Spuiten zonder schaamte aan Ribaucourt

Gebruikte spuiten op de grond. Handtasdiefstal. Beveiligingscamera's die op niemand indruk maken. Handelaars en buurtbewoners klagen steen en been over de overlast aan de metrohalte Ribaucourt. "Ik zeg je: als er niets gebeurt, dan komen er serieuze problemen," vertelt ex-drugsgebruiker Pascal V.T.B.

'Zoek je iets?" vraagt een man van middelbare leeftijd met scherp gezicht en verdwaasde blik. Excuseer? "Of je iets zoekt?" vraagt hij opnieuw, terwijl hij met zijn wijsvinger zijn neus aanraakt. Snel komen twee anderen naar hem toe, met in hun handen kleine, witte plastic zakjes. Wat bedoelt u precies? "Je begrijpt me duidelijk niet. Laat maar." Hij stuurt de twee andere mannen wandelen.

Op de hoek van de De Ribaucourtstraat en de Leopold II-laan, aan de metrohalte Ribaucourt, staan er dagelijks drugsgebruikers klaar om te kopen en te verkopen. Open en bloot, zonder gêne. "Ze verhandelen zelfs in onze telefooncabines. Vrijwel elke dag betrappen we mensen in onze winkel," zegt een medewerker uit de telefoon- en kruidenierswinkel op de hoek. Hij verkiest anoniem te blijven. "Natuurlijk aanvaarden we zoiets niet en zetten we hen onmiddellijk buiten. Maar het is opletten geblazen met die mannen, want sommigen zijn gewelddadig en durven een mes te trekken."

De clientèle van de winkel houdt zich afzijdig wanneer iemand betrapt wordt. "Ze keuren het af wat hier allemaal gebeurt. Sommigen komen tussenbeide, anderen blijven stil in een hoekje staan. De politie komt wel langs, maar niet vaak genoeg. Intussen staat onze winkel vol beveiligingscamera's, tegen het dealen en de constante diefstal. Als we even niet opletten, dan verdwijnen er allerlei dingen."

Bewakers van de openbare ruimte, gekleed in een groen uniform, staan alle dagen aan de metrohalte Ribaucourt. Ze zijn gestuurd door de gemeente en ze zorgen voor lokale preventie. Om handtasdiefstal te voorkomen, bijvoorbeeld. "Dat gebeurt hier vaak. Dus zijn we aanwezig in de metro en op straat, goed zichtbaar om dieven op andere ideeën te brengen," zegt een van de bewakers. Als de dieven toch actie ondernemen, dan mogen de bewakers niets doen, want dat is de bevoegdheid van de politie.

Container
Het drugsprobleem aan metrohalte Ribaucourt kennen de bewakers maar al te goed. "Het is hier al jaren zo, maar het verandert niet. Soms komen er gebruikers bij, anderen kicken af, sommigen gaan dood." De bewaker toont een kleine, zwarte container, waarop een sticker kleeft met Transit erop. "Daar stoppen we de spuiten in. Opdat kinderen ze niet oprapen op straat."

De vzw Transit is een crisisopvangcentrum voor meerderjarige drugsgebruikers. Een van hun taken is spuitenruil (zie inzetje hieronder). In ruil voor een vuile naald krijgt de gebruiker een nieuwe. Daarvoor kunnen de gebruikers 24 uur op 24 bij Transit terecht. "Maar evengoed delen we containers uit waar parkwachters, straatvegers en de politie gevonden naalden in kwijt kunnen," zegt Anne-Marie Moens, verpleegster bij Transit. Toch ruilt niet elke gebruiker zijn spuit in. Vorig jaar deelde de vzw 6.100 spuiten uit, ze kreeg er 4.400 terug.

Bij de apotheker
In de apotheek aan metro Ribaucourt komen ze regelmatig in contact met gebruikers. "We zitten hier al zes jaar en hebben de buurt nooit anders gekend. De gebruikers komen hun naalden hier dikwijls halen, maar brengen ze nooit terug. Een soort bus om de naalden in te stoppen, zou niet slecht zijn," zegt een apothekersassistente, die niet met haar naam in de krant wil. Ook Transit pleit voor anonieme bussen waar spuiten in gestopt kunnen worden.

In de apotheek worden drugsgebruikers net als de andere klanten behandeld, al zien ze hen liever niet komen. "Niet omdat het slechte mensen zijn, maar de andere klanten zijn er niet mee opgezet. Toch blijf ik hen helpen wanneer ze binnenkomen en bloeden. Dat gebeurt al eens."

Maar de apotheek blijft niet gespaard van problemen. Anderhalf jaar geleden vernielde een gebruiker een deel van het etalageraam. "Je ziet het nog altijd. Waarom ze het raam vernield hebben? Omdat ik weigerde het slaapmiddel Rohypnol te verkopen. Ik kan toch niet alle drugsgebruikers helpen?"

De eigenaars van de apotheek zijn de problemen aan Ribaucourt beu. Binnenkort verkopen ze hun zaak. "Mijn kinderen van vijf en acht jaar vragen wat die mensen hier aan de KBC-bank of op de zitbanken precies doen. Ongelooflijk, maar sommigen spuiten open en bloot voor iedereen. Hoe leg je zoiets uit?"

Geen zin
Een ander probleem waar de assis­tenten in de apotheek vaak mee geconfronteerd worden, zijn mensen die net overvallen zijn. "In de metro of op straat. Daarna komen de slachtoffers bij ons en zeggen ze dat ze geen klacht willen indienen. Ze vinden het de moeite niet waard, want volgens hen zitten zij drie uur op het commissariaat om hun uitleg te doen, terwijl een gevatte dief in een uur al weer buiten is. En omdat de gemeente weinig klachten ontvangt, laat de politie zich ook niet vaak zien."

Johan Berckmans, woordvoerder van de politiezone West, erkent dat Ribaucourt een zwart punt is. "We zijn daar al jaren aan het werk. Wekelijks houden we acties, waarbij we voornamelijk mensen met softdrugs oppakken. Maar ook met harddrugs. Meestal zijn die gebruikers en dealers slim genoeg om maar een kleine hoeveelheid op zak te houden, zodat we ze niet zwaar kunnen straffen. Soms is het dus dweilen met de kraan open."

Berckmans vertelt dat er naast de mensen die zich occasioneel aan Ribaucourt bevoorraden, een tiental verslaafden dagelijks rondhangt aan de metro. "Zij zitten heel zwaar aan de drugs. We raden hen aan om bij Transit te gaan, om af te kicken. Maar dat kan alleen als ze het zelf willen. Een mirakeloplossing zie ik echt niet." Volgens Pascal V.T.B. (33) gaat het al zeker vijftien jaar slecht aan metrohalte Ribaucourt. Zelf verspeelde hij tien jaar van zijn leven aan harddrugs, sinds vier maanden leeft hij zonder. "Tegenwoordig drogeren ze zich zonder schaamte op straat, in het gezicht van iedereen. Er is geen discretie meer."

Pascal legt uit dat de politie haar werk doet, maar dat ze nog meer aanwezig mag zijn. De beveiligingscamera's die de buurt in het oog houden, maken volgens hem geen enkele indruk op de gebruikers. Hij waarschuwt voor een ander probleem. "Tegenwoordig word je acht keer op de tien gerold. Niet door de grote vissen, maar door de kleinere dealers, omdat ze zelf gebruiken. Ze versnijden onder andere cocaïne met methadon en dat is heel gevaarlijk. Iemand die zich komt bevoorraden, weet dat meestal niet. Ik zeg je: als er niets gebeurt, dan komen er serieuze problemen."