Spookstation Brussel-West: veel boefjes, amper treinen

Vijf jaar na de feestelijke opening begint Brussel-West meer en meer op een spookstation te lijken. Terwijl het treinstation druk bezocht wordt door hangjongeren en boefjes, laten de reizigers het afweten. Het steeds magerder treinaanbod en de verloedering op de perrons helpen de zaken niet vooruit.

W oensdagochtend 7.30 uur, spitsuur aan het Weststation, een knooppunt van openbaar vervoer waar de grote metrolijnen elkaar kruisen, trams en bussen van de MIVB stoppen en waar ook De Lijn passeert. Binnen in het gebouw is het een drukte van belang. Dat wil zeggen: in het metrogedeelte van het station. Achterin ligt sinds vijf jaar ook een treinstation, maar dat laat iedereen links liggen.

Het glas van de toegangsdeur is stuk. In de grote, sombere hal zijn geen reizigers te bekennen. Wel hangt er een dertigtal jongeren rond. Ze roken, lachen en schreeuwen, vechten hun ruzies uit. Het rode kastje met de waterkraan staat open. Op de grond liggen grote plassen water waarin peuken, lege zakjes chips en blikjes drijven. Aan het plafond hangt een klein scherm met de vertrekuren van de treinen. Om dertien minuten voor het uur is er altijd een trein naar Brussel-Zuid, die soms doorrijdt tot in Aalst. Om dertien over gaat de trein naar Jette, Opwijk en Dendermonde.

Lage bezetting
De twee perrons liggen een verdieping lager en zijn verlaten. De vuilnisbakken puilen uit. Erg genoeglijk is het er niet. Het is nog donker, muisstil en koud. Ook in de schuilhuisjes vind je geen beschutting voor de gure wind. De glazen wanden van de hokjes zijn verdwenen, alleen het metalen skelet staat nog overeind, op de grond liggen stukjes glas.

Informatie over de vertrekuren is op de perrons niet te vinden. Ook de tijd valt niet te achterhalen. Beide stationsklokken staan al een paar weken stil, precies op twaalf uur. Voor de trein van 07.47 uur komt uiteindelijk niemand opdagen. Wel stapt een dertigtal gehaaste Vlaamse pendelaars af. In de trein van 08.13 stapt niemand uit of in.

Woensdagmiddag dan. Een tiental mensen wachten op de trein van 12.13 uur. Onder hen een jonge vrouw uit Opwijk. Vroeger kwam ze hier regelmatig, nu de treinuren veranderd zijn, nog slechts af en toe. “Veel volk is hier nooit. Het lijkt of niemand dit station kent,” zegt ze. Hetzelfde verhaal bij twee studenten van de Erasmushogeschool. Steeds vaker lopen ze naar het Zuidstation. “Van Brussel-West vertrekt nog maar één trein per uur naar Opwijk.”

Het aanbod wordt inderdaad alsmaar schraler. Toen het station in 2009 openging, waren er twee treinen per uur in elke richting. Vanwege de lage bezetting bleef er vanaf 2012 nog maar één trein per uur over, behalve in de spits. In het recente vervoersplan van december schrapte de NMBS ook nog eens die extra piekuurtreinen. Tijdens de week gaat het station ‘s avonds om kwart na zeven al dicht.

Op het perron staat ook een gepensioneerde spoorman uit Ukkel. Hij wacht niet op een trein maar is hier voor zijn hobby: het fotograferen van speciale goederentransporten. Het verbaast hem dat een recent station als Brussel-West, met moderne liften en roltrappen, zo weinig reizigers trekt. “Je hebt hier natuurlijk ook de metro. Misschien wordt het beter als ooit de trein- en metrotarieven geïntegreerd worden. En als in deze buurt kantoren komen.” Hij wijst naar de braakliggende woestenij langs de sporen. Het Brussels Gewest wil hier woningen, kantoren en winkels neerzetten, maar afgelopen week werd bekend dat de onderhandelingen met de NMBS over de grondverkoop aanslepen en er voor 2020 niets van terechtkomt.

Kip of ei
De trein van 12.47 stopt ook weer onverrichter zake. Ondertussen zijn boven in de hal van het station twee schoonmakers bezig met het opruimen van de rommel die de jongeren hebben achtergelaten. “Ze maken alles kapot,” foeteren ze terwijl ze de vloer droogvegen. “De waterkraan, de toegangsdeur, de schuilhokjes op het perron, één van de liften is ook weer stuk.” Ze waarschuwen de fotografe. “Met een duur fototoestel moet je hier niet rondlopen. Smartphones, handtassen, ze grissen het zo uit je handen en rennen ermee weg, richting Beekkant.”

Het trein- en metrostation is de laatste tijd het doelwit van kleine criminelen. Het supermarktje is al twee keer overvallen en de apotheker kon alleen dankzij zijn Deense dog aan een hold-up ontsnappen. “Zelf ben ik ook al met een wapen bedreigd,” zegt een van de schoonmakers. Volgens hen treedt de politie niet hard genoeg op.

Sinds enkele weken zijn er nochtans regelmatig politiepatrouilles. Ook op woensdagmiddag is er een forse patrouille met honden aanwezig in het metrogedeelte. Van hangjongeren dan ook geen spoor op dit uur. “Er zijn enkele confrontaties geweest,” legt een van de agenten uit. “Een bende uit deze buurt tegen jongeren uit Anderlecht. Daarom patrouilleren we nu na de schooluren.”

Toen Brussel-West vijf jaar geleden door NMBS-toplui en de Brusselse vervoersminister geopend werd, waren de verwachtingen hooggespannen. De bouw van Brussel-West en de renovatie van het treinstation Simonis hadden 3,5 miljoen euro gekost, maar dankzij deze twee nieuwe GEN-stations zou de Noord-Zuidverbinding behoorlijk ontlast worden. Vijf jaar later is het aantal reizigers dat per werkdag opstapt in Brussel-West bedroevend laag. In 2010 waren het er 82, in 2011 116, in 2012 86 en in 2013 91. In station Jette stapten er op een gemiddelde werkdag in 2013 2.354 mensen op.

Maar is het niet een kwestie van de kip of het ei? Hoe kleiner het aanbod en hoe groter de verloedering, hoe minder interesse. Gelooft de NMBS nog in dit station?

Schuilhuisjes
“Voor ons heeft het station zeker zijn waarde,” verzekert NMBS-woordvoerster Ines Venneman. “Maar we zitten in een tussenfase. Het is wachten op het Gewestelijk Expresnet (dat weer uitgesteld is en pas in 2025 of 2030 af zal zijn, nvdr.), wachten tot alle stukjes mooi in elkaar passen.” Voor het volgende vervoersplan, dat in 2017 begint, gaat de NMBS wel een inspanning doen om het treinaanbod beter af te stemmen op het aanbod van bussen en trams in Brussel. Tariefintegratie is echter niet voor morgen.

En de verloedering en het vandalisme? Venneman. “De MIVB doet voor ons de kleine herstellingen. De schuilhuisjes vielen tot vorig jaar onder de verantwoordelijkheid van Infrabel. Het glas werd herhaaldelijk vervangen, maar Infrabel is ermee gestopt omdat de kosten te hoog opliepen. Nu is NMBS zelf verantwoordelijk, maar wat wij gaan doen, is nog niet beslist. Wat wel zeker is: de stationsklok wordt hersteld.”