij de MIVB leert dat het telefoonnummer in het leven is geroepen na de terreuraanslagen in Maalbeek en dat het bedoeld is om verdachte voorwerpen of gedragingen te melden. “Daar hoort seksueel grensoverschrijdend gedrag niet bij”, vertelt woordvoerder Guy Sablon. “Maar, het kan zeker niet de bedoeling zijn dat onze medewerker hier zo op reageert. Dit is absoluut geen goed antwoord. Wij zullen hier dan ook een onderzoek naar starten”, klinkt het.

Op het internet zocht Jana naar allerlei manieren om te weten hoe ze hiermee geholpen kon worden. "Maar, ik botste op veel muren. Er zijn wel eindeloos veel hulpmiddelen en apps die tips geven voor iemand die te maken krijgt met seksueel geweld, maar dat veroorzaakte bij mij alleen maar meer verwarring."

Delegeren, bevelen en documenteren

Jana’s verhaal is geen uitzondering. Zeker 86 procent van de Brusselse vrouwen heeft ooit al te maken gekregen met seksuele intimidatie. Dat blijkt uit een onderzoek van gewestelijk agentschap Equal.Brussels. Meer nog: volgens vzw 'Blijf van mijn Lijf' is over heel België 98 procent van de vrouwen ooit het slachtoffer geweest van seksuele intimidatie op openbare plaatsen.

En omdat er nog steeds veel onduidelijkheid is over hoe precies te handelen, zetten we de voornaamste adviezen nog even op een rijtje.

Volgens de 'Blijf van mijn Lijf' kan u in de eerste plaats terugvallen op de drie D’s: delegate, direct en document, of in het Nederlands: delegeren, bevelen en documenteren.

Delegeren doet u door de persoon naast u te vragen om in te grijpen. Op het MIVB-net kan dat ook een autoriteitspositie zijn, zoals een stationsmedewerker of een veiligheidsagent. Bevelen kan u door de intimideerder rechtstreeks aan te spreken, maar doe dit alleen als u zich daar veilig bij voelt. Tot slot documenteren: als u zich veilig voelt, dan kan u fotograferen of filmen wat er gebeurt of een omstaander vragen om dit te doen.

Als u getuige bent, dan komen daar nog eens twee D’s bij: distract en dialogue, of afleiden en dialogeren. Afleiden doet u door zich direct te richten tot de persoon die wordt lastiggevallen, op een subtiele manier. Doe alsof u een vriend bent of stel voor om een stuk mee te wandelen. Door vervolgens in dialoog te gaan stelt u het slachtoffer gerust en bevestigt u dat het gedrag onjuist was.

Hulpdiensten

Als deze hulpmiddelen niets of weinig hebben opgeleverd, belt u de hulpdiensten. “Het is belangrijk om onmiddellijk de hulpdiensten te verwittigen op 112 of 101, een beschrijving te geven van de feiten, de persoon en de locatie”, vertelt Christophe Servais, woordvoerder van de politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene.

Guy Sablon, woordvoerder van de MIVB, benadrukt dat dit een belangrijke stap is. “Velen denken dat de politie verwittigen of een klacht indienen geen nut heeft, maar niets is minder waar. Het kan het laatste puzzelstukje zijn in een dossier of het kan feiten aan elkaar linken als de dader dit regelmatig doet”, klinkt het. “Bovendien kunnen wij dan de camerabeelden opvragen. Na een maand worden de beelden verwijderd, dus hoe sneller iemand die belaagd is klacht indient, hoe beter.”

Ook handig is de applicatie ‘112 BE’, want daar heeft u de optie om de ziekenwagen, de brandweer of de politie te contacteren. Als u via de applicatie belt, dan hebben de hulpdiensten al meteen uw locatie voorhanden. “Als u bijvoorbeeld schrik heeft om telefonisch iets uit te spreken, dan kunnen de hulpdiensten via de applicatie ook meeluisteren naar wat er bij u gebeurt”, zegt Sablon.

Als u zich in een bus, metro, tram of MIVB-station bevindt, dan zijn er ook noodknoppen die u kan indrukken. “In elke bus, tram of metro zijn die aanwezig en die brengt een passagier in contact met de chauffeur, die op zijn beurt een team veiligheidsagenten kan oproepen”, zegt Sablon. “In de metro kan u zelfs rechtstreeks praten met de chauffeur via zo ’n noodknop. Op de perrons vindt u ze ook.”

Als u de trein neemt of zich in een NMBS-station bevindt, dan kan u bellen naar 0800 30 230.

Nazorg

Als u slachtoffer bent van seksueel grensoverschrijdend gedrag en hulp of begeleiding nodig heeft, dan kan u ook in een Zorgcentrum na Seksueel Geweld terecht om klacht neer te leggen bij de politie. Speciaal opgeleide zedeninspecteurs komen naar het Zorgcentrum als u beslist klacht neer te leggen.

“Hiervoor hebben we de EVA-cel, die is opgericht om slachtoffers beter te helpen. Dit heeft een erg positief effect in de zin dat de aanpak van het probleem steeds professioneler verloopt en steeds betere opvang van de slachtoffers kan garanderen”, zegt Christophe Servais van de politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene.

Het biedt verder gratis medische verzorging, psychologische ondersteuning en verdere nazorg. In Brussel bevindt het Zorgcentrum na Seksueel Geweld zich in de Hoogstraat, in het UMC Sint-Pieter.

Als u niet zeker bent welke stappen u moet ondernemen, kan u ook bellen naar het gratis nummer 1712, waar een medewerker een luisterend oor zal bieden, advies zal geven en zo nodig zal doorverwijzen.

*Jana is een fictieve naam. Haar identiteit is bij de hoofdredactie bekend