T-shirts als ode aan Brusselse wijken: 'Hier kan en mag alles'

En of wandelen inspirerend kan zijn. Vraag dat maar aan Kwinten Lambrecht. Om zich tijdens de eerste lockdown te ontdoen van een creatieve blokkade kuierde hij uren door de Brusselse 'quartiers'. Al stappend ontdekte Lambrecht verborgen parels in zijn Vorst. Het bracht hem op het idee om gemeenten te eren met een eigen T-shirt. “Ik word ziek van die negativiteit over Brussel.”

Afspreken doen we op een grijze dag aan het stadion van Union Saint-Gilloise. De hoog opgetrokken art-decogevel van de Vorstse voetbaltempel kijkt uit over de woonwijk waar communicatie­adviseur Lambrecht en illustrator Bram Algoed zich vestigden.

De dertigers leverden samen het eerste ontwerp van Shirts in Brussels af. “Dat was een impulsieve reactie op een creatieve dip,” geeft Lambrecht met aanstekelijk enthousiasme mee. Of ik mijn wandelbenen meegenomen heb, vraagt hij nog. “We hebben een stevig toerke voor u in petto.”

Via de rand van het Dudenpark en langs het desolate treinstation Vorst-Oost gidsen Lambrecht en Algoed me naar het idyllische Messidor, een sociale tuinwijk gebouwd in de jaren zestig op een oud kasteel- en wijndomein. Hier passeerden ze vaak in de eerste lockdown. “Dit is zo'n magnifieke plek waar ik voordien geen aandacht voor had. Het is pas als je zuurstof krijgt om ernaar te kijken dat je de schoonheid ziet,” vertelt Lambrecht. “Voor Covid-19 stonden mijn antennes altijd naar het stadscentrum gericht, maar tijdens de lockdown verdiepte ik me in de eigen buurt. Zo is het project Shirts in Brussels ontstaan, als een ode aan de Brusselse wijken.”

Lambrecht verzon voor het T-shirt van Vorst de slogan 'Find me in the Forest'. Algoed, een bevriende illustrator, schetste met een zeker Brussels chauvinisme de contouren van drie herkenbare gebouwen: het museum Wiels, het gemeentehuis en de witte Sint-Augustinuskerk die op heldere dagen als een stralende ster van mijlenver te spotten valt. “Die landmarks roepen herinneringen op aan de voornaamste wijken in Vorst,” licht hij toe. “Nog typerend zijn de parken. Die beeld ik heel strak af waardoor je het idee oproept dat ze op wolken zweven. Het leuke was dat ik volledig carte blanche kreeg.”

Eigen perspectief

We verlaten de Messidorwijk langs de Kersbeeklaan en trekken via een omweg in de romantische Jacques Breltuin naar het Bemptpark. Onderweg wisselen statige herenhuizen, oude industrieloodsen en banale rijhuizen elkaar af. “In ons portfolio zitten intussen zeven T-shirts, elk van een andere gemeente en een andere illustrator. De lokale verankering is belangrijk,” benadrukt Lambrecht. Elke tekenaar beeldt zijn of haar Brussel af vanuit een eigen perspectief. “Op die manier kan je de stad, haar creativiteit en diversiteit in de kijker zetten. En door al die creatievelingen te verenigen in een project, creëer je ook een soort van Brussels Creative Lobby.”

Algoed knikt instemmend. “Ik vind het bijvoorbeeld heel interessant om het dorp in de stad te ontdekken,” zegt de illustrator van het Vorstse shirt. “Niemand spreekt over hetzelfde Brussel. Waar je woont, of waar je werkt of waar je vandaan komt, bepaalt voor een heel groot deel je beeld over de stad. Het centrum rond de Beurs brengt bepaalde delen van de bevolking wel samen, maar de eigen wijk is heel persoonlijk. Ik heb lang moeten nadenken over wat Vorstenaren of mensen uit onze wijk bindt. Dat was een goede oefening. We gaan in onze maatschappij te vaak uit van hetgeen ons differentieert. Er is een natuurlijke aversie voor het onbekende, maar ontmoeting kan veel van die angst wegnemen.”

In het Bemptpark maak ik kennis met het kleine stoomtreintje van Vorst. “De mooiste spoorlijn van het land,” grinnikt Algoed. “De mensen die deze attractie uitbaten, kleden zich als echte conducteurs. Ze zijn zelf nooit volwassen geworden. Dat is de sleutel tot succes,” valt Lambrecht hem bij. Achter ons doemt de zielloze fabriek van autofabrikant Audi als een enorme stalen muur op, maar wij trekken de andere richting uit en volgen het traject van de Groene Wandeling. Via het tramdepot Marconi steken we de gemeentegrens naar Ukkel over.

De coronawandelingen die Lambrecht en Algoed samen deden, wakkerden hun liefde voor Brussel opnieuw aan. “Als geboren Brusselaar zat het mij altijd dwars hoeveel mensen niets met de hoofdstad te maken willen hebben,” vertelt Lambrecht. “De media voeden die negatieve perceptie en de platte oneliners van bepaalde politici doen er ook geen goed aan. Ik probeer dat een beetje te counteren. Die negativiteit zal ik met een paar T-shirts niet wegnemen, maar ik hoop wel dat het mensen aanzet tot nadenken. Brussel is meer dan het Atomium, Manneken Pis, frieten en chocolade. De Brusselse diversiteit op het vlak van architectuur, cultuur en de inwoners vind je nergens anders. Daar zijn we niet trots genoeg op.”

Tegenbeweging

Intussen verkocht Lambrecht bijna zeshonderd T-shirts. De meeste kopers delen zijn visie. “Heel wat Brusselaars zijn immigranten. Ze komen niet alleen uit het buitenland, maar ook uit pakweg Hasselt of Kortrijk. Bij hun familie worden ze telkens geconfronteerd met die clichématige negativiteit over Brussel: het is er lelijk, vuil en gevaarlijk. Brussel staat ook symbool voor de EU en alle restricties die aan lidstaten worden opgelegd. Je hebt als Brusselaar altijd het gevoel dat je je moet verantwoorden. Dat creëert ook fierheid. Omdat er zoveel non-­believers zijn, wil de Brusselaar een tegenbeweging zijn. Ik denk dat ons concept daarom zo goed aanslaat. Bovendien zijn we de anti-toeristenwinkel. Enkel de Brusselaar begrijpt de inside jokes die in de shirts verwerkt zijn.”

We lopen de onweerstaanbare geur van frietjes achterna tot bij Friterie Stalle, maar bedwingen onze goesting en slaan af op een onverharde weg die de stroom van de Geleytsbeek volgt. Plots staan we op de rand van het moeras van Ukkel met uitzicht op moestuintjes en de Nekkersgatmolen. In deze landelijke omgeving barst een discussie los over de Brusselse identiteit.

“Veel mensen geloven in een soort van multi-identiteit, waarbij je zowel Europeaan, Belg als Brusselaar bent,” poneert Algoed. “Maar voor mij gebeurt verankering van de identiteit vooral op micro­scopische schaal. Vanuit de wijken dus, maar je kan het soms zelfs vernauwen tot de straat. Denk bijvoorbeeld aan verenigingen die ervoor ijveren om hun straat autoluw te maken, zoals bij ons op de Brusselsesteenweg. Die mensen identificeren zich sterk met elkaar. Maar als je verhuist naar een straat verder, ga je bij wijze van spreken al door een identiteitscrisis.”

Lambrecht gelooft niet in dé Brusselse identiteit. “Iedereen geeft zijn eigen definitie aan wat het betekent om Brusselaar te zijn,” vertelt hij. “Dat brengt grote uitdagingen met zich mee. Zeker in de communicatiesector. Probeer maar eens een campagne op poten te zetten voor héél het gewest. Dat is onmogelijk.” In één adem maant hij aan om de drukke Stallestraat over te steken. Via de steil oplopende Gatti De Gamondstraat wandelen we richting Hoogte 100.

“Brussel is zo meerlagig. Een Ukkelaar op de grens met Linkebeek met uitzicht op de grazende koeien kan zich onmogelijk identificeren met slager Bilal op de Gentsesteenweg. Anderzijds heb ik wel het gevoel dat Brusselaars elkaar altijd zullen omarmen, van welke wijk ze ook zijn. Exclusiviteit typeert een Brusselaar niet.”

Dat er geen Brusselse identiteit is, ziet Lambrecht vooral als een troef. “Brussel is bij uitstek een plaats waar iedereen gewoon zichzelf kan zijn. Alles kan en mag hier, tot in het excentrieke,” meent hij.

“Waar ik me soms wel aan stoor, is het gebrek aan homogeniteit. Ik ben geboren en getogen in Brussel, en worstel al heel lang met het feit dat er heel weinig respect is voor de medemens. Ik denk aan het vuil op de straat. Een gezamenlijke identiteit zou het makkelijker maken om elkaar te respecteren. Ik klink misschien als een bomma, maar met sociaal respect valt of staat een samenleving. Als ik uit mijn eigen bubbel treed, is het soms wel schrijnend om te zien wat er allemaal in de eigen achtertuin gebeurt.”

Na het betere klimwerk verschijnt in de verte de Sint-Antoniuskerk al aan de horizon. “Als we in de gemeenschap wat dichter bij elkaar zouden staan, kunnen we al heel wat problemen verhelpen,” besluit Lambrecht. We slalommen tussen de woonblokken op de Domeinlaan om vervolgens het sterk hellende Dudenpark te betreden. Met een panoramisch zicht op de koeltoren van Drogenbos gaat het pijlsnel bergaf tot we opnieuw het stadion van Union tegenkomen. Na twee uur wandelen, is de cirkel rond en zeg ik Lambrecht en Algoed met een aangewakkerd wijkgevoel vaarwel.