Søren Hansen, van het Scandinavische platteland naar de hoofdstad van Europa

“Ik heb moeten leren van Brussel te houden. Met als belangrijkste les: blijf open en vriendelijk, dan is de stad ook goed voor jou. Nooit gedacht dat ik ooit zo over Brussel zou praten, toen we hier negen jaar geleden kwamen wonen. Zozeer had ik het gevoel in een bananenrepubliek terechtgekomen te zijn.” Søren Hansen is een Deense cultuurhistoricus en huisvader.

D e eerste kennismaking was een schok, maar toch was naar Brussel komen een weloverwogen keuze voor Søren en zijn Yvonne. "Ik ben opgegroeid in een dorpje aan de rand van Sønderborg, een stadje in Zuid-Jutland. Dat is dicht bij de Deens-Duitse grens, min of meer tweetalig gebied. Ik heb er een onbezorgde jeugd gesleten. Het platteland is rustig en veilig. Voetballen en in de zomer luieren aan het strand. Mogelijk zijn toen al de kiemen ontstaan van de drang naar het buitenland. Vanop het strand kon ik Duitsland zien. Zo naar de 'andere kant' kijken, enorm boeiend."

"Mijn vrouw, die ik tijdens mijn studies in Odense - de stad van Hans Christian Andersen - heb leren kennen, voelde dezelfde microbe kriebelen. Biedt de kans zich aan, dan trekken we naar het buitenland. Toen het echter zover was - Yvonne kreeg een voorstel om voor de Europese instellingen te werken - lagen de kaarten echter enigszins anders. We hadden inmiddels een dochtertje van drie en een zoontje van enkele maanden en ikzelf was een carrière in Denemarken aan het uitbouwen. Toch hebben we besloten het erop te wagen: lukt het, zoveel te beter, zo niet kunnen we nog altijd terugkeren. En kijk, we zitten hier nog altijd. Mijn vrouw werkt nog steeds bij de Europese instellingen, ikzelf ben bezig met een proefschrift voor het Instituut voor Scandinavistiek in Amsterdam. Over hoe Denemarken omging met vreemdelingen in de loop van de geschiedenis."

Zwart geld
Hier, dat is een gezellig rijhuis in Oudergem, in een zijstraat van de Vorstlaan, vlak bij metrostation Hermann-Debroux. "We hebben van het begin bewust gekozen voor een rustige gemeente, een groene gemeente. Maar van een leien dakje is het niet gelopen. Omzeggens niets kende ik van Brussel toen we hier aankwamen. Met de naïeve illusie: 'De hoofdstad van Europa, dat kan toch niet zo moeilijk zijn'. Maar dat draaide heel anders uit, het was echt wel wennen. Aan de taal, aan de manier waarop de Belgische maatschappij is georganiseerd. Het is hier veel ingewikkelder dan de Deense. Wat me bijvoorbeeld onmiddellijk opviel, was dat zoveel mensen cash betaalden, terwijl in Denemarken iedereen dat al lang met zijn kaart deed. 'Wat is hier aan de hand?', dacht ik, 'is dat allemaal zwart geld?' Toen we onze eerste huur betaalden aan het agentschap, was dat ook handje contantje, zonder factuur."

"Het was nu niet zo dat ik tegen een onbeklimbare berg moest opkijken, maar wat het zo moeilijk maakte, was de som van kleine dingen die anders waren dan in Denemarken. Ik had ook nog eens kleine kinderen in huis, wat het allemaal nog wat stresserender maakte."

"Maar ondertussen heb ik het hier echt wel naar mijn zin. Zeker de mentaliteit van leven en laten leven spreekt me aan. Soms hebben we gedacht: 'Waarom niet naar de Rand verhuizen?'. Maar daar is de sociale controle toch groter. Alles moet daar netjes zijn, alles moet binnen het geheel passen. Dat was ook zo in Denemarken, iets wat ik als verstikkend ervoer. Neen, geef mij maar de stad, ik ben genoeg op het platteland geweest".

Stad leren beheersen
Hansen vertelt het me allemaal in het Nederlands. Niet vlekkeloos - hij heeft een accent - maar wel keurig.

"Nederlands leren is vlot gegaan, mede omdat Yvonne familie in Nederland heeft wonen. Mijn Frans daarentegen is nog steeds schabouwelijk. Niet dat ik niet geprobeerd heb. Ik heb verschillende cursussen gevolgd, maar als je het niet geregeld spreekt, dan zijn die lessen eigenlijk nutteloos. Hier thuis spreken we Deens, kwestie van de binding met onze roots te behouden. Maar soms, als het over school gaat, of over moeilijke dingen, leggen onze kinderen het liever in het Nederlands uit. Alberte en Jonathan zijn dan ook halve Belgen. Zeker Jonathan, hij spreekt zelfs Deens met een Vlaams accent. Schattig toch?"

"Ze gaan beiden naar het Nederlandstalig onderwijs. Jonathan hier nog steeds op het Lutgardiscollege in de basisschool, Alberte hebben we dit schooljaar ingeschreven in Sint-Jan-Berchmans. Omdat ze andere lucht wilde opsnuiven. Alweer een aanpassing. Alberte komt al geregeld op haar eentje van school naar huis. Voor ons was dat een drempel om te overwinnen. Maar ze doet dat goed, ze heeft echt wel snel de smaak te pakken gekregen. Na een paar keer was het al van: 'Mama, je hoeft niet meer mee te gaan'."

De stad beheersen, het is ook iets dat Hansen nog moet leren.

"Oudergem ken ik goed, hier speelt ons leven zich af. Maar de rest van Brussel ken ik nog niet genoeg naar mijn zin. Zo heb ik nog maar net de Marollen ontdekt. Ik wist dat ze daar waren, ik had er al veel over gehoord, maar ik was er nog nooit geweest. Nu dus wel, ik wou het even gaan checken omdat Albertes nieuwe school vlak in de buurt ligt. Heel boeiend, met die rommelmarkt, de cafeetjes, de kleurrijke straatjes met al die winkeltjes."

"Wat ik ook al geleerd heb, is dat Brussel een lappendeken is van veel 'eilandjes'. Het ligt allemaal heel verspreid. En je moet dan ook nog eens weten hoe je ergens moet geraken. Het fascineert me, maar tegelijkertijd vind ik het allemaal een beetje verwarrend. Wat me al wel geregeld is overkomen, is dat ik verdwaald geraak en dan plotseling een mooi pleintje zie, of een mooi park. Waarom ken ik dat niet, denk ik dan, ik heb daar nooit over gehoord of gelezen? Echt Brussel ontdekken zal voor later zijn, denk ik, als de kinderen het huis uit zijn. Misschien dat we dan ook wel naar het centrum verhuizen. Om een beetje dichter bij alles te zijn. Oudergem is de rand van de stad hé. Mooi en goed om met kinderen te leven, maar veel minder sfeerrijk dan het centrum. We zullen wel zien."

"Vroeger, toen de kinderen nog klein waren, gingen we ook regelmatig terug naar Denemarken. Nu doen we dat nog slechts twee keer per jaar. Dat is echt vakantie voor hen, ze kunnen dan ravotten met de neven en nichtjes, maar hun thuis is wel degelijk hier."

"Voor mij is het steeds weer een merkwaardige ervaring dat ik me er minder Deens voel dan als ik hier in Brussel ben. Wellicht omdat ik hier met meer verschillende culturen wordt geconfronteerd, en ook omdat ik in Denemarken niet altijd meer mee ben met de plaatselijke actualiteit."

Een beetje ernst
In België volgt Hansen het nieuws wel op de voet.

"Alhoewel, dat gehannes van de politici begint toch wel mijn strot uit te komen. Dat gezever over B-H-V, Vlaanderen, Wallonië. Hetzelfde verhaal dat nu al bijna vier jaar aansleept. In het begin vond ik het wel boeiend, grappig zelfs, maar nu denk ik: 'Komaan jongens, een beetje ernst alsjeblieft!' Vreemd, zeer vreemd, die Belgische politiek, ik heb er zelfs al enkele artikels over geschreven in de Deense pers. In mijn ogen is het alsof niemand over België denkt, wel over Vlaanderen en Wallonië. En dan nog een paar mensen die over Brussel denken."

"Veel mensen hebben me in Denemarken al gevraagd: 'Wat gebeurt er daar in België toch met de politiek?'. Soms krijg ik het uitgelegd, meestal niet. Van Brussel denken ze dat de hoofdstad van Europa wel een rijke, mooie stad moet zijn. Rijk? Vijfentwintig procent van de Brusselaars leeft in armoede. Het is maar een van de vele problemen."

"Elkaars hoofd inkloppen gebeurt gelukkig niet. De Belgen zijn vreedzame mensen. Soms denk ik dan ook dat de problemen veel meer van de politici komen dan van de bevolking zelf. De politici hebben zichzelf ook in een hoekje gemanoeuvreerd, ze hebben amper mogelijkheden om een andere richting in te slaan zonder gezichtsverlies. Jammer voor België, want door die spijtige patstelling is er geen ruimte om het land echt te regeren en begint de overheidsschuld opnieuw onrustwekkend op te lopen."