Souto de Moura tekent crematorium Evere

Het langverwachte project voor een tweede Brussels crematorium in Evere zit eindelijk op de rails. Een van de architecten van het nieuwe crematorium is niemand minder dan de gerenommeerde Portugese architect Edouardo Souto de Moura.

Het nieuwe crematorium is nodig omdat de bestaande installatie in Ukkel (gebouwd in 1935) overbevraagd is. Volgens de laatste cijfers wordt 70 procent van de overlijdens in Brussel gevolgd door een crematie. Bovendien is het bestaande crematorium moeilijk bereikbaar vanuit het noorden van het gewest.

Het project kost goed 4 miljoen euro en moet tegen 2017 verrijzen langs de Jules Bordetlaan, op de gemeentelijke begraafplaats van Evere. De Portugees Souto de Moura kwam samen met de jonge Belgische architect Jean-Christophe Mathen als winnaar uit een architectuurwedstrijd met meer dan veertig inzendingen.

Souto de Moura werd in 2011 bedacht met de Pritzker Prize, zeg maar de Nobelprijs voor Architectuur. In ons land tekende hij eerder ook al voor het ontwerp van een crematorium in Kortrijk. De twee ontwerpen blinken uit in soberheid en worden gekenmerkt door blinde muren en strakke lijnen.

Uw tweede project in België en meteen ook het tweede crematorium. Wat spreekt u daarbij zo aan?
Edouardo Souto de Moura: “Het boeiende is dat er geen geijkte formule voor bestaat. Als je een huis of een school ontwerpt, is er een vaste opeenvolging van functies en ruimtes die je al of niet moet respecteren. Voor een crematorium bestaat dat nog niet en kan je als architect nadenken over de essentie. Die laboratoriumfunctie trekt me enorm aan. Anderzijds is er wel de verleiding om je te laten inspireren door kerken, of tempels, maar daar moet je aan weerstaan.”

Zijn er dan geen voorbeelden of invloeden voor dit project?
Souto de Moura: “Er zijn altijd indirecte invloeden. In dit geval was dat onder meer het werk van de Duitse architect Ludwig Mies van der Rohe, vooral zijn villa’s. Ook de typische woning met patio die we terugvinden in Noord-Afrika. Die woningen zijn ontstaan uit een introspectieve cultuur en dat past goed bij een crematorium.”

Kan de juiste architectuur mensen helpen in hun rouwproces?
Souto de Moura: “Dat is de bedoeling, maar daar mag je als architect niet te veel aan denken. Een schrijver mag ook niet schrijven met de gedachte dat hij grote Kunst aan het maken is. Het sublieme moet de meerwaarde zijn van bijna mechanische handelingen. Ontwerpen is zoals ademhalen voor een architect.”
“Een crematorium moet reflectie toelaten over leven en dood, maar mag geen mystieke plek zijn want het is geen religieus gebouw. Het moet sereen zijn zodat mensen hun overleden naasten kunnen eren en het leven herontdekken.”