Sociale samenhang op kindermaat

De Chiro is de grootste geüniformeerde jeugdbende van België. En het ledenaantal stijgt jaar na jaar. Maar vertaalt dat succes zich ook naar de Chiro's in de binnenstad?

Chiro Sint-Anneke uit Koekelberg blaast zaterdag na de middag verzamelen op de speelplaats van gemeenteschool De Kadeekes, in de schaduw van de basiliek. De leiding probeert het dertigtal opgedaagde pagadders in bedwang te houden voor de traditionele sluiting. Op het eerste gezicht is dit een tafereel dat zich wekelijks onder bijna elke Vlaamse kerktoren afspeelt. Maar er zijn verschillen: voor de sluiting dagen opvallend weinig ouders op, en de leden van Chiro Sint-Anneke zijn afkomstig van alle continenten.

"Het is niet vanzelfsprekend om als Nederlandstalige Chiro een afdeling in Koekelberg uit te bouwen," zegt hoofdleider Jan Brumagne. "Het aantal anderstalige kinderen is enorm groot. Ik schat dat maar twintig procent van onze leden een Nederlandstalige ouder heeft. De meesten gaan wel naar een Nederlandstalige school, maar dat lost niet alles op. In de meeste gevallen is Frans de moedertaal. Soms verliezen we daar leden door, kinderen en gezinnen voor wie de taalbarrière te groot is."

Volgens collega-leider Beyen Aouadi zit er ook een positieve kant aan het grote aantal anderstaligen: "Zo hebben we hier een jongen die van huis uit Franstalig is en in het Frans naar school gaat, maar dankzij de Chiro leert hij toch Nederlands. Er zijn ook Franstalige ouders die Nederlandse les volgen om alles beter te kunnen volgen. Het draait niet alleen om spelen, er komt ook opvoeding bij kijken."

Het beeld van de Chiro die zijn leiding en leden onder de kerktoren rekruteert, klopt niet bij Sint-Anneke. "Er komt maar één leider uit Koekelberg," zegt hoofdleider Brumagne. "En die verhuist dan nog binnen enkele maanden. De rest komt uit Laken, Dilbeek, Sint-Jans-Molenbeek, Brussel-stad... Van overal behalve Koekelberg, eigenlijk. Hetzelfde geldt voor onze leden: die komen ook uit alle hoeken van de stad. Buiten Chiro Jijippeke in Molenbeek is er weinig aanbod in het centrum."

De Chiro is sterk geworteld in de katholieke parochies. Zo ook in Koekelberg, waar de afdeling genoemd is naar de parochie van Sint-Anna. "Vandaag speelt dat veel minder," zegt Brumagne. "Je hoort nog weleens Christus-Koning, zoals in het sluitingslied, maar dat is voor het grootste deel traditie. Ik denk ook dat veel leden daar niet erg veel van begrijpen (lacht). Met die christelijke oorsprong en traditie hebben we in elk geval nooit problemen gehad."

Geen crèche
Het concept van de Chiro, 'Samen spelen', is bij veel Koekelbergenaars onbekend. Het cliché van 'goedkope crèche' heeft hier een grond van waarheid. "Er is relatief weinig contact met de ouders," zegt leidster Sarah El Jari. "Als we bijvoorbeeld een spaghettislag organiseren, dan komen daar vooral de ouders van de leiding op af. Tot nu toe hebben we nog geen speciale pogingen gedaan om die mensen te lokken, maar voor volgend jaar zitten er wel een paar dingen in de pijplijn."

Een ander gebied waarop je dit ziet, is de 'loyaliteit' van de leden. "Op een gemiddelde vergadering komen ongeveer dertig leden af. Op kamp zijn we met een vijftigtal. Dat is niet zo veel, maar het heeft zijn voordelen. De takken zijn veel meer met elkaar bezig, in andere Chiro's zijn die veel meer op zichzelf gericht. Bij ons is er een heel familiaal gevoel. Je hebt wel nogal wat verloop. Je weet nauwelijks op voorhand wie er zal opdagen. Het kan dat je groep van de ene week op de andere helemaal anders samengesteld is."

Koekelberg en omstreken is sociaal niet het gemakkelijkste gebied voor een jeugdbeweging. "Je ziet veel armoede," zegt leider Kevin Llamas Bravo. "Veel kinderen laten verstek gaan als er betaald moet worden voor een weekend of activiteit. Veel ouders durven daar ook niet over te spreken. We bieden wel een sociaal tarief aan, maar het blijft een grote stap om dat aan te vragen. Zo hebben we een familie waarvan we denken dat ze alles maar moeilijk kunnen betalen, maar dat toch blijven doen."

Toekomst
Hoewel Chiro Sint-Anneke zijn opening en sluiting houdt op de speelplaats van De Kadeekes, liggen de lokalen in de gebouwen van de Hogeschool-Universiteit Brussel (HUB) in de Vrijheidslaan. Maar de toekomst daar is onzeker, zegt Erik Nerinckx, voorzitter van de vzw Chirolokalen Koekelberg. "Ons contract loopt nog tot de zomer van 2012. We bekijken nu onze opties voor daarna. Koekelberg is een kleine gemeente, dus veel uitwijkmogelijkheden zijn er niet. Er zijn al gesprekken geweest met de gemeente en met de Vlaamse Gemeenschapscommissie, en die stemmen ons positief. Maar zo'n dossier is een puzzel, waarvan er, voor je het weet, een stuk ontbreekt. We hopen dat er snel duidelijkheid komt over wat de bestemming en wie de nieuwe eigenaar wordt van de gebouwen en terreinen van de HUB, zodat we echt aan de slag kunnen."

De toekomst van de lokalen is niet de enige zorg van de Koekelbergse Chiro. Chirojeugd Vlaanderen telt steeds meer leden, en toch is het niet allemaal rozengeur en maneschijn. Bij de oudere takken daalt het engagement. Zijn de Chiro's in het centrum van Brussel gedoemd, of zal het zo'n vaart niet lopen? "Dat hangt er vooral van af of we nog leiding vinden," zegt Brumagne. "Kinderen, en dus leden, vinden we altijd wel. Het probleem ligt in gemotiveerde jongeren vinden die leiding willen geven aan die kinderen. We zijn nu nog met veertien leiders, maar zodra er daar een paar van wegvallen, wordt het harder werken voor de rest."