Taalbarometer Rand: Nederlands meest gesproken thuistaal

In de Vlaamse Rand is Nederlands de meest gesproken thuistaal. Dat blijkt uit de allereerste Taalbarometer voor de Rand. De tweetaligheid in de Rand neemt toe, maar de positie van het Nederlands als thuistaal is 'vrij stabiel'.

Persagentschap Belga kon de Barometer inkijken, melden verschillende media.

Het Brusselse Informatie-, Documentatie- en Onderzoekscentrum (BRIO) heeft in opdracht van de Vlaamse overheid de taalsituatie in de Vlaamse Rand in kaart gebracht. Die zaak ligt politiek heel gevoelig, en bovendien ontbreken door het verbod op talentellingen sinds 1947 duidelijke gegevens over de taalsituatie in de Rand.

Het BRIO heeft 2.500 mensen uit de Rand onder meer bevraagd naar hun thuistaal, taalkennis en taalgebruik in bepaalde situaties. Eerder stelde het BRIO ook al een gelijkaardige taalbarometer op voor Brussel.

Meer tweetalige gezinnen
Uit deze 'nulmeting' voor de Rand blijkt nu dat hoewel het Nederlands in de Vlaamse Rand de officiële taal is, is het Frans toch de meest gekende taal is. Bijna 80 procent beweert de taal goed tot uitstekend te spreken. Voor Nederlands is dat minder dan 70 procent. Engels volgt op plaats drie met 45 procent.

Nederlands is wel veruit de meest gesproken thuistaal. Bijna de helft van de inwoners in de Rand groeide op in een eentalig Nederlandstalige familie, tegenover 20 procent in een eentalig Franstalige familie.

De onderzoekers merken wel dat het aantal inwoners dat opgroeit in een eentalig Nederlandstalig gezin daalt ten voordele van zij die opgroeiden in een gezin met naast het Nederlands een andere thuistaal, veelal het Frans. Maar toch bestempelen ze de positie van het Nederlands als dominante thuistaal als "stabiel" en zien ze over een periode van drie generaties geen verfransing. Ook het aantal eentalig Franstalige families blijft stabiel.

"De verandering zit hem eerder in de groei van het aantal gezinnen die voor beide talen als gezinstalen opteert. Waar vroeger tweetaligheid een indicaties was van de adoptie van het Frans als thuistaal van families die oorspronkelijk Nederlandstalig waren, is het momenteel een keuze die partners maken van wie minstens één van beide in een dergelijk gezin geboren is dan wel van partners die vertrekkende vanuit hun verschillende taalachtergrond voor deze optie kiezen", luidt het.

Met vrienden de eigen taal
Binnen de Rand zijn er wel grote verschillen. In de faciliteitengemeenten (Wemmel, Drogenbos, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Kraainem en Wezembeek-Oppem) komt maar 20 procent van de volwassenen uit een eentalig Nederlandstalig gezin. In de semi-rurale gemeenten (Asse, Merchtem, Meise en Grimbergen) is dat 60 procent. Die semi-rurale gemeenten zijn het "meest Nederlandstalig".

Een andere vaststelling: hoe formeler de situatie, hoe meer Nederlands er gesproken wordt. Voor informele situaties met vrienden, buren en in het verenigingsleven gebruiken zowel Nederlands- als Franstaligen bijna uitsluitend de eigen taal. De Franstaligen spreken amper (5 procent) Nederlands met hun vrienden.

Wat media en informatie betreft, doen de ondervraagden vooral een beroep op de Nederlandstalige radio, het gemeentelijk infoblad, de Randkrant en Nederlandstalige kranten en internetsites. Het eerste niet-Nederlandstalig informatiekanaal is de Franstalige radio.

Vlaming of Belg
Het onderzoek peilde ook naar de 'identificatie' van de inwoners. Zo bestempelt de helft van de inwoners zich als 'Belg', een kwart als 'Vlaming', 20 procent als 'Europeaan' en 10 procent als 'Franstalige'. Inwoners uit eentalig Nederlandstalige gezinnen zien zichzelf inde eerste plaats als Vlaming. Franstaligen en (vooral) tweetaligen zien zichzelf in de eerste plaats als Belg.

De onderzoekers legden ook een aantal stellingen in verband met het taalbeleid en de taalpolitiek voor. Zo vindt bijna iedereen dat winkels een goede plaats zijn om Nederlands te oefenen. Bijna 80 procent vindt ook dat wie een sociale woning koopt/huurt moet willen tonen Nederlands te leren.

De onderzoekers nuanceren ook de tegenstelling tussen Vlamingen en Franstaligen rond het taalbeleid in de Rand. Als Franstaligen bijvoorbeeld naar de voorkeurtaal voor hun politieke vertegenwoordiging wordt gevraagd, zegt maar 15 procent dat ze eentalig Franse lijsten verkiezen. "Blijkbaar zien ze meer heil in een tweetalige vertegenwoordiging en zijn de communautaire tegenstellingen toch minder scherp bij de doorsnee randbewoner dan op het politieke forum", staat te lezen.

De BRIO-Taalbarometer voor de Rand wordt woensdag besproken in de bevoegde commissie van het Vlaams Parlement. Bedoeling is de metingen voortaan om de vijf jaar te herhalen.