Stuur Picqué, Huytebroeck en Thielemans naar Stockholm

De Europese Commissie kende haar eerste Green Capital Award toe aan Stockholm. Viceburgemeester Ulla Hamilton van de centrumrechtse partij Moderate Party, bevoegd voor Milieu en Vervoer, kan met recht en reden zeggen dat ze goed werk heeft geleverd, maar ze kijkt ook vooruit. Volgens haar is alles te danken aan het langetermijnbeleid van de Zweedse hoofdstad. In het stadhuis, waar de trofee bij het onthaal pronkt, licht ze haar visie op stadspolitiek toe.

De EU loofde de trofee voor Groene Hoofdstad uit omdat Stockholm continu hoge milieudoelstellingen haalt, nog ambitieuzere doelen voorop blijft stellen en model kan staan om andere steden te inspireren. Waarmee? Met de helft van de CO2-uitstoot van het Zweedse gemiddelde. Met afvalrecyclage waarvan 73,5 procent dient voor de district heating (de warmwaterdistributie voor verwarming en heet kraanwater) die de stad aanbiedt. Met twintig procent minder auto's in vier jaar tijd. Met 77 procent van de burgers die het openbaar vervoer neemt in de spitsuren. Met 760 kilometer fietspad, goed voor drie nieuwe fietsers op tien stedelingen.

Met wijken waar het gerecycleerde afvalwater genoeg biogas levert voor het thuiskoken. Met ondernemingen zoals het grootste taxibedrijf (1.600 auto's) dat voortaan 'groen' wil rijden, en dat andere banden gebruikt, omdat het zich samen met de stad engageert om de rem te zetten op de vuile voetafdruk.

Met dat alles, en nog veel meer, bewijst Stockholm dat zijn milieubeleid dat in het midden van de jaren 1970 als vooruitstrevend gold, vandaag én morgen nog resultaat oplevert. En in de slipstroom zijn bedrijven én burgers overtuigd van de politiek. Hoe doet u het toch, mevrouw de burgemeester, vragen we haar graag.

Stockholm wil tegen 2050 totaal onafhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. Politiek is dat mooi om voorop te stellen, als u er tegen die tijd tóch niet meer op aangesproken kunt worden.
Ulla Hamilton: "Het einddoel mag dan wel 2050 zijn, we werken met een tijdslijn van doelstellingen. We wilden bijvoorbeeld de CO2-uitstoot per inwoner van 1990 tot 2015 doen dalen met 45 procent. We komen van 5,4 ton uitstoot per jaar per stadsburger in 1990 naar 4 ton in 2005, en 3,6 ton vorig jaar (de helft van het landelijke gemiddelde, red.). Terwijl we in 2015 per inwoner een maximum van drie ton willen halen (een mooi resultaat, dat grotendeels te danken is aan de massale overschakeling van stookolieketels op districtgestuurde warmwaterdistributie en de omschakeling naar groen openbaar vervoer, red.). Het ziet er dus realistisch uit dat we in 2050 totaal onafhankelijk van fossiele brandstoffen kunnen leven."

"Trouwens, we merken nu al het effect van de mentale ontwikkeling die al jaren in Zweden aan de gang is. Stockholm bezit een energy mix die in hoofdzaak gebaseerd is op hernieuwbare brandstoffen. Elektriciteit bijvoorbeeld - en dat geldt ook buiten Stockholm - kan onder meer terugvallen op nucleaire energie, hydro-elektriciteit en andere. Het percentage fossiele brandstof dat nog gebruikt wordt om elektriciteit te produceren, slinkt zienderogen. Onze grootste uitdaging blijft het vervoer, al zien we een snelle evolutie richting hernieuwbare brandstoffen. Ook hier zal de markt over veertig jaar sterk veranderd zijn."

Neem nu de wijk Hammarby Sjöstad (zie aanverwant), waar de stad grondeigenaars, projectontwikkelaars en ondernemers samengeroepen heeft om een ecologische stadswijk te ontwikkelen. Is het moeilijk om dan compromissen te sluiten?
Hamilton: "De voornaamste reden waarom het in Stockholm de goede weg uit is gegaan, is de interesse die de bedrijven zelf toonden als het om hun CO2-uitstoot en de milieu-impact van hun onderneming ging. Vijf jaar geleden sloot ik het Stockholm Climate Pact, waarbij zich al in het eerste halfjaar 25 regionale bedrijven aangesloten hebben. Vandaag zijn er dat meer dan honderd, die zich engageren om in dezelfde richting als de stad te werken. Het stadsbestuur zette een beleidslijn voor milieu uit (2008-2011), waarin de stad met de bedrijfswereld een samenwerking aanging. Met 26 concrete doelen, van afvalrecyclage en energiebesparing tot het stimuleren van het openbaar vervoer. De bedrijven mochten eigen doelstellingen formuleren, als ze scheep wilden gaan in dit Climate Pact. Het programma baseert zich op wat de stad zelf kan doen, en op het geloof dat we over de macht en kennis beschikken om gedrag te veranderen."

Hoe krijgt Stockholm alle politieke neuzen in dezelfde richting?
Hamilton: "Door als stadsbestuur over een eenduidig programma te beslissen, voortdurend te evalueren, en ervoor te zorgen dat het einddoel op de sporen blijft. Er moeten onderweg nu eenmaal vele doelen behaald worden. We zien er dan ook op toe dat iedereen betrokken blijft in de uitwerking van het programma en het bereiken van elk doel."

U maakte de bedrijven wel duidelijk dat er miljoenen euro's klaarliggen.
Hamilton: "Bedrijven begrijpen dat het óók business is om een milieuvriendelijk profiel te hebben. Waarom zouden ze hun slimme oplossingen inzake energieverbruik en hun knowhow niet verkopen? Bedrijven willen nu eenmaal succes boeken. En als dit aansluit bij onze ecologische doelstellingen als stad, dan willen wij hun gerust een arena aanbieden. Dan kunnen ze meermaals per jaar van gedachten wisselen, van elkaar leren, de milieu-impact evalueren en ondervinden hoe je dit in verschillende wijken van de stad het best aanpakt. Uit een overlegsessie is bijvoorbeeld een samenwerking gegroeid tussen bouwbedrijven die hun werf zijn gaan aansluiten op het stedelijke systeem van district heating, wat hun energiefactuur tijdens de bouwfase heeft doen halveren. Dit soort slimme oplossingen komt uit de bus dankzij dit netwerk en discussieforum."

De stad of de politiek is dus een katalysator voor een snelle 'groene ontwikkeling'?
Hamilton: "Het stadsbestuur zorgt alleen voor de arena om samen te denken en samen te werken. Al is het een open vraag wie buiten de politiek dit platform kan of zou aanreiken. Als de politiek niet de hand reikt... Maar: wij verplichten niemand ergens toe. De politieke investering bestaat erin een langetermijnbeleid op te stellen. Wie hieraan mee wil werken, is welkom."
"Ik denk dat geen stad ons dit ooit heeft voorgedaan. Deze originaliteit, deze politiek én het succes die door de vooruitgang wordt bewezen, moeten de redenen geweest zijn waarom Europa Stockholm deze Green Capital Award heeft gegeven."

En toch varen de meeste Europese steden nog altijd zonder kompas als het om integraal milieubeleid gaat.
Hamilton: "De Europese Commissie vraagt ons expliciet om onze knowhow te delen met andere steden. We nodigen steden uit om te komen kijken wat we doen om normen planmatig te behalen. Stockholm richt dit jaar workshops in over stadsplanning, stedelijk vervoer, huis­afvalverwerking, energieverbruik en zoveel meer. We hopen dat vooral politici zich zullen inschrijven, om te leren van onze ervaring, al zullen wij ongetwijfeld ook veel leren van hen. Als je het stadsdeel Hammarby Sjöstad bekijkt, dan zie je hoe belangrijk het was om van bij het prilste begin van een stedenbouwkundig project de planning integraal aan te pakken. En dat alles tegelijk doordacht moet worden, nog voor er één steen gelegd wordt."

"Stockholm heeft een jarenlange traditie. Elke stad die vandaag aan renovatie of uitbreiding begint - en de meeste steden in de wereld groeien nog -, moet zich een integrale planningsstrategie eigen maken. Pas dan ziet iedereen dat een stad snel op een positieve manier kan veranderen."

:: Alle teksten over stadsvisie vindt u op www.stockholm.se, het eerste Stockholm Climate Pact-rapport op www.stockholm.se/klimatpakten